Cele strategiczne

Cele strategiczne rozumiane są potocznie jako to, co chcielibyśmy osiągnąć w przyszłości, możemy więc określać je również jako powzięte zamierzenia. Nadają one, oraz określają, sens istnienia każdej jednostki, systemu etc. Odnosząc tę definicję konkretnie do przedsiębiorstw, cele możemy określić, jako planowane przedsięwzięcia, będące wynikiem skonkretyzowanych potrzeb danej organizacji, a także jej otoczenia. Główną zasadą determinowania celów, jest ich jasne i przejrzyste określanie, tak aby nie pozostawiały wątpliwości co do zgodności z misją przedsiębiorstwa. Powinny być ponadto ściśle sformułowane, mierzalne, ambitne, realistyczne i określone w czasie (zasada SMART)

TL;DR

Cele strategiczne są planowanymi przedsięwzięciami, które odpowiadają na potrzeby organizacji. Wyznaczanie celów powinno być jasne, mierzalne, ambitne, realistyczne i określone w czasie. Cele podlegają hierarchizacji na poziomach strategicznym, taktycznym i operacyjnym. Misja przedsiębiorstwa i cele strategiczne różnią się, ale są ze sobą powiązane. Strategia pokazuje, jak osiągnąć cele. Wyznaczanie celów strategicznych opiera się na wizji organizacji i uwzględnia analizę otoczenia. Menedżerowie odpowiadają za wyznaczanie celów i dobrze sformułowane cele stanowią podstawę dla planów strategicznych. Nieprawidłowe określenie celów strategicznych może wpływać negatywnie na całe przedsiębiorstwo.

Praktyka definiowania celów

Dobrze wyznaczony cel strategiczny musi odpowiadać na pytania:

• Co? Co realizujemy
• Gdzie? W jakim obszarze dokonujemy zmian
• Kiedy? Wyznaczamy horyzont czasowy
• Jak? Czego potrzebujemy do realizacji celu

Cele strategiczne w hierarchii

Cele podlegają hierarchizacji i są określane na trzech następujących poziomach:

• strategiczny
• taktyczny
• operacyjny

Spośród powyżej wymienionych etapów, etap strategiczny jest pierwszy i najważniejszy w hierarchii. Ustalane na nim cele strategiczne, są liczbowo nieliczne oraz bardzo ogólne, dotyczą więc najczęściej globalnej polityki przedsiębiorstwa, która z kolei wynika ściśle z jego misji. Można w związku z tym stwierdzić, że właściwe i staranne określenie wizji, którą będzie realizowała organizacja jest kluczowe dla sformułowania prawidłowo celów strategicznych. Warto także zauważyć, że ze względu na bardzo dużą rozpiętość działania i długofalowość, cele strategiczne podlegają najbardziej elastycznym ramom czasowym w hierarchii.

Zestawienie celu strategicznego i misji przedsiębiorstwa

Są to skrajnie odmienne definicje chociaż misja przedsiębiorstwa nie wyklucza celu, ani cel misji. Misję przedsiębiorstwa możemy rozumieć szeroko zdefiniowane kierunki rozwoju przedsiębiorstwa. Według K.Obój oraz M.Trybuchowskiego jest to stan do którego organizacja zmierza. Natomiast cel organizacji jest to zbiór zamierzeń kierujący do osiągniecia danego stanu. Sformułowane cele są konkretnymi zadaniami do zrealizowania która są możliwe do wykonania w określonym przedziale czasowym. To co wyróżnia cel od misji jest to, iż cele są bardziej szczegółowe i są niejako "drogą" do realizacji misji, którą możemy rozumieć jako stan docelowy.

Różnice między celem strategicznym a strategią

Strategia ukazuje w jaki sposób możemy osiągnąć nasze wyznaczone cele. Strategia kierunkuje działania organizacji i pokazuje sposób wykorzystanie potencjału. Realizowana jest poprzez:

• misję - stan docelowy, zamierzenia przedsiębiorstwa
• domeny działania - rynki zbytu
• przewagę strategiczną - pozycja lidera
• cele strategiczne - konkretne działania do zrealizowania w przyszłości w ściśle określonym horyzoncie czasowym
• funkcjonalny program działania - wprowadzenia w życie planu

Wyznaczanie celów strategicznych

Cele strategiczne określa się, jak było już wspomniane, głównie biorąc pod uwagę wizję którą realizować zamierza przedsiębiorstwo. Jest to najważniejsze kryterium, nie należy jednak zapominać o uwzględnieniu innych czynników, takich jak analiza makrootoczenia organizacji, jej konkurencji, wewnętrznej sytuacji w momencie ich formułowania, czy też wreszcie potrzeb otoczenia. Co ważne, cele te, nie mogą być ze sobą w żaden sposób sprzeczne.

W każdej większej organizacji za wyznaczanie celów odpowiadają menedżerowie, będący na odpowiednim szczeblu do podjęcia takich decyzji. W przypadku celów strategicznych, są to najczęściej odpowiedzialni za powołanie danej organizacji kolejno zarząd oraz menedżerowie najwyższego szczebla.

Rola celów strategicznych

Dobrze sformułowane cele strategiczne stają się podstawą do opracowania w następnej kolejności planów strategicznych. Plany strategiczne z kolei mają za zadanie, poprzez ustalenie priorytetów działań i podjęcie szeregu decyzji na różnych poziomach, umożliwienie zrealizowania założonych wcześniej celów strategicznych. Te z kolei pozwolą później na opracowanie, przez menedżerów najwyższego i średniego szczebla, celów taktycznych. Taka klasyfikacja celów przedstawiana jest pod postacią drzewa celów (lub inaczej klasyfikatora celów). W świetle przytoczonej roli celów strategicznych warto zauważyć, że w wypadku nieprawidłowego ich określenia, wszystkie pomniejsze cele również będą błędne, co może zaważyć negatywnie na wszystkich planach przedsiębiorstwa.

Cele strategiczne — artykuły polecane

Cele operacyjne — Plan — Kamień milowy — Strategia organizacyjna — Metodyka opracowania strategii zarządzania — Planowanie zasobów ludzkich — Strategia biznesowa — Strategia — Zasady planowania

Bibliografia

• Brzóska J. (2009), Model biznesowy - współczesna forma modelu organizacyjnego zarządzania przedsiębiorstwem, Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania
• Duraj J. (2004), Podstawy ekonomiki przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Janik W., Paździor M. (2012), Rachunkowość zarządcza i controlling, Politechnika Lubelska, Lublin
• Krupski P. (2009), Problemy z celami strategicznymi, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
• Lichtarski J. (red.) (2001), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław
• Stabryła A. (2000), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków
• Zakrzewska-Bielawska A. (2012), Strategia przedsiębiorstwa, Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa
• Zakrzewska-Bielawska A. (2013), Relacja między strategią a strukturą organizacyjną, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, Nr 1095

Autor: Karolina Bitner, Natalia Nowak