List przewozowy

W przeciwieństwie do konosamentu list przewozowy nie może stanowić papieru wartościowego. W realizacji ustandaryzowanych, powszechnych usług transportowych list przewozowy może zastępować umowę przewozu.

Do listu przewozowego nadawca powinien dołączyć dokumenty wskazane w przepisach szczególnych. Jeżeli to nie jest możliwe, nadawca dostarcza je w odpowiednim miejscu i czasie realizacji wymaganych czynności. W liście przewozowym powinna zostać zamieszczona informacja o rodzajach załączonych dokumentów lub o terminie i miejscu ich złożenia. W liście przewozowym może zostać także zadeklarowana wartość przesyłki, jeżeli wartość tej przesyłki nie wynika z rachunku dostawcy lub sprzedawcy, ani z obowiązującego cennika.

AWB/MAWB/HAWB (Air Waybill/Master Air Waybill/House Air Waybill). List przewozowy określony jako MAWB (Master Air Waybill, będący także listem AWB) oznacza zbiorczy list przewozowy dla przesyłek skonsolidowanych. HAWB (House Air Waybill) oznacza skrót dla listu przewozowego pojedynczej przesyłki skonsolidowanej. Przesyłka skonsolidowana to połączenie kilku mniejszych przesyłek przekazywanych w tym samym kierunku w jedną większą przesyłkę. Na każdą przesyłkę skonsolidowaną sporządzany jest odrębny list przewozowy (HAWB) oraz list zbiorczy, w którym nadawcą jest spedytor a odbiorcą spedytor dekonsolidujący. Przewoźnik ma wgląd tylko w list zbiorczy MAWB.

TL;DR

List przewozowy jest dokumentem określającym warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych. Pełni funkcje dowodową, legitymacyjną, instrukcyjną i informacyjną. List przewozowy powinien zawierać dane dotyczące nadawcy, przewoźnika, odbiorcy, towaru, kosztów przewozu oraz instrukcji celnych. Brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływają na ważność umowy przewozu. Pierwszy egzemplarz listu przewozowego legitymuje nadawcę lub odbiorcę do rozporządzania przesyłką. List przewozowy zawiera także wskazówki dla przewoźnika i informacje dla odbiorcy.

Składowe listu przewozowego

List przewozowy jest dokumentem określającym warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych. Zazwyczaj sporządzają go wspólnie nadawca przesyłki i przewoźnik, który stwierdza na nim przyjęcie przesyłki do transportu, a następnie wydaje nadawcy kopię tego listu. Najczęściej list przewozowy jest sporządzany w czterech egzeplarzach:

• oryginał - dla przewoźnika, wydawany jest odbiorcy,
• grzbiet - dla przewoźnika, zostaje w stacji nadania,
• ceduła - dla przewoźnika, służy do pokwitowania odbioru,
• wtórnik - dla nadawcy.

W liście przewozowym można znaleźć m.in. następujące dane

• miejsce i datę jego wystawienia
• nazwisko (nazwę) i adres nadawcy
• nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika
• miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania
• nazwisko i adres odbiorcy
• powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie
• ilość sztuk, ich cechy i numery
• wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru
• koszty związane z przewozem
• instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych
• oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzule, podlega przepisom Konwencji CMR.

Funkcje listu przewozowego

Konwencja CMR nie mówi o nakazie wystawiania listu przewozowego, ale warto taki list wystawiać ponieważ pełni on funkcję dowodową, legitymacyjną, instrukcyjną i informacyjną.

Funkcja dowodowa listu przewozowego wynika z art. 4 Konwencji CMR, który stwierdza, że list przewozowy jest dowodem zawarcia umowy przewozu. Często jednak zdarza się sytuacja, kiedy list przewozowy jest wystawiony nieprawidłowo lub zaginął. Zgodnie z przepisami Konwencji CMR brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływają na istnienie, a także na ważność umowy przewozu. Natomiast art. 9 omawianej Konwencji wprowadza domniemanie, zgodnie z którym jeżeli nie mamy dowodu przeciwnego to właśnie list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy przewozu, jej warunków, a także przyjęcia towaru przez przewoźnika.

Funkcja legitymacyjna listu przewozowego polega na tym, że posiadanie pierwszego egzemplarza listu legitymuje nadawcę lub odbiorcę do dochodzenia roszczeń i rozporządzania przesyłką. Rozporządzanie przesyłką wynika z art. 12 Konwencji CMR. Jeżeli osobą, która posiada pierwszy egzemplarz listu przewozowego jest nadawca - uprawniony on jest do następujących czynności: wstrzymania przewozu, zmiany miejsca przewidzianego dla wydania towaru albo wydania go odbiorcy innemu niż wskazany w liście przewozowym. Prawo nadawcy do rozporządzania towarem zgodnie z art. 12 wygasa w chwili wydania drugiego egzemplarza odbiorcy.

Funkcja instrukcyjna stanowi wskazówki dla przewoźnika w przypadku gdy zaistnieją przeszkody w przewozie lub wydaniu jej odbiorcy.

Funkcja informacyjna dotyczy wskazówek dla odbiorcy o treści umowy przewozu i umożliwia mu tym samym kontrolę prawidłowości wykonania umowy przez przewoźnika.

List przewozowy — artykuły polecane

Konwencja o międzynarodowym przewozie drogowym — Kwit sternika — Dokumentacja przewozowa — Konosament — Certyfikat kwalifikowany — Protest wekslowy — Karta kierowcy — Magazyn przyjęć — Umowa realna

Bibliografia

• Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania, sporządzone w Genewie dnia 19 maja 1956 r. Dz.U. 1962 nr 49 poz. 238
• Kruczalak K. (2002), Prawo handlowe dla ekonomistów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kufel J., Siuda W. (1998), Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Scriptum, Poznań
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe. Dz.U. 1984 nr 53 poz. 272

Autor: Tomasz Małkus, Bartosz Miraszewski, Michał Mędrek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.