Stopa bezrobocia

Miarą bezrobocia jest stopa bezrobocia, którą obliczamy jako procent udziału bezrobotnych w ilości ludności czynnej zawodowo. W stan osób aktywnych zawodowo wliczamy osoby pracujące oraz bezrobotne. Wzrost wskaźnika bezrobocia następuje zwykle podczas sezonowych zwolnień w kraju.

$Stopa~bezrobocia={\frac {bezrobotni}{aktywni~zawodowo}}\cdot 100\%$

TL;DR

Stopa bezrobocia to wskaźnik, który informuje o sytuacji na rynku pracy. Może być obliczana na różne sposoby, ale w Polsce najczęściej używa się stopę bezrobocia rejestrowanego. Wysoka stopa bezrobocia jest związana z niskim rozwojem gospodarczym, a niska stopa bezrobocia z wysokim rozwojem. Stopa bezrobocia ma swoje mocne strony, ale też ograniczenia. Istnieją również inne podejścia do mierzenia bezrobocia, takie jak stopa bezrobocia względnego czy długotrwałego.

Sposoby obliczania stopy bezrobocia

Istnieją dwa sposoby obliczania bezrobocia (w zależności od definicji):

• pierwszy sposób: przyjmuje się, że bezrobotny, to osoba, która jest aktualnie zarejestrowana zgodnie z prawem danego kraju, jako poszukująca pracy - jest to tzw. stopa bezrobocia rejestrowanego
• drugi sposób: stopę bezrobocia definiuje się jako relacje liczby osób bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym (wiek produkcyjny określany jest przez dany kraj).

W Polsce przede wszystkim stosuje się pierwszy sposób, podając stopę bezrobocia rejestrowanego. Rzadziej używa się drugiego sposobu, ponieważ stopa bezrobocia obliczana tym sposobem zawsze jest niższa. Wynika to z faktu, iż liczebność ludności w wieku produkcyjnym jest zawsze większa od liczebności ludności aktywnej ekonomicznie.

W wyniku przekonania, że nie można osiągnąć pełnego zatrudnienia spotykamy się z pojęciem "naturalna stopa bezrobocia". Jest to stopa bezrobocia, która określana jest przez strukturalne i frykcyjne siły gospodarki i nie może być ona obniżona przez powiększanie globalnego popytu bez wywoływania inflacji.

Wpływ stopy bezrobocia na gospodarkę kraju

Stopa bezrobocia jest współczynnikiem, który nie pozwala oddać realnego poziomu bezrobocia w kraju. Wiele osób szuka pracy na własną rękę, co oznacza, że nie widnieją oni w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne, pomniejszają oni stan osób zarejestrowanych w urzędzie, przez co wskaźnik staję się nieadekwatny do rzeczywistości. Wiele osób wykonuję tzw. pracę na czarno, będąc jednocześnie zarejestrowani w urzędzie i pobierając należny im z tego tytułu zasiłek. Poprzez takie działanie zwiększają oni, fikcyjnie liczbę osób bezrobotnych. Duży wpływ na gospodarkę kraju ma wielkość stopy bezrobocia, której wzrost prowadzi zwykle do zwiększenia się poziomu inflacji, co łączy się bezpośrednio ze spadkiem wartości pieniądza. W momencie gdy wskaźnik bezrobocia osiąga bardzo niski poziom, możemy zaobserwować wzrost gospodarczy oraz również wzrost Produktu Krajowego Brutto. Wzrost tych 2 czynników powoduje zwiększenie się stopy życiowej ludności, stają się oni bardziej bogatsi, przez co gospodarka się nakręca.

Stopa bezrobocia rejestrowanego

Ministerstwo Pracy i Polityki Społeczne wylicza wstępny poziom miesięcznego wskaźnika bezrobocia w kraju. Dokonuje tego na podstawie danych, uzyskanych od podlegających mu urzędów pracy. Urzędy pracy posiadają informację o ilości zarejestrowanych bezrobotnych w obszarze działania urzędu. Końcową, a zarazem ostateczną wielkości wskaźnika podaje Główny Urząd Statystyczny pod koniec następnego miesiąca.

Wysokość wskaźnika, a poziom rozwoju gospodarczego kraju

Wskaźnik bezrobocia oraz jego czynniki mają duży związek z rozwojem gospodarczym danego kraju. Wysoki poziom stopy bezrobocia możemy zaobserwować głównie w krajach słabo rozwiniętych (np. Niger, Czad, Liberia, Gwinea), stanowi on zwykle 20-40% osób aktywnych zawodowo. Wielkość tego wskaźnika pokazuje nam przede wszystkim bardzo niskie rozwinięcie gospodarcze kraju. W tych krajach spotykamy się również z dużym przyrostem naturalnym, co w konsekwencji warunkuje znaczny brak miejsc pracy w stosunku do osób jej poszukujących. Stosunkowo niskim wskaźnikiem, na poziomie 5-10% mogą się pochwalić kraje o wysokim rozwinięciu gospodarczym (np. Norwegia, Australia, USA, Japonia, Polska). Powodem takiego wskaźnika jest bardzo szybki rozwój technologiczny, wprowadzanie różnego rodzaju modernizacji w miejscach pracy, uzyskując tym samym całkiem nowe stanowiska i większą potrzebę zatrudnienia nowych osób.

