Strategia defensywna

Strategia defensywna to jedna z trzech strategii finansowania działalności. W literaturze jest ona często określana jako strategia konserwatywna, zachowawcza, łagodna, pasywna, pesymistyczna i przetrwania. Głównym celem tej strategii jest zabezpieczenie płynności finansowej w krótkich okresach, eliminacja bieżących zagrożeń, utrzymanie wiarygodności finansowej i maksymalizacja zysku w krótkich okresach. Przyjmując tę strategię przedsiębiorstwo dąży do utrzymania pozycji rynkowej i dostosowania się do istniejących barier na rynku, stara się działać w ramach istniejącej struktury. Zadaniem strategii defensywnej jest także pozyskiwanie kapitału krótkoterminowego, wykorzystanie w pełni możliwości samofinansowania i zabezpieczenie głównych potrzeb w zakresie kapitału obrotowego netto. Przedsiębiorstwo wykorzystuje wewnętrzne źródła finansowania swojej działalności (Tokarski A., Tokarski M. 2006, s. 35)

Główne cechy charakterystyczne

Strategia defensywna finansowania aktywów ma następujące cechy charakterystyczne (Tokarski A., Tokarski M. 2006, s. 36-37):

• ryzyko finansowe ogranicza się do zera,
• występuje nieznaczne ryzyko utraty płynności płatniczej firmy,
• nawiązuje do rozbicia aktywów obrotowych na dwie części: stałą i zmienną i opiera się na założeniu, że kapitały stałe mają finansować aktywa trwałe oraz część stałą aktywów obrotowych. Oznacza to, że stała część aktywów ogółem powinna być pokryta kapitałami stałymi,
• maksymalizacja udziału kapitałów stałych w finansowaniu środków obrotowych wzmacnia płatniczą równowagę przedsiębiorstwa oraz jej stabilizację finansową,
• istnieje dodatni poziom kapitału obrotowego netto,
• zwiększenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto finansowany przez przedsiębiorstwo ze środków własnych sprawia, że przedsiębiorstwo ponosi inne koszty,
• zwiększenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy, który jest finansowany z kredytów długoterminowych, powoduje wzrost kosztów kapitału, ponieważ kredyty długoterminowe mają wyższe oprocentowanie od kredytów krótkoterminowych,
• znaczne zaangażowanie kapitałów stałych zmniejsza stopę zyskowności kapitału własnego,
• przedsiębiorstwo utrzymuje wysoki poziom płynności finansowej, czego skutkiem jest obniżenie stopy zwrotu i wzrostu kosztu kapitału,
• ułatwia korzystanie z dźwigni finansowej i osłony podatkowej w stopniu ograniczonym,
• w relacji korzyść - ryzyko tworzy strategię o małym ryzyku i małych korzyściach.

Sposoby implementacji strategii defensywnej

Minimalizacja wpływu słabości i zagrożeń

Strategia defensywna ma na celu minimalizację wpływu słabości i zagrożeń na przetrwanie przedsiębiorstwa. W tym celu przedsiębiorstwo musi dokładnie analizować swoje własne słabe strony oraz czynniki zewnętrzne, które mogą stanowić zagrożenie dla jego działalności. Następnie podejmuje odpowiednie działania mające na celu zminimalizowanie wpływu tych czynników na swoją działalność.

W przypadku wewnętrznych słabości, przedsiębiorstwo może wprowadzać zmiany organizacyjne, poprawiać swoje procesy, inwestować w szkolenia pracowników czy modernizować swoje infrastruktury. Dzięki temu może zwiększyć swoją wydajność i konkurencyjność, co pozwoli mu lepiej radzić sobie w trudnych warunkach rynkowych.

Jeśli chodzi o zagrożenia zewnętrzne, przedsiębiorstwo musi być w stanie odpowiednio reagować na zmiany na rynku oraz unikać sytuacji, które mogą negatywnie wpłynąć na jego działalność. Może to obejmować monitoring rynku, analizowanie zachowań konkurencji, a także budowanie silnych relacji z klientami i dostawcami.

Adaptacja i przetrwanie

Przedsiębiorstwa stosujące strategię defensywną muszą mieć zdolność szybkiej adaptacji do zmieniającej się sytuacji rynkowej, aby zapewnić sobie przetrwanie. W dynamicznym środowisku biznesowym, zdolność do elastycznego reagowania na zmiany jest kluczowa dla utrzymania konkurencyjności.

Adaptacja może obejmować wprowadzanie innowacji, dostosowywanie produktów i usług do zmieniających się preferencji klientów, a także restrukturyzację organizacyjną w celu zwiększenia efektywności działania. Przedsiębiorstwo powinno być otwarte na zmiany, elastyczne i gotowe do podejmowania szybkich decyzji w celu dostosowania się do nowych warunków.

