Indos wekslowy

Indos wekslowy jest to przeniesienie przez indosanta (uprawnionego wierzyciela weksla) na indosatariusza (nabywcę) uprawnień wynikających z weksla na inną osobę. Pierwszym indosantem musi być remitent. Indos wekslowy polega na zamieszczeniu na grzbiecie (odwrocie) weksla lub na załączonej do niego karcie dodatkowej tzw. przedłużku oświadczenia dotychczasowego posiadacza, o odstąpieniu weksla oraz wręczeniu go nowemu posiadaczowi. Do ważności dokonania indosu konieczne jest również wpisanie nazwy lub nazwiska osoby, na którą weksel jest przenoszony. Można też pozostawić puste miejsce nie wpisując nazwy czy nazwiska indosatariusza - jest to indos in blanco. Zgodnie z ustawą prawo wekslowe, każdy weksel można przenieść przez indos. Jeżeli zaś zawiera klauzulę "nie na zlecenie", to przeniesienie weksla jest możliwe tylko za pomocą przelewu. Indos przenosi wszystkie prawa z weksla. Częściowy indos jest nieważny.

Indos wekslowy jest bardzo istotny z punktu widzenia jego znaczenia w obrocie gospodarczym. Dzięki temu dokument ten nabiera charakteru papieru wartościowego o charakterze obiegowym, który w ograniczonym zakresie może również spełniać funkcję zastępcy pieniądza.

TL;DR

Indos wekslowy to przeniesienie uprawnień wynikających z weksla na inną osobę. Wymaga wpisania nazwy/nazwiska osoby, na którą weksel jest przenoszony. Indos przenosi wszystkie prawa z weksla. Indosant odpowiada za zapłatę weksla w przypadku odmowy przez dłużnika. Istnieją indosy pełne i niezupełne. Indos pełny zawiera formułę, datę i miejsce sporządzenia oraz wskazuje osobę, na rzecz której przenoszone są prawa z weksla. Indos niezupełny jest ograniczony do podpisu i oznaczony zwrotem "na okaziciela". Istnieją różne rodzaje indosów w zależności od skutków.

Strony indosu wekslowego

Przy przenoszeniu uprawnień, wynikających z weksla współdziałają dwie następujące strony:

• Indosant (inaczej żyrant) - jest to osoba odstępująca weksel tj. przenosząca uprawnienia wynikające z posiadania weksla i będąca jego dotychczasowym właścicielem,
• Indosatariusz (inaczej żyrantariusz) - osoba będąca nabywcą weksla ora uprawnień z niego wynikających.

Rola indosu wekslowego

W przypadku indosu nie chodzi jednak jedynie o przeniesienie praw z weksla na inną osobę. Indos stanowi bowiem również potwierdzenie wobec indosatariusza (oraz dalszych nabywców weksla) gwarancji za przyjęcie oraz zapłatę owego dokumentu. Można zatem powiedzieć, iż indosant odpowiada solidarnie, razem z innymi poprzednio podpisanymi na wekslu byłymi właścicielami, w sytuacji odmowy zapłaty należności przez głównego dłużnika. Zarówno wystawca jak i indosant może jednak ograniczyć prawo dalszego przenoszenia weksla, zamieszczając na nim odpowiednią formułę. W takim przypadku indosant - w razie dalszego przenoszenia praw z weksla - jest już całkowicie zwolniony ze swojej odpowiedzialności w trybie tak zwanego rygoru wekslowego. Dodatkowo wyklucza też swoją odpowiedzialność wekslową temu posiadaczowi, który nabył weksel na podstawie indosu in blanco i przekazał go następnej osobie bez umieszczenia na nim własnego podpisu.

Rodzaje indosów wekslowych

Podstawowym podziałem indosów jest rozróżnianie ich na pełne (imienne) oraz niezupełne (in balnco).

• Indos pełny - powinien posiadać określoną formułę (np. "Ustępujemy na zlecenie..".) oraz być zaopatrzony w podpis dotychczasowego posiadacza weksla, a także podawać dokładną datę oraz miejsce jego sporządzenia. Indos ten wprost wskazuje osobę, na rzecz której przenoszone są prawa z weksla.
• Indos niezupełny - zwany inaczej indosem in blanco, jest ograniczony jedynie do podpisu na wekslu przez dotychczasowego posiadacza i oznaczony zwrotem "na okaziciela". Wówczas następny posiadacz dokumentu może uczynić go zupełnym. Jeżeli indos jest in blanco, posiadacz weksla może:

1. wypełnić indos nazwiskiem własnym lub innej osoby,
2. indosować weksel dalej przez indos in blanco lub na inną osobę albo przenieść weksel na inną osobę bez wypełnienia indosu In blanco i bez indosowania.

Według kryterium skutków indosu można wyróżnić

• Indos pełnomocniczy - nie przenoszący praw z weksla lecz jedynie dający uprawnienie do wykonywania w imieniu innej osoby praw wekslowych.
• Indos własnościowy - przenoszący całość praw z weksla.
• Indos zastawniczy - będący ustanowieniem zastawu na wierzytelności wekslowej poprzez zamieszczenie na nim formuły "waluta na zabezpieczenie", "waluta w zastaw" lub tym podobnego. Pomimo tego, że weksel ten znajduje się w posiadaniu indosatariusza nadal pozostaje własnością indosanta.
• Indos zwrotny - powodujący powtórne przyjęcie weksla przez osobę, która była uprzednio jego indosantem, akceptantem lub wystawcą.

Indos wekslowy — artykuły polecane

Indos — Trasat — Czek — Weksel — Pełnomocnictwo — Zobowiązanie podatkowe — Dłużnik wekslowy — Umowa zastawu — Cesja wierzytelności

Bibliografia

• Bagińska L., Czarnecki M. (2014), Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa
• Bień W. (2007), Weksel w praktyce, Difin, Warszawa
• Bień W. (2008), Rynek papierów wartościowych, Wydawnictwo Difin, Warszawa
• Bugajski K. (2005), Weksel własny in blanco - funkcja, charakter prawny, Rejent, nr 6(170)
• Czekaj J. (red). (2008), Rynki Instrumenty i Instytucje Finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Heropolitańska I. (2015), Weksel w obrocie gospodarczym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe. Dz.U. 1936 nr 37 poz. 282

Autor: Patrycja Grzesińska, Katarzyna Rzadkosz