Denominacja: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Dodanie TL;DR) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Denominacja''' jest to [[zmiana]] systemu walutowego w określonym kraju polegająca na wycofaniu znajdujących się dotychczas w obiegu znaków pieniężnych, na nowo wyemitowane znaki pieniężne. Jest to reforma pieniężna, która zazwyczaj dokonuje obniżenia nominału dotychczasowej waluty, która wskutek wysokiej [[inflacja|inflacji]], doprowadziła do emisji przez [[bank centralny]] danego kraju, [[banknot]]ów o wysokich nominałach. [[Inflacja]] jest zdecydowanie ważniejszą determinantą decyzji inwestycyjnych przedsiębiorstw niż zmienne określające [[koszt]] użytkowania kapitału, w tym [[stopa procentowa]]. <ref>Ciżkowicz P. (2010) ''Inflacja. [[Inwestycje]]. [[Polityka]] pieniężna'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.</ref> Sytuacja taka jest uciążliwa dla prowadzenia rozliczeń finansowych zarówna dla obywateli, jak i całego państwa. Stąd też konieczność obniżenia nominału waluty na drodze przeprowadzenia denominacji. Według wcześniej ustalonych proporcji wymianie podlegają [[wynagrodzenie|płace]], [[cena|ceny]], [[gotówka]], wkłady bankowe, [[nominalny kurs walutowy|kurs walutowy]] itp. W języku potocznym denominacja oznacza zmianę "starej" waluty na "nową" (np. zmiana "starego" złotego na "nowy" złoty). | '''Denominacja''' jest to [[zmiana]] systemu walutowego w określonym kraju polegająca na wycofaniu znajdujących się dotychczas w obiegu znaków pieniężnych, na nowo wyemitowane znaki pieniężne. Jest to reforma pieniężna, która zazwyczaj dokonuje obniżenia nominału dotychczasowej waluty, która wskutek wysokiej [[inflacja|inflacji]], doprowadziła do emisji przez [[bank centralny]] danego kraju, [[banknot]]ów o wysokich nominałach. [[Inflacja]] jest zdecydowanie ważniejszą determinantą decyzji inwestycyjnych przedsiębiorstw niż zmienne określające [[koszt]] użytkowania kapitału, w tym [[stopa procentowa]]. <ref>Ciżkowicz P. (2010) ''Inflacja. [[Inwestycje]]. [[Polityka]] pieniężna'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.</ref> Sytuacja taka jest uciążliwa dla prowadzenia rozliczeń finansowych zarówna dla obywateli, jak i całego państwa. Stąd też konieczność obniżenia nominału waluty na drodze przeprowadzenia denominacji. Według wcześniej ustalonych proporcji wymianie podlegają [[wynagrodzenie|płace]], [[cena|ceny]], [[gotówka]], wkłady bankowe, [[nominalny kurs walutowy|kurs walutowy]] itp. W języku potocznym denominacja oznacza zmianę "starej" waluty na "nową" (np. zmiana "starego" złotego na "nowy" złoty). | ||
==TL;DR== | ==TL;DR== | ||
Denominacja to zmiana systemu walutowego w kraju, polegająca na wycofaniu starych znaków pieniężnych i wprowadzeniu nowych. Może być przeprowadzana z różnych przyczyn i w różnych formach. Przykłady denominacji miały miejsce w krajach takich jak Francja, Rosja, Argentyna, Brazylia i Boliwia. W Polsce ostatnia denominacja miała miejsce w 1995 roku. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oznacza konieczność wprowadzenia euro jako nowej waluty. | Denominacja to zmiana systemu walutowego w kraju, polegająca na wycofaniu starych znaków pieniężnych i wprowadzeniu nowych. Może być przeprowadzana z różnych przyczyn i w różnych formach. Przykłady denominacji miały miejsce w krajach takich jak Francja, Rosja, Argentyna, Brazylia i Boliwia. W Polsce ostatnia denominacja miała miejsce w 1995 roku. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oznacza konieczność wprowadzenia euro jako nowej waluty. | ||
