Dostęp do informacji publicznej

Dostęp do informacji publicznej należy interpretować jako zespół prawnych, instytucjonalnych, porządkujących warunków, które zapewniają wszystkim zainteresowanym możliwość autonomicznego zaznajomienia się z zawartością informacji publicznej. Polega on na "obowiązku upowszechniania i udzielania informacji przez podmioty publiczne oraz inne osoby i jednostki organizacyjne w zakresie, w jakim wykonują zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa" .

W funkcjonowanie współczesnej demokracji jedną z istotniejszych części jest zagwarantowanie obywatelom publicznego dostępu do informacji publicznej. Właśnie gwarancja możliwości zdobycia informacji o działalności władzy publicznej ma ścisły związek ze stopniem demokratyzmu w państwie. Rozwój mediów w państwie z obowiązującą zasadą jawności działania jego organów, podwyższa społeczną kontrolę nad rządzącymi . Dostęp do informacji publicznej jest darmowy, lecz nie wyłącza to kosztów, odnoszących się do udzielenia informacji, które chcący uzyskać informacje może zapłacić (mowa o tym w art. 15 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej) .

TL;DR

Artykuł omawia dostęp do informacji publicznej, który jest istotnym elementem demokracji. Dostęp ten jest darmowy, choć może wiązać się z pewnymi kosztami. Każdy ma prawo do dostępu do informacji publicznej, jednak istnieją pewne ograniczenia. Obowiązek udostępniania informacji spoczywa na władzach publicznych i innych podmiotach wykonujących zadania publiczne. Realizacja prawa dostępu do informacji może odbywać się na różne sposoby. Istnieje również podstawa prawna zarówno na poziomie międzynarodowym, europejskim, jak i krajowym. Ustawa przewiduje sankcje karne dla osób, które nie udostępniają informacji publicznej.

Komu przysługuje dostęp do informacji publicznej

Każdy posiada zapewnione prawo dostępu do informacji publicznej. Aczkolwiek podlega ono ograniczeniu na płaszczyźnie przepisów o ochronie informacji niejawnych i ochronie tajemnic ustawowo chronionych oraz tajemnic przedsiębiorcy bądź przez wzgląd na prywatność osób fizycznych w świetle art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej .

Podmioty zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej

W zgodzie z art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej powinność do udostępniania tychże informacji spoczywa na "władzach publicznych oraz innych podmiotach wykonujących zadania publiczne, w tym m. in. organach władzy publicznej, organach samorządów gospodarczych i zawodowych, podmiotach reprezentujących Skarb Państwa, podmiotach reprezentujących państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmiotach reprezentujących inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym". .

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej

Dostęp do informacji publicznej to dostęp do :

• dokumentów urzędowych,
• obrad kolegialnych organów władzy publicznej wyborów powszechnych,
• uzyskania informacji publicznej.

Realizacja prawa dostępu do informacji publicznej odbywa się przez:

• udostępnienie w Biuletynie Informacji Publicznej,
• udostępnienie w centralnym repozytorium,
• wywieszenie informacji publicznej czy też ulokowanie urządzenia udostępniającego informacje w ogólnodostępnej lokalizacji,
• złożenie wniosku o udostępnienie.

Podstawa prawna

Na poziomach międzynarodowym, europejskim i krajowym określone zostały poręczenia prawne, dotyczące dostępu do informacji publicznej :

Płaszczyzna międzynarodowa:

• Powszechna Deklaracji Praw Człowieka, art. 19
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r., art. 19, ust. 2

Płaszczyzna europejska:

• Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka z 1950 r.
• Traktat o Unii Europejskiej, art. 6 ust. 2
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 15
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, art. 11 ust. 1.
• Rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/98/WE z 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

Płaszczyzna krajowa:

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 61,
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Sankcje karne

Ustawa o dostępie do informacji publicznej zakłada sankcje karne: grzywnę, ograniczenie lub pozbawienie wolności do jednego roku dla osoby, która mimo zobowiązania do udostępnienia informacji publicznej, nie udostępni informacji publicznej .

Dostęp do informacji publicznej — artykuły polecane

Informacja publiczna — Ustawa o dostępie do informacji publicznej — Ustawa o ochronie danych osobowych — Jednostka sektora finansów publicznych — Rejestr firm — Ustawa o ochronie informacji niejawnych — Doradztwo podatkowe — Organizacje pożytku publicznego — Krajowy rejestr karny

Bibliografia

• Bidziński M. (2012), Konstytucyjne prawo dostępu do informacji publicznej, Przegląd Prawa Konstytucyjnego, nr 4
• Bury P. (2017), Wnioskowy tryb dostępu do informacji publicznej - wybrane problemy i proponowane zmiany, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, nr 7
• Cern G., Bojar-Fijałkowski T. (2014), Uprawnienia mieszkańców jednostek samorządu terytorialnego w zakresie dostępu do informacji publicznej, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, nr 1 tom 3
• Olejniczak-Szałowska E. (2012), Ponowne wykorzystanie informacji publicznych (zarys problemu), Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 270
• Skrzypczak J. (2012), Dostęp do informacji publicznej a ochrona prywatności osób, które przestały pełnić funkcję publiczną, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Dz.U. 2001 nr 112 poz. 1198

Autor: Kamila Rapa

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.