Bankowość

Bankowość - to cały dział nauk ekonomicznych, poświęcony funkcjonowaniu sektora bankowego. Bankowość pozwala zrozumieć, w jaki sposób i do czego służy sektor bankowy, w jaki sposób on się rozwija, a także jak jest zorganizowany oraz regulowany.

Działalność bankowa jest integralną częścią gospodarki każdego państwa. W warunkach opracowywania i doskonalenia mechanizmów ekonomicznych w systemie relacji kredytowych, rozliczeniowych i monetarnych potwierdza się znaczenie bankowości jako skutecznego sposobu budowania relacji rynkowych, zapewniających specjalne warunki dla zachowania, pomnażania oszczędności ludności i rejestrowania pożyczek (E. Heffernan 2007, s. 1-6).

Mądra organizacja, regulacja oraz doskonalenie sektora bankowego pozwala na efektywne zarządzanie aktywami, zobowiązaniami klientów banków, zapewnienie oszczędności, kredyty, usługi inwestycyjne, przeprowadzenie transakcji walutowych, rozliczenia bezgotówkowe i inne. Dobrobyt każdej rozwiniętej gospodarki zależy od specjalistów, którzy potrafią zarządzać, usprawniają mechanizmy przeprowadzania transakcji pieniężnych w kraju, poza granicami kraju (J. Grzywacz 2004).

TL;DR

Artykuł przedstawia historię bankowości, różne rodzaje banków i ich funkcje. Banki są pośrednikami finansowymi, których celem jest osiągnięcie zysku poprzez gromadzenie i efektywne wykorzystanie środków finansowych. Bankowość odgrywa kluczową rolę w gospodarce każdego kraju i jest ściśle regulowana. W Polsce istnieje struktura dwuścieblowa, składająca się z banku centralnego i banków komercyjnych. Banki różnią się rodzajem prowadzonej działalności i oferowanych usług.

Historia bankowości

Pierwsze banki pojawiły się we Włoszech w XVI wieku, dalej w Anglii oraz Holandii. Pierwsze operacje bankowe mieli za przedmiot kruszec, który pełnił funkcję pieniężną, i monety kruszcowe, przyjmowane przez banki od ich właścicieli. Dla ułatwienia rozporządzania wkładami wykorzystywały banknoty, również nazywane wekslami, które wówczas reprezentowały zdeponowane środki i służyli do transferu tych wkładów z konta na konto. Po tym okresie pojawił się obrót żyrowy, udzielanie kredytów, źródłem których były depozyty i własne środki banków. Po jakimś czasie w poszczególnych krajach zezwolenie na emisję banknotów przyznano jednemu bankowi - centralnemu (M. Zaleska 2007, s. 33).

W XVIII i XIX wieku rozwój gospodarczy spowodował dalszą ekspansję bankowości i powstaniu nowych banków, które uczestniczyły w procesach gospodarczych. One również dostosowywali się do zmieniających się potrzeb rynku i rozwoju przedsiębiorczości, tym samym poszerzając swój charakter. Już na koniec pierwszej połowy XX wieku zostały znacjonalizowane centralne banki Kanady (1938 r.), Francji (1945 r.), Anglii (1946 r.) oraz Holandii (1948 r.). Wówczas z rozwojem bankowości rozwijała się specjalizacja banków. Po II wojnie światowej zaczęły powstawać pierwsze banki uniwersalne, wychodzące z dużych komercyjnych banków. W latach sześćdziesiątych zaczęła funkcjonować bankowość międzynarodowa (M. Zaleska 2007, s. 33).

Banki, ich rodzaje i funkcje

Definiować bank można różnie, jak ze strony ekonomicznej tak i prawnej. Ekonomiczne podejście sugeruje, że bank jest przedsiębiorstwem tworzącym i handlującym pieniędzmi. Natychmiast, ze strony prawnej on kreuje gotówkowy i bezgotówkowy pieniądz i prowadzi jego obrót w formie depozytów, rozliczeń, kredytów oraz pożyczek (E. Miklaszewska 2003, s. 57-60).

