Rzadkość

Rzadkość dóbr jest to sytuacja, w której zapotrzebowanie przy cenie wynoszącej zero przekracza wielkość oferowaną danego zasobu, lub inaczej występuje ograniczoność zasobów względem potrzeb.

Dobro w ekonomii:

• może być materialne lub niematerialne
• posiada użyteczność
• ma za zadanie zaspokoić potrzeby

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie rzadkości dóbr w ekonomii, które polega na ograniczoności zasobów wobec nieograniczonych potrzeb. Występowanie rzadkości wymusza na ludziach podejmowanie ciągłych decyzji dotyczących produkcji, dystrybucji, wymiany i konsumpcji. Istota problemu rzadkości jest nierozerwalnie związana z ekonomią, a mikroekonomia pomaga radzić sobie z tą rzeczywistością. Rzadkość dóbr jest podstawą ekonomicznych wyborów i powoduje konieczność dokonywania wyborów. W artykule omówione są również pojęcia związane z rzadkością, takie jak krzywa transformacji, alokacja zasobów i gospodarowanie.

Podjęcie decyzji

Występowanie w gospodarce rzadkości dóbr zmusza ludzi do ciągłego dokonywania wyborów. Kierując się użytecznością decydujemy co i jak produkować by zaspokoić swoje nieograniczone potrzeby. Gdy decydujemy się na produkcje jednego dobra automatycznie rezygnujemy z produkcji innego. Takie działanie powoduje powstanie korzyści jak również kosztu.

W mikroekonomii dobro z którego rezygnujemy w momencie podjęcia decyzji staje się dla nas kosztem alternatywnym. Koszt ma charakter indywidualny ponieważ każdy człowiek ma swoją hierarchie potrzeb. Przy wyborze powinniśmy kierować się zasadą racjonalnego gospodarowania. Obejmuje ona 4 kategorie: produkcje, dystrybucje, wymianę oraz konsumpcje. Postępowanie racjonalne zmusza Nas do rozpoznania i usystematyzowania naszych preferencji. Tylko znając dokładnie swoje potrzeby jesteśmy w stanie dokonać ich identyfikacji.

Zazwyczaj mówimy o rzadkich dobrach lub czynnikach produkcji (praca, kapitał, ziemia).

Istota problemu rzadkości

Problem rzadkości nierozerwalnie złączony jest z istotą ekonomii. Mikroekonomia pomaga radzić sobie społeczeństwu z rzadkością. Uświadamia ludziom że:

1. wszystko ma swoją cenę
2. zawsze istnieje alternatywny wybór
3. należy kierować się korzyściami i szukać jak najlepszych rozwiązań
4. podejmowanie decyzji uzależnione jest od naszej wiedzy i informacji jakie zgromadzimy

Rzadkość dóbr stanowi podstawę wyborów ekonomicznych, gdyż powoduje konieczność dokonywania wyboru, jako że z powodu rzadkości nie wszystkie cele są osiągalne.

Wszystkie dobra ekonomiczne (dobra wytwarzane przez człowieka) to dobra rzadkie. Można podzielić je na:

• dobra konsumpcyjne są one przeznaczone bezpośrednio do zużycia (skonsumowania) np. żywność
• dobra produkcyjne które są poddawane dalszym procesom, czyli służą do wyprodukowania innych dóbr np. woda

W gospodarce mamy również do czynienia z dobrami wolnymi. Jest to określenie przeciwstawne do rzadkości. Są to wszystkie zasoby które występują w nieograniczonej ilości. Potocznie nazywane również pierwotnymi, nie są one wytwarzane przez człowieka. W przypadku dóbr wolnych nie rozstrzygamy formy własności.

Pojęcia związane z rzadkością dóbr

• Krzywa transformacji - możliwe do osiągnięcia kombinacje produkcji przy pełnym wykorzystaniu wszystkich zasobów, którymi dysponuje gospodarka. Ilustruje ona problem substytucji (za cenę zmniejszenia ilości jednego dobra, otrzymujemy więcej drugiego dobra). Jeśli punkty znajdują się nad krzywą oznacza to, że są nieosiągalne, gdyż gospodarka nie dysponuje tyloma zasobami ile potrzebujemy do produkcji. Jeżeli zaś punkty znajdują się pod krzywą oznacza to, że produkcja jest nieefektywna, zasoby nie są w pełni wykorzystane, gdyż przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcja mogłaby być większa.

Krzywa transformacji określa granice możliwości produkcyjnych. Punkty znajdujące się na krzywej to punkty, w których nie ma możliwości zwiększenia produkcji jednego dobra bez konieczności rezygnowania z drugiego.

• Alokacja zasobów - to jeden z głównych problemów związanych z rzadkością. Polega na takim zagospodarowaniu posiadanych zasobów by były one jak najefektywniej wykorzystane. Prawidłowe lokowanie powinno brać pod uwagę cel przedsiębiorstwa jak również szybko zachodzące zmiany na rynku. By odnieść sukces potrzeba coraz to nowocześniejszych i kreatywnych pomysłów. Umiejętna alokacja daje przewagę konkurencyjną i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności firmy.
• Gospodarowanie - oznacza sposób realizacji celu. Człowiek kierujący się zasadami racjonalnego działania, powinien umiejętnie gospodarować. Cały czas dążyć do najefektywniejszego wykorzystania ograniczonych zasobów. Jest to możliwe na 2 sposoby. Poprzez maksymalizacje efektów (największą wydajność) lub minimalizacje nakładów (oszczędność środków). Jednak nie dysponujemy na bieżącą tak rozległą wiedzą, dlatego nasze decyzje zawsze będą wiązały się z ryzykiem niepowodzenia.

Rzadkość — artykuły polecane

Zasób — Granica możliwości produkcyjnych — System gospodarczy — Efektywność w sensie Pareto — Racjonalność działania — Asymetria informacji — Podatek Pigou — Gospodarka planowa — Dobro wolne

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Czetwertyński S. (2015), Problem rzadkości w Internecie, Studia Ekonomiczne, nr 139
• Klimczak B. (2006), Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Rekowski M. (2009), Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademia, Poznań
• Ślusarczyk B., Ślusarczyk S. (2011), Podstawy mikro - i makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin

Autor: Anna Idziak, Jolanta Guzdek