Zakładowy plan kont

Zakładowy plan kont(ZPK) jest jednym z elementów charakteryzujących sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych jednostki gospodarczej. Wykazuje on ustalone konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych oraz przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń.

Struktura planów kont wywodzi się z zasad ewidencji określonych w II połowie XX wieku. W zakres planu nie wchodzą, jak było do końca 2001 roku, zasady wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego i inne elementy tworzące teraz część dokumentacji polityki rachunkowości i dostosowania do sprawozdawczości finansowej, rachunkowości zarządczej, wymogów podatkowych i ubezpieczeniowych oraz do rodzaju i zakresu działalności gospodarczej.(Babuśka E.W. 2014)

Elementy wpływające na organizację zakładowego planu kont:

• wielkość i struktura przedsiębiorstwa,
• specyfika działalności przedsiębiorstwa,
• specyficzne potrzeby ewidencyjne,
• uwzględnienie przepisów podatkowych i statystycznych,
• wzór sprawozdania finansowego,
• potrzeby informacyjne jednostki,
• forma prawna jednostki (Chojnacka-Komorowska A. 2013)

Plan kont tworzy usystematyzowany wykaz nazw i symboli numerycznych kont służących w jednostce gospodarczej do ewidencji ogółu posiadanych zasobów gospodarczych i źródeł ich finansowania, wszelkich następujących w nich zmian oraz wyników prowadzonej działalności. Ustawowo obowiązek przygotowania planu kont dla danej jednostki gospodarczej spoczywa na kierowniku jednostki.

ZPK nie ma charakteru obligatoryjnego. Po 1990 roku przepisy prawa bilansowego zezwoliły na samodzielne przygotowanie planów kont przez jednostki. Określa i modernizuje go kierownik jednostki. W wyniku tego może on:

• przyjąć wzorcowy plan kont za obowiązujący w jego firmie,
• dokonać niezbędnych zmian we wzorcowym planie, biorąc pod uwagę specyfikę jednostki i potrzeby informacyjne kierownictwa, lub
• opracować własny zakładowy plan kont.

Przyjęte rozwiązania związane z ZPK muszą zostać potwierdzone zarządzeniem.

TL;DR

Zakładowy plan kont to wykaz kont księgi głównej i ksiąg pomocniczych, który służy do ewidencji zasobów gospodarczych i wyników prowadzonej działalności. Struktura planu kont zależy od wielkości, specyfiki i potrzeb jednostki. Plan kont umożliwia przygotowanie prawidłowego sprawozdania finansowego, deklaracji podatkowych i innych dokumentów. Składa się z zespołów kont, w ramach których występują grupy i podgrupy. Tworzenie planu kont jest obowiązkiem kierownika jednostki. Plan kont ma zapewnić kompletność i prawidłowość prowadzenia rachunkowości oraz dostosowanie do wymagań kontroli. Numer konta składa się z trzech cyfr, które określają przynależność do zespołu i rodzaj konta.

Zadania planu kont

Plan kont musi umożliwić przygotowanie:

• prawidłowego sprawozdania finansowego,
• statystycznych sprawozdań finansowych ustalonych przez prezesa GUS,
• deklaracji i zeznań podatkowych.

Struktura planu kont

Zakładowy plan kont powinien zawierać następujące elementy:

• wykaz stosowanych przez jednostkę kont: księgi głównej, kont ksiąg pomocniczych i kont pozabilansowych (wykaz zbiorów będących księgami), ich struktura, funkcje i powiązania z uwzględnieniem jednostek organizacyjnych i osób odpowiedzialnych za prowadzenie ksiąg rachunkowych,
• opis funkcjonowania kont zawartych w wykazie, w tym charakterystyka treści ekonomicznej kont syntetycznych oraz obowiązującej korespondencji niektórych kont,
• zasady tworzenia kont analitycznych (pomocniczych), ich funkcjonowania (w tym ustalania sald i uzgadniania) w powiązaniu z konkretnymi kontami syntetycznymi,
• zapisy typowych operacji gospodarczych występujących w jednostkach,
• określenie operacji gospodarczych, które mogą być dokumentowane dowodami zastępczymi oraz zasady ich sporządzania, obiegu i kontroli,
• ustalenie dowodów stanowiących podstawę zapisów księgowych,
• wszystkie pozostałe szczegółowe unormowania systemu polityki rachunkowości, np. metody kalkulacji kosztów, sposoby ewidencji kosztów, metody wyceny towarów i materiałów, dokumentację operacji gospodarczych w rachunkowości, itp.(Babuśka E.W. 2014)

ZPK może zostać uzupełniony wykazem kont pozabilansowych, których salda i obroty nie wchodzą do sprawozdań finansowych, ale ułatwiają zarządzanie przedmiotami objętymi taką ewidencją i sprawowanie nad nimi kontroli.