== Rodzaje denominacji == | ==Rodzaje denominacji== | ||
Wyróżnić można wiele rodzajów denominacji, które można usystematyzować wg poniższych kryteriów: | Wyróżnić można wiele rodzajów denominacji, które można usystematyzować wg poniższych kryteriów: | ||
* Kryterium celu denominacji: | * Kryterium celu denominacji: - ekonomiczno - finansowy: np. stabilizacja waluty, [[likwidacja]] nadmiernej ilości pieniądza na rynku powstałej na skutek wysokiej inflacji; - pozaekonomiczny; np. przyczyny społeczne. | ||
* Kryterium skutków ekonomicznych, które mają być wynikiem przeprowadzonej reformy pieniężnej: | * Kryterium skutków ekonomicznych, które mają być wynikiem przeprowadzonej reformy pieniężnej: - '''denominacja ekwiwalentna''' to najczęściej występująca, wzorcowa forma wymiany waluty, czyli zasobów gotówkowych, wkładów bankowych i oszczędnościowych dokonywana według wcześniej ustalonej, takiej samej proporcji w stosunku do płac, cen, zobowiązań (przykładem jest denominacja w Polsce w 1995r.) - '''denominacja nieekwiwalentna''' polegająca na wymianie waluty według różnych proporcji dla cen, płac, zobowiązań (przykładem jest denominacja w Rosji w 1947r.) | ||
* Kryterium operacyjne: - d. ustalona z wyprzedzeniem, w określonym terminie (np. Polska 1995r.) | * Kryterium operacyjne: - d. ustalona z wyprzedzeniem, w określonym terminie (np. Polska 1995r.) - d. nieustalona, wprowadzona z dnia na dzień (np. Rosja 1947r.) | ||
* Kryterium uzyskania mocy prawnej znaków pieniężnych: | * Kryterium uzyskania mocy prawnej znaków pieniężnych: - d. natychmiastowa (stare znaki pieniężne tracą ważność w dniu wejścia do obiegu nowej waluty) - d. odroczona (stare znaki pieniężne tracą swą ważność w określonym terminie różnym od dnia wejścia w życie denominacji) | ||
* Kryterium proceduralne | * Kryterium proceduralne - [[wymiana]] waluty następuje w krótkim czasie - wymiana waluty następuje w długim okresie czasu | ||
<google>n</google> | |||
== Przykłady denominacji na świecie == | ==Przykłady denominacji na świecie== | ||
Francja, rok 1960 - denominacja polegająca na wprowadzeniu nowej jednostki monetarnej - tzw. "ciężkiego" franka o wartości równej 100 starych franków (1:100), przeprowadzona z przyczyn ekonomicznych - stabilizacja waluty osłabionej w okresie powojennym, ekwiwalentna, zaplanowana z góry w kilku etapach z okresem dwuwalutowości. Reforma pieniężna we Francji jest przykładem klasycznym denominacji. Rosja, rok 1947 - denominacja, polegająca na zamianie "starego" rubla na "nowego" z przyczyn pozaekonomicznych, przeprowadzona z dnia na dzień, nieekwawiwalentna, bez okresu dwuwalutowości. W Związku Radzieckim rubla denominowano średnio raz na piętnaście lat, czasami po to, aby skonfiskować obywatelom [[majątek]]. W ciągu 74 lat rządów bolszewików rubel radziecki został zdewaluowany 1 do 5 bilionów w stosunku do carskiej waluty. [[Rząd]] oszukiwał własnych obywateli. Jego celem było oprócz konfiskaty [[oszczędności]] życia obywateli również ustabilizowanie rubla. Mimo tego że przywrócono możliwość wymiany rubla na [[metale szlachetne]] zyskał on miano waluty drewnianej. Władzom państwa udało się wyeliminować różnego rodzaju pieniądze będące wtedy w obiegu, jednak nie udało się przywrócić zaufania obywateli do państwowego znaku pieniężnego<ref>Panasiewicz-Deryło I. (2015) ''Reforma pieniądza w Polsce i na świecie'', "Mówią Wieki", 4.</ref> | |||
