Konosament

Konosament to odpowiednik listu przewozowego w przewozach morskich. Jest to dowód przyjęcia ładunku oznaczonego w tym dokumencie do przewozu na statek, jest dokumentem legitymującym do dysponowania tym ładunkiem oraz do jego odbioru. Prawidłowo sporządzony konosament pozwala na domniemanie przyjęcia przez przewoźnika na statek towaru w ilości i stanie uwidocznionym w konosamencie. Konosament stanowi o stosunku prawnym pomiędzy przewoźnikiem i odbiorcą ładunku. Do przewozu drogą morską stosuje się przepisy umowy przewozu, ale tylko w przypadku, gdy konosament do nich odsyła.

Konosament nie jest kontraktem o przewóz, lecz jedynie dowodem, że umowa taka została zawarta przed przekazaniem ładunku kapitanowi. Jego uwarunkowania powinny pasować warunkom kontraktu o przewóz (czarteru i umowy bukingowej).

Konosament jako papier wartościowy reprezentuje towar, na który go wystawiono i stanowi prawo do towaru a w szczególności prawo dysponowania nim. Jest przedmiotem transakcji handlowych jest sprzedawany i kupowany (Sikorski A.(2013), s. 60-64)

TL;DR

Konosament to dokument wystawiany w przewozach morskich, potwierdzający przyjęcie towaru do przewozu na statek. Jest dowodem legitymującym do dysponowania i odbioru towaru. Konosament ma określone elementy i spełnia trzy funkcje. Istnieją różne rodzaje konosamentów, zależne od sposobu przyjmowania ładunku, rodzaju drogi przewozu, załadowania towaru i sposobu podawania odbiorcy ładunku. Konosament może być również zbywalnym papierem wartościowym.

Elementy Konosamentu

Zgodnie z przepisami kodeksu morskiego konosament powinien zawierać:

• rozpoznanie przewoźnika,
• rozpoznanie załadowcy,
• rozpoznanie odbiorcy,
• nazwę statku,
• identyfikator ładunku,
• oznaczenie cech zewnętrznych ładunku
• symbole, które umożliwią identyfikację ładunku,
• oznaczenie frachtu, czyli opłata za przewóz drogą morska,
• nazwę przystani załadowania,
• nazwę przystani wyładowczej,
• ilość wydanych konosamentów,
• pełnomocny podpis kapitana lub przedstawiciela przewoźnika.

Konosament spełnia trzy funkcje:

• przedstawia potwierdzenie przyjęcia towaru do przewozu,
• jest świadectwem uprawniającym do dysponowania ładunkiem,
• przedstawia potwierdzenie istnienia umowy o przewóz oraz jej warunków.

Konosament jest zbywalnym papierem wartościowym tzn. że może zostać przeniesiony na inną osobę, która przez przeniesienie nabywa praw do rozporządzania ładunkiem

Rodzaje konosamentu

1.Ze względu na sposób przyjmowania ładunku do przewozu:

• konosament na towary załadowane (ang. Shipped on Board Bill of Lading)
• konosament na towary przyjęte do załadunku (ang. Received for Shipment Bill of Lading) - przedstawiciel zaakceptował ładunek od załadowcy i zobowiązał się go załadować,

2.Ze względu na rodzaj drogi przewozu:

• konosament zwykły - dokument sporządzony na podróż odbywaną jednym statkiem od portu załadunku do portu przeznaczenia, bez przeładunku po drodze,
• konosament bezpośredni - dokument łączony z listem przewozowym kolejowym i innymi,

3.Ze względu na załadowanie towaru:

• konosament czysty - dokument, na podstawie którego kapitan statku ustala, iż otrzymany ładunek jest w dobrym stanie, co znaczy, że zewnętrzny stan towaru w chwili przyjęcia go na statek nie budzi jakichkolwiek zastrzeżeń,
• konosament nieczysty - dokument, zawierający klauzule o charakterze restrykcyjnym np: skrzynie z towarem zostały uszkodzone,

4.Ze względu na sposób podawania odbiorcy ładunku:

• konosament imienny - jest wysyłany na odbiorcę towaru i nie posiada zastrzeżenia, że towar ma być wydany na jego zlecenie;
• konosament na okaziciela - daje możliwość odebrania towaru każdemu jego posiadaczowi;
• konosament na zlecenie - wystawiany na polecenie określonej osoby, osoby przez nią wskazanej albo tylko na zlecenie. W pierwszym sytuacji jest przekazywany w drodze indosu, czyli przeniesienia własności papieru wartościowego, w drugim sytuacji, gdy konosament wystawiony jest na zlecenie załadowcy, załadowca indosuje konosament in blanco, czyli zawiera tylko podpis wystawcy, po czym może nastąpić jego dalsze przeniesienie;

Oprócz wymienionych stosuje się w praktyce przewozów morskich jeszcze inne typy konosamentów. Jeżeli załadowca planuje wysłać kilka mniejszych korespondencji do różnych odbiorców znajdujących się na trasie przewozu, może pozyskać na te przesyłki konosament zbiorowy. Jeżeli zamiast załadowcy towar oddaje do przewozu spedytor i on bierze na siebie zapewnienie wobec przewoźnika morskiego, taki konosament nazywa się konosamentem spedytorskim. (Salomon A.(2014), s. 53-69) (Stec M.(2016), s. 671-691)

Konosament — artykuły polecane

Dokumentacja przewozowa — List przewozowy — Konwencja o międzynarodowym przewozie drogowym — Kwit sternika — Indos — Indos wekslowy — Akredytywa — Kabotaż — Polisa ubezpieczeniowa

Bibliografia

• Kruczalak K. (2002), Prawo handlowe dla ekonomistów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kufel J., Siuda W. (1998), Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Scriptum, Poznań
• Salomon A. (2014), Dokumenty normatywne Fiata w pracy spedytora międzynarodowego, Akademia Morska w Gdyni
• Salomon A. (2014), Podstawowa dokumentacja spedycyjno-transportowa w pracy spedytora międzynarodowego, Współczesna Gospodarka, Gdynia
• Sikorski A. (2013), Transport i spedycja międzynarodowa w handlu zagranicznym: instruktaż i wzorcowa dokumentacja dla logistyków i spedytorów, ODDK, Gdańsk
• Stec M. (2016), Prawo instrumentów finansowych, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Julia Madej