Przetrwanie jest kluczowe dla przedsiębiorstw stosujących strategię defensywną. W przypadku wystąpienia kryzysu lub trudnych warunków rynkowych, przedsiębiorstwo musi być w stanie przetrwać, utrzymać swoją pozycję na rynku i zminimalizować negatywne skutki dla swojej działalności. Dlatego ważne jest, aby przedsiębiorstwo miało odpowiednie zasoby finansowe, elastyczność operacyjną i zdolność do szybkiego reagowania na zmiany.

Konkurencja i zmiany na rynku

Strategia defensywna wymaga monitorowania i analizowania konkurencji, aby szybko reagować na zmiany na rynku i unikać zagrożeń. Przedsiębiorstwo musi być świadome działań konkurencji, ich strategii oraz ewentualnych zmian na rynku, które mogą mieć wpływ na jego działalność.

Monitorowanie konkurencji obejmuje analizę ich produktów, cen, strategii marketingowych, a także analizę opinii klientów. Dzięki temu przedsiębiorstwo może lepiej zrozumieć swoje miejsce na rynku i podejmować odpowiednie działania w celu utrzymania konkurencyjności.

Zmiany na rynku mogą być wynikiem nowych technologii, zmieniających się preferencji klientów, zmian regulacyjnych czy innych czynników zewnętrznych. Przedsiębiorstwo musi być w stanie szybko reagować na te zmiany, dostosowując swoje strategie i działania do nowych warunków. W przeciwnym razie, może stracić konkurencyjność i znaleźć się w trudnej sytuacji.

Redukcja kosztów

Jednym z elementów strategii defensywnej może być redukcja kosztów, zarówno operacyjnych, jak i inwestycyjnych, w celu zwiększenia rentowności i zabezpieczenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo może dążyć do efektywnego wykorzystania zasobów, eliminowania marnotrawstwa czy automatyzacji procesów, aby zmniejszyć koszty operacyjne.

Redukcja kosztów inwestycyjnych może obejmować ograniczanie wydatków na innowacje, zmniejszanie nakładów na rozwój nowych produktów czy ograniczanie inwestycji w nowe projekty. Przedsiębiorstwo może skoncentrować się na optymalizacji istniejących zasobów i działań, aby zwiększyć swoją rentowność i utrzymać stabilność finansową.

Partnerstwo i fuzje

Przedsiębiorstwa stosujące strategię defensywną mogą szukać partnerów strategicznych lub fuzji z innymi firmami w celu zwiększenia swojej siły rynkowej i dostępu do większych zasobów. Poprzez nawiązanie partnerstwa lub przeprowadzenie fuzji, przedsiębiorstwo może zwiększyć swoje możliwości, zasoby finansowe czy zdolność do tworzenia innowacji.

Partnerstwo strategiczne może polegać na nawiązaniu współpracy z innymi firmami w celu dzielenia się zasobami, technologią czy wiedzą. Dzięki temu przedsiębiorstwo może skorzystać z synergii wynikającej z połączenia sił i osiągnąć większą konkurencyjność na rynku.

Fuzje mogą być również efektywnym narzędziem w strategii defensywnej. Poprzez połączenie z innym przedsiębiorstwem, przedsiębiorstwo może zwiększyć swoją skalę, zdobyć dostęp do nowych rynków czy zwiększyć swoje udziały w istniejących rynkach. Fuzje mogą również umożliwić przedsiębiorstwu dywersyfikację swojej działalności i zmniejszenie ryzyka związanego z jednym sektorem czy rynkiem.

Partnerstwo i fuzje wymagają jednak dokładnej analizy i planowania, aby zapewnić, że synergia i korzyści wynikające z tych działań przewyższają potencjalne ryzyko i koszty. Przedsiębiorstwo musi również zadbać o integrację z partnerem lub połączoną firmą, aby osiągnąć sukces w ramach strategii defensywnej.

Przykłady działań w strategii defensywnej

Przykłady działań, które przedsiębiorstwa stosują w strategii defensywnej, to:

• Optymalizacja kosztów, zarówno poprzez redukcję kosztów operacyjnych, jak i zwiększenie efektywności procesów biznesowych.
• Inwestowanie w badania i rozwój, aby zwiększyć konkurencyjność i skuteczność na rynku.
• Szukanie partnerów strategicznych lub fuzji z innymi firmami w celu zwiększenia siły rynkowej i dostępu do zasobów.
• Monitorowanie i analiza konkurencji, aby szybko reagować na zmiany na rynku.
• Utrzymywanie wysokiej jakości produktów i usług, aby zyskać zaufanie klientów.
• Dostosowanie portfolio produktów do zmieniających się preferencji i potrzeb klientów.
• Budowanie silnej i zaangażowanej kultury organizacyjnej.
• Doskonalenie zarządzania zasobami ludzkimi, zarządzanie jakością i efektywność operacyjna.
• Zarządzanie ryzykiem, takie jak ubezpieczanie przedsiębiorstwa czy zarządzanie rezerwami finansowymi w przypadku niepewności rynkowej.