Argentyna, rok 1985 - denominacja jednostki pieniężnej z "peso" na "australa". Brazylia, rok 1986 - denominacja jednostki pieniężnej z "cruzeiro" na "cruzado". Boliwia, rok 1987 - denominacja jednostki pieniężnej z "peso" na "boliviano". | |||
==Denominacja w Polsce== | |||
Reforma walutowa połączona z denominacją przeprowadzona w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1924r., zmieniała nazwę jednostki pieniężnej z "marki polskiej" na "złoty", na mocy ustawy o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej z dnia 11 stycznia 1924r. Denominacja ta miała charakter ekwiwalentny. Kolejna wymiana znaków pieniężnych miała miejsce w 1950r. i była ona nieekwawiwalentna. Ostatnia denominacja w Polsce przeprowadzona w styczniu 1995 roku, polegała na zmianie "starego" na "nowy" złoty o wartości 10 000 "starych" złotych. W proporcji 1:10 000 zostały przeliczone ceny, płace itd. Okres dwuwalutowości trwał dwa lata, do stycznia 1997r. kiedy to "stary" złoty przestał być prawnym środkiem płatniczym. Do tego czasu, występowała wymiana znaków pieniężnych, poprzez [[wydatki konsumpcyjne]] ludności czy pobieranie wynagrodzenia w nowej walucie. | |||
Konsekwencją wejścia Polski do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] będzie przystąpienie do [[Unia walutowa|Europejskiej Unii Monetarnej (EMU)]], a co za tym idzie, [[obowiązek]] wprowadzenia na miejsce polskiej waluty - złotego, waluty Unii Europejskiej - euro. | |||
== | {{infobox5|list1={{i5link|a=[[Pegging]]}} — {{i5link|a=[[Rezerwa obowiązkowa]]}} — {{i5link|a=[[Emisja pieniądza]]}} — {{i5link|a=[[Strefa Euro]]}} — {{i5link|a=[[Agregaty pieniężne]]}} — {{i5link|a=[[Unia walutowa]]}} — {{i5link|a=[[Rezerwy dewizowe]]}} — {{i5link|a=[[Repo]]}} — {{i5link|a=[[System kursów walutowych]]}} — {{i5link|a=[[Kapitał założycielski]]}} }} | ||
==Przypisy== | |||
<references /> | |||
== Bibliografia == | |||
* Borkowski T. (1996) | ==Bibliografia== | ||
* Ciżkowicz P. (2010) | <noautolinks> | ||
* | * Borkowski T. (1996), ''Znaki pieniężne (banknoty, monety, bilon). Vademecum bankowca'', Twigger, Warszawa | ||
* Ciżkowicz P. (2010), ''Inflacja. Inwestycje. Polityka Pieniężna.'' Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | |||
* Kołodko G | * Czarny E. (red.) (2005), ''[https://pki.nbp.pl/publikacje/gospodarka_az/gospodarka_az.pdf#page=9 Gospodarka Polski na przełomie wieków]'', NBP, Warszawa | ||
* Panasiewicz-Deryło I. (2015) ''Reforma pieniądza w Polsce i na świecie'', | * Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2010), ''Bankowość: podręcznik akademicki'', Poltext, Warszawa | ||
* Żywiecka | * Kołodko G. (1990), ''[https://www.tiger.edu.pl/kolodko/ksiazki/Kolodko-inflacja_reforma_stabilizacja.pdf Inflacja reforma stabilizacja]'', Studencka Oficyna Wydawnictwo ZSP Alma-Press | ||
* Panasiewicz-Deryło I. (2015), ''Reforma pieniądza w Polsce i na świecie'', Mówią Wieki, 4 | |||