Banki mają rolę pośredników finansowych pomiędzy tymi kto ma wolne środki i tymi kto ich potrzebuje. Komercyjny charakter działalności banków wskazuje na to, że ich istotą i głównym celem jest osiągnięcie zysku, efektem którego jest rozwój i przetwarzanie. Z jednej strony banki prowadzą działalność biznesową w sferze związanej ze zwykłym obrotem pieniądza, ale z drugiej - ta działalność jest niemało ryzykowna i bardzo nadzorowana państwem, również podlegająca się regulacjom prawnym ze względu na funkcję i rolę pieniądza w gospodarce (P. Niczyporuk, A. Talecka 2011, s. 22-23).

Funkcja systemu bankowego wynika z zadań społeczno-gospodarczej polityki kraju. Tamte funkcje można odnieść do takich kwestii jak:

• kształtowanie kwestii kredytowych i monetarnych jako jednego z głównych elementów determinujących efektywne funkcjonowanie gospodarki;
• gromadzenie dostępnych zasobów finansowych oraz ich efektywne wykorzystanie;
• finansowanie biznesu, jak i również promocję różnorodnych inicjatyw gospodarczych;
• określenie zasad płatności gotówkowych i bezgotówkowych za pośrednictwem banków.

Istnieją różnorodne opinie na temat funkcjonalnych banków w Polsce i trudnym jest określenie racjonalnego ujęcia bankowości naszego kraju z punktu widzenia charakterystyki instytucji finansowej. Aktualnie struktura polskiego systemu bankowego jest dwuścieblowa. Ona się składa z banku centralnego - Narodowy Bank Polski - i banków komercyjnych. Banki komercyjne biorą za cel osiągnięcie zysku, są one samodzielnymi instytucjami i dotrzymują się samodzielnie przyjętej polityki w operacjach bankowych. Tak samo kształtują one działalność aktywną i pasywną. Częściowo określa się ta działalność aktami prawnymi, które są istotne ze względu na zachowanie bezpieczeństwa (M. Zaleska 2007, s. 37-38).

Z punktu widzenia rodzaju prowadzonej działalności wyróżniają banki:

• operacyjne, głównie uniwersalne;
• inwestycyjne, które działają w obszarach sugerujących długoterminowe transakcje i duże kapitały, nadając usługi doradcze oraz zarządzania finansowego;
• specjalne, których oferta jest skierowana na określoną dziedzinę i rodzaj klientów, a rodzaj działalności zawiera oszczędność, finansowanie przedsiębiorstw, inwestycje itd;
• spółdzielcze - traktowane jako komercyjne, ze względu na charakter ich usług, chociaż funkcjonują przeważnie na obszarach wiejskich.

(M. Zaleska 2007, s. 39).

Bankowość — artykuły polecane

System bankowy — Rynek finansowy — System finansowy gospodarki — Bank — Finansowa teoria przedsiębiorstwa — Znaczenie giełdy w gospodarce — Bony pieniężne — Instytucje finansowe — Dewiza

Bibliografia

• Banaszek M., Żak A. (2017), Bankowość elektroniczna w Polsce - korzyści oraz zagrożenia, Journal of Capital Market and Behavioral Finance, Vol. 2
• Grzywacz J. (2004), Podstawy bankowości. System bankowy kredyty i rozliczenia ryzyko i ocena banku marketing, Difin, Warszawa
• Heffernan S. (2007), Nowoczesna bankowość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Iwanicz-Drozdowska M. (red.) (2013), Bankowość: Instytucje, operacje, zarządzanie, Poltex, Warszawa
• Miklaszewska E. (2003), Podstawy finansów i bankowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Niczyporuk P., Talecka A. (2011), Bankowość. Podstawowe zagadnienia, Temida2, Białystok
• Stefański M. (2005), Polski system bankowy w okresie transformacji - wybrane zagadnienia, Bank i kredyt, nr 2
• Zaleska M. (2008), Współczesna bankowość, Difin, Warszawa

Autor: Kateryna Viatkina