Prawo Okuna

Jest to prosta formuła, opierająca się na badaniach gospodarki USA, która opisuje związek pomiędzy bezrobociem a realnym PKB. Jej odkrywcą był Arthur Okun, który użył jej do opisania skutków polityki makroekonomicznej. Prawo Okuna mówi, iż na każde 3% o jakie odchyla się PKB od linii trendu, stopa bezrobocia odchyla się w przeciwnym kierunku od swego normalnego poziomu o 1 punkt procentowy.

Stopa bezrobocia - mocne strony

Stopa bezrobocia jest ważną miarą, ponieważ dostarcza informacji na temat sytuacji na rynku pracy w danej populacji. Ma ona następujące zalety:

• Jest to wskaźnik, który można wykorzystać do porównywania danych między różnymi populacjami, aby lepiej zrozumieć i porównać poziom bezrobocia w różnych środowiskach.
• Pomaga określić skalę i zakres bezrobocia w całym kraju.
• Stopa bezrobocia wskazuje na potencjalny stosunek podaży do popytu na siłę roboczą, co ułatwia planowanie i podejmowanie decyzji przez rząd i przedsiębiorstwa.
• Pomaga obliczyć wpływy podatkowe dla budżetu państwa, ponieważ wyższy poziom bezrobocia oznacza niższy poziom dochodów podatkowych.
• Pomaga również określić wysokość wydatków na świadczenia dla bezrobotnych, co jest ważne dla zapewnienia właściwego wsparcia dla osób bezrobotnych.

Stopa bezrobocia - ograniczenia

Stopa bezrobocia ma szereg ograniczeń:

• Stopa bezrobocia nie bierze pod uwagę osób, które nie szukają pracy - oznacza to, że może niedoszacowywać ilość osób bezrobotnych.
• Stopa bezrobocia nie obejmuje osób, które pracują na czarno, co oznacza, że nie czerpie z nich zysków z tego typu zatrudnienia.
• Stopa bezrobocia nie uwzględnia różnic między bezrobotnymi i nieaktywnymi zawodowo, co może wprowadzać zamieszanie w wynikach.
• Stopa bezrobocia nie bierze pod uwagę różnych sytuacji, w których bezrobotny może się znaleźć, takich jak niskie płace czy brak pracy dostosowanej do jego kwalifikacji.

Stopa bezrobocia - inne związane podejścia

Innymi metodami lub podejściami związanymi z bezrobociem jest:

• Stopa względna bezrobocia - wyrażona jako stosunek liczby osób bezrobotnych do całej ludności w wieku od 15 do 74 lat.
• Stopa bezrobocia strukturalnego - mierzona jest jako różnica między stopą bezrobocia a stopą zatrudnienia optymalnego, czyli poziomu zatrudnienia, który powinien występować w danym sektorze lub gospodarce.
• Stopa bezrobocia długotrwałego - mierzona jako stosunek liczby osób, które przez okres 12 miesięcy lub dłużej pozostają bez pracy do liczby ludności w wieku od 15 do 74 lat.
• Stopa bezrobocia ukrytego - mierzona jest jako stosunek liczby osób, które pozostają bez pracy, ale nie są zarejestrowane jako bezrobotne, do całej ludności w wieku od 15 do 74 lat.

Stopa bezrobocia — artykuły polecane

Hiperinflacja — Inflacja krocząca — Bezrobocie naturalne — Średnie wynagrodzenie — Krzywa Laffera — Prawo Okuna — Recesja — Indeks cen konsumpcyjnych — Dochód osobisty

Bibliografia

• Batorska U. (2005), Rodzaje i struktura bezrobocia w Polsce, Przedsiębiorczość - edukacja nr 1
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Jarmołowicz W., Woźniak B. (2006), Polityka państwa wobec bezrobocia, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe, nr 4
• Kucharski L. (2017), Bezrobocie równowagi w Polsce. Ujęcie teoretyczne i empiryczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Marciniak S. (red.) (2013), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy współczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Toszewska W., Zdrojewski E. (2010), Analiza zmian rozmiarów bezrobocia w Polsce, Zeszyty Naukowe instytutu Ekonomii i Zarządzania, Koszalin

Autor: Iza Bilińska, Jowita Piechota