Oszustwo

Oszustwo to wszystkie różnorodne sposoby, jakie człowiek jest w stanie wymyśleć, w celu uzyskania indywidualnych korzyści od drugiego poprzez fałszywe sugestie lub ukrycie prawdy. Należą do nich wszystkie niespodzianki, triki, przebiegłe działania i fałszerstwa oraz każde nieuczciwe postępowaniem, w którym druga strona jest oszukana.

TL;DR

Oszustwo to działanie mające na celu oszukanie drugiej osoby w celu uzyskania korzyści. Jest to przestępstwo karane przez polskie prawo, które obejmuje różne rodzaje oszustw, takie jak oszustwo zwykłe, oszustwo komputerowe, oszustwo kredytowe, oszustwo ubezpieczeniowe i oszustwo kapitałowe. Kodeks cywilny określa oszustwo jako wykorzystanie przymusowego położenia lub niedoświadczenia drugiej osoby w celu uzyskania nieproporcjonalnych korzyści. Oszustwo jest również wykroczeniem, za które grozi kara ograniczenia wolności lub grzywna. Oszustwo jest również często wykorzystywane w polityce międzynarodowej przez polityków, dyplomatów i szpiegów.

Warunki

Aby mówić o oszustwie muszą być spełnione następujące warunki:

• fałszywy sposób przedstawienia faktów,
• istotne znaczenie,
• ukryty cel,
• brak jawności działania,
• świadomy zamiar oszukania,
• strona poszkodowana podjęła jakieś działanie na podstawie fałszywych informacji.

Znamiona oszustwa

Podejmuje się wiele działań które, mają na celu ochronę działalności różnych osób i instytucji przed oszustwem, którego znamionami są wprowadzenie w błąd oraz wyzyskanie błędu. Pierwsze oznacza uzyskanie w świadomości danej osoby fałszywego obrazu o rzeczywistości, natomiast drugie odstąpienie od wyprowadzenia osoby z błędu. Jednoznacznie przyjmuje się twierdzenie, iż nie jest możliwe wyczerpujące zliczenie sposobów wprowadzenia w błąd. Podejmując próbę określenia tej wielkości należałoby wykorzystać wszelkie metody, które doprowadzą do wykrycia rozbieżności pomiędzy świadomością osoby zarządzającej określonym mieniem a rzeczywistym stanem rzeczy. Fałsz kreowany przez oszukującego ma doprowadzić osobę lub grupę osób do błędnej interpretacji zdarzeń faktycznych. Już same kłamliwe wybiegi lub używanie podstępu, jako fundamentu podjęcia decyzji dotyczących dyspozycji majątkowych są przejawem oszustwa