Pozostałe strategie

Obok strategii defensywnej rozróżniamy także (Tokarski A., Tokarski M. 2006, s. 31-35):

• strategię agresywną - pozwala ona na wykorzystanie w pełni możliwości stworzonych przez rynek finansowy. Pozwala na maksymalizację zysku w dłuższym okresie i wyższy poziom ryzyka. Środki do finansowania działalności są pozyskiwane przede wszystkim na rynku kapitałowym. Strategia ta jest ryzykowna i oceniana negatywnie przez większość wierzycieli, ponieważ w wypadku zmniejszenia wpływów ze sprzedaży w gotówce lub na skutek trudności w uzyskaniu kredytu bankowego, a także wzrostu oprocentowania kredytu przedsiębiorstwo może utracić zdolność do terminowego pokrywania swoich zobowiązań. W literaturze może być nazywana również strategią dynamiczną, aktywną, rozwoju, ofensywną i ryzykowną.
• strategię umiarkowaną - jest to pośrednia strategia między konserwatywną a agresywną. Aktywa trwałe powinny być pokrywane kapitałem stałym lub własnym. W strategii tej kapitał obrotowy netto jest zerowy, bądź też przyjmuje niewielkie wartości dodatnie. Jest ona bezpieczna pod względem utrzymania bieżącej płynności finansowej, ale w wypadku tej strategii przedsiębiorstwo powinno posiadać elastyczne możliwości pozyskiwania kapitałów krótkoterminowych. Pochłania ona przeciętne koszty finansowe i powoduje ryzyko związane z zadłużeniem kredytami. Strategia zakłada umiarkowane korzystanie z dźwigni finansowej, osłony podatkowej i przynosi umiarkowaną zyskowność kapitałów własnych. Strategia umiarkowana określana jest również strategią równowagi, elastyczną i harmonijną.

Analiza porównawcza cech charakterystycznych strategii finansowania aktywów

Kryteria oceny	Strategia defensywna	Strategia agresywna	Strategia umiarkowana
Stopień finansowania aktywów obrotowych kapitałem obrotowym netto	większy (kapitał obrotowy netto przyjmuje poziom dodatni)	mniejszy (kapitał obrotowy netto przyjmuje poziom ujemny)	przeciętny (kapitał obrotowy netto przyjmuje poziom zerowy lub niski dodatni)
Stopień finansowanie aktywów obrotowych kapitałem stałym	większy (stała część aktywów obrotowych jest finansowana kapitałem stałym)	mniejszy (część aktywów trwałych powinna być finansowana kapitałami stałymi, aktywa obrotowe powinny być finansowane krótkoterminowymi kapitałami obcymi)	przeciętny (aktywa obrotowe powinny być finansowane rzez kapitał obcy krótkoterminowy)
Stopień finansowanie aktywów obrotowych kapitałem krótkoterminowym	mniejszy (źródła krótkoterminowe w nieznacznym stopniu pokrywają aktywa obrotowe)	większy (źródła finansowania krótkoterminowe pokrywają aktywa obrotowe w całości i po części aktywa trwałe)	przeciętny (źródła finansowania krótkoterminowe pokrywają stałą i zmienną część aktywów obrotowych ponad minimalnym poziomem bezpieczeństwa
Koszty finansowania	wyższe (kapitały długoterminowe są wysoko oprocentowane)	niższe (kredyty krótkoterminowe są nisko oprocentowane)	przeciętne
Ryzyko zadłużenia finansowego	niższe	wyższe	przeciętne
Korzystanie z dźwigni finansowej oraz osłony podatkowej	mniejsze	większe	przeciętne
Zyskowność kapitału	niższa	wyższa	przeciętna
Płynność finansowa	większa	mniejsza	przeciętna

(Tokarski A., Tokarski M. 2006, s. 37-38)

Strategia defensywna — artykuły polecane

Strategia agresywna — Strategia finansowania działalności — Strategia finansowania aktywów obrotowych — LBO — Analiza struktury kapitałowej — Wskaźnik zadłużenia — Strategia finansowa — Analiza wskaźnikowa — Dźwignia finansowa

Bibliografia

• Janasz W. (2011), Strategie organizacji innowacyjnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Szczecin, nr 21
• Kołosowska B. (2014), Strategie finansowania działalności przedsiębiorstw, Wolters Kluwer, Warszawa
• Otola I. (2011), Strategie krótkoterminowego finansowania spółek kapitałowych przemysłu lekkiego, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 686
• Szczepańska-Krasoń A. (red.) (2006), Strategie finansowania działalności przedsiębiorstw, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Wrońska-Bukalska E. (2016), Finansowanie działalności przedsiębiorstwa. Aspekty księgowe i finansowe, Difin, Warszawa
• Źróbek S. (2006), Nieruchomość jako obiekt finansowania i zarządzania, Studia i materiały towarzystwa naukowego nieruchomości, Olsztyn, vol.14, nr 1

Autor: Dominika Wach