Podstawowe zespoły kont

Wyróżnia się dziewięć zespołów kont od 0 do 8:

• Zespół 0- Aktywa trwałe,
• Zespół 1-Środki pieniężne, rachunki bankowe i inne krótkoterminowe aktywa finansowe,
• Zespół 2 - Rozrachunki i roszczenia,
• Zespół 3- Materiały i towary,
• Zespół 4-Koszty według rodzajów i rozliczenie,
• Zespół 5-Koszty według typów działalności i ich rozliczenie,
• Zespół 6 - Produkty i rozliczenia międzyokresowe,
• Zespół 7-Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem,
• Zespół8- Kapitały własne, fundusze specjalne, wynik finansowy.

Zakres informacji zespołu kont syntetycznych księgi głównej:

• 0-3 formy występowania majątku (zasobów) w podmiocie gospodarczym,
• 4-6 przekształcanie majątku w produkty pracy w podmiocie gospodarczym,
• 7 proces tworzenia i ustalania wyniku finansowego podmiotu gospodarczego,
• 8 efekty kapitałowe podmiotu gospodarczego.(J. Aleszczyk 2016, s. 129)

W ramach zespołów występują grupy i podgrupy. Istnieje możliwość tworzenia dowolnej liczby kont w ramach danego zespołu, ale tematycznie (wg treści ekonomicznej) muszą być one związane z nazwą danego zespołu.

Zasady sporządzania planu kont

Celem planu kont jest zapewnienie formalności, kompletności i zupełności oraz merytorycznej prawidłowości prowadzenia polityki rachunkowości. Właściwie opracowany plan kont powinien umożliwić:

• wierność (ścisłość) oraz prawidłowość prezentacji w księgach rachunkowych treści ekonomicznej procesów gospodarczych, które mają miejsce w danej jednostce, jak też posiadanych przez jednostkę składników (pasywów),
• dostosowanie procesów ewidencji do wymagań kontroli rozumianej jako funkcja zarządzania daną jednostką.

Zasady budowy numeru konta

Tworząc symbolikę ZPK dla oznaczenia kont syntetycznych symbolem trzycyfrowym, przyjmuje się, że poszczególne cyfry tego symbolu będą oznaczały:

• A - przynależność konta do zespołu
• B - konto syntetyczne zbiorcze
• C - konto syntetyczne szczegółowe

Dalsze cyfry tj. czwarte i piąte mają z reguły odniesienie do kont analitycznych. Zakres kont analitycznych powinien być na tyle szczegółowy, aby zapewniał:

• konieczne informacje, które są istotne w celu przeprowadzenia analizy stanu majątkowo-finansowego jednostki,
• konieczne informacje dla opracowania "Dodatkowych informacji i objaśnień?,
• możliwość bieżącej kontroli wielkości rozrachunków (np. rozliczenia z budżetem z tytułu podatków),
• kontrolę stanu rzeczowych składników aktywów jednostki.

Zakładowy plan kont — artykuły polecane

Polityka rachunkowości — Badanie sprawozdania finansowego — Księgowość — Konto wynikowe — Rachunkowość finansowa — Rodzaje rachunkowości — Struktura bilansu — Ewidencja środków trwałych — Konto księgowe — Bezrobocie utajone

Bibliografia

• Aleszczyk J. (2016), Rachunkowość finansowa od podstaw, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań
• Babuśka E. (2014), Zakładowy plan kont jako element polityki rachunkowości wpływający na prezentację wyniku finansowego jednostki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Chojnacka-Komorowska A. (2013), Rola zakładowego planu kont w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 757, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 58, Szczecin
• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
• Niemczyk R. (2006), Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorstw, Unimex, Wrocław
• Śnieżek E. (red.) (2015), Wprowadzenie do rachunkowości, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Winiarska K. (red.) (2014), Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, Wolters Kluwers, Warszawa

Autor: Małgorzata Abramek, Beata Zaucha