* Żywiecka H. (2002), ''Przyczyny i mechanizmy kryzysów walutowych ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia międzynarodowych przepływów kapitału'', Narodowy Bank Polski, Materiały i Studia, nr 145 | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Paulina Kononowicz, Mateusz Matysik}} | {{a|Paulina Kononowicz, Mateusz Matysik}} | ||
[[Kategoria:Pieniądz]] | [[Kategoria:Pieniądz]] | ||
[[en:Redenomination]] | [[en:Redenomination]] | ||
{{#metamaster:description|Denominacja to reforma pieniężna, polegająca na wprowadzeniu nowych znaków pieniężnych w celu ułatwienia rozliczeń finansowych. Dotyczy płac, cen, kursów walutowych i innych.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 19:41, 3 sty 2024
Denominacja jest to zmiana systemu walutowego w określonym kraju polegająca na wycofaniu znajdujących się dotychczas w obiegu znaków pieniężnych, na nowo wyemitowane znaki pieniężne. Jest to reforma pieniężna, która zazwyczaj dokonuje obniżenia nominału dotychczasowej waluty, która wskutek wysokiej inflacji, doprowadziła do emisji przez bank centralny danego kraju, banknotów o wysokich nominałach. Inflacja jest zdecydowanie ważniejszą determinantą decyzji inwestycyjnych przedsiębiorstw niż zmienne określające koszt użytkowania kapitału, w tym stopa procentowa. [1] Sytuacja taka jest uciążliwa dla prowadzenia rozliczeń finansowych zarówna dla obywateli, jak i całego państwa. Stąd też konieczność obniżenia nominału waluty na drodze przeprowadzenia denominacji. Według wcześniej ustalonych proporcji wymianie podlegają płace, ceny, gotówka, wkłady bankowe, kurs walutowy itp. W języku potocznym denominacja oznacza zmianę "starej" waluty na "nową" (np. zmiana "starego" złotego na "nowy" złoty).
TL;DR
Denominacja to zmiana systemu walutowego w kraju, polegająca na wycofaniu starych znaków pieniężnych i wprowadzeniu nowych. Może być przeprowadzana z różnych przyczyn i w różnych formach. Przykłady denominacji miały miejsce w krajach takich jak Francja, Rosja, Argentyna, Brazylia i Boliwia. W Polsce ostatnia denominacja miała miejsce w 1995 roku. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oznacza konieczność wprowadzenia euro jako nowej waluty.
Rodzaje denominacji
Wyróżnić można wiele rodzajów denominacji, które można usystematyzować wg poniższych kryteriów:
- Kryterium celu denominacji: - ekonomiczno - finansowy: np. stabilizacja waluty, likwidacja nadmiernej ilości pieniądza na rynku powstałej na skutek wysokiej inflacji; - pozaekonomiczny; np. przyczyny społeczne.
- Kryterium skutków ekonomicznych, które mają być wynikiem przeprowadzonej reformy pieniężnej: - denominacja ekwiwalentna to najczęściej występująca, wzorcowa forma wymiany waluty, czyli zasobów gotówkowych, wkładów bankowych i oszczędnościowych dokonywana według wcześniej ustalonej, takiej samej proporcji w stosunku do płac, cen, zobowiązań (przykładem jest denominacja w Polsce w 1995r.) - denominacja nieekwiwalentna polegająca na wymianie waluty według różnych proporcji dla cen, płac, zobowiązań (przykładem jest denominacja w Rosji w 1947r.)
- Kryterium operacyjne: - d. ustalona z wyprzedzeniem, w określonym terminie (np. Polska 1995r.) - d. nieustalona, wprowadzona z dnia na dzień (np. Rosja 1947r.)
- Kryterium uzyskania mocy prawnej znaków pieniężnych: - d. natychmiastowa (stare znaki pieniężne tracą ważność w dniu wejścia do obiegu nowej waluty) - d. odroczona (stare znaki pieniężne tracą swą ważność w określonym terminie różnym od dnia wejścia w życie denominacji)
- Kryterium proceduralne - wymiana waluty następuje w krótkim czasie - wymiana waluty następuje w długim okresie czasu
Przykłady denominacji na świecie
Francja, rok 1960 - denominacja polegająca na wprowadzeniu nowej jednostki monetarnej - tzw. "ciężkiego" franka o wartości równej 100 starych franków (1:100), przeprowadzona z przyczyn ekonomicznych - stabilizacja waluty osłabionej w okresie powojennym, ekwiwalentna, zaplanowana z góry w kilku etapach z okresem dwuwalutowości. Reforma pieniężna we Francji jest przykładem klasycznym denominacji. Rosja, rok 1947 - denominacja, polegająca na zamianie "starego" rubla na "nowego" z przyczyn pozaekonomicznych, przeprowadzona z dnia na dzień, nieekwawiwalentna, bez okresu dwuwalutowości. W Związku Radzieckim rubla denominowano średnio raz na piętnaście lat, czasami po to, aby skonfiskować obywatelom majątek. W ciągu 74 lat rządów bolszewików rubel radziecki został zdewaluowany 1 do 5 bilionów w stosunku do carskiej waluty. Rząd oszukiwał własnych obywateli. Jego celem było oprócz konfiskaty oszczędności życia obywateli również ustabilizowanie rubla. Mimo tego że przywrócono możliwość wymiany rubla na metale szlachetne zyskał on miano waluty drewnianej. Władzom państwa udało się wyeliminować różnego rodzaju pieniądze będące wtedy w obiegu, jednak nie udało się przywrócić zaufania obywateli do państwowego znaku pieniężnego[2] Argentyna, rok 1985 - denominacja jednostki pieniężnej z "peso" na "australa". Brazylia, rok 1986 - denominacja jednostki pieniężnej z "cruzeiro" na "cruzado". Boliwia, rok 1987 - denominacja jednostki pieniężnej z "peso" na "boliviano".
Denominacja w Polsce
Reforma walutowa połączona z denominacją przeprowadzona w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1924r., zmieniała nazwę jednostki pieniężnej z "marki polskiej" na "złoty", na mocy ustawy o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej z dnia 11 stycznia 1924r. Denominacja ta miała charakter ekwiwalentny. Kolejna wymiana znaków pieniężnych miała miejsce w 1950r. i była ona nieekwawiwalentna. Ostatnia denominacja w Polsce przeprowadzona w styczniu 1995 roku, polegała na zmianie "starego" na "nowy" złoty o wartości 10 000 "starych" złotych. W proporcji 1:10 000 zostały przeliczone ceny, płace itd. Okres dwuwalutowości trwał dwa lata, do stycznia 1997r. kiedy to "stary" złoty przestał być prawnym środkiem płatniczym. Do tego czasu, występowała wymiana znaków pieniężnych, poprzez wydatki konsumpcyjne ludności czy pobieranie wynagrodzenia w nowej walucie. Konsekwencją wejścia Polski do Unii Europejskiej będzie przystąpienie do Europejskiej Unii Monetarnej (EMU), a co za tym idzie, obowiązek wprowadzenia na miejsce polskiej waluty - złotego, waluty Unii Europejskiej - euro.
| Denominacja — artykuły polecane |
| Pegging — Rezerwa obowiązkowa — Emisja pieniądza — Strefa Euro — Agregaty pieniężne — Unia walutowa — Rezerwy dewizowe — Repo — System kursów walutowych — Kapitał założycielski |
Przypisy
- ↑ Ciżkowicz P. (2010) Inflacja. Inwestycje. Polityka pieniężna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
- ↑ Panasiewicz-Deryło I. (2015) Reforma pieniądza w Polsce i na świecie, "Mówią Wieki", 4.
Bibliografia
- Borkowski T. (1996), Znaki pieniężne (banknoty, monety, bilon). Vademecum bankowca, Twigger, Warszawa
- Ciżkowicz P. (2010), Inflacja. Inwestycje. Polityka Pieniężna. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Czarny E. (red.) (2005), Gospodarka Polski na przełomie wieków, NBP, Warszawa
- Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2010), Bankowość: podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
- Kołodko G. (1990), Inflacja reforma stabilizacja, Studencka Oficyna Wydawnictwo ZSP Alma-Press
- Panasiewicz-Deryło I. (2015), Reforma pieniądza w Polsce i na świecie, Mówią Wieki, 4
- Żywiecka H. (2002), Przyczyny i mechanizmy kryzysów walutowych ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia międzynarodowych przepływów kapitału, Narodowy Bank Polski, Materiały i Studia, nr 145
Autor: Paulina Kononowicz, Mateusz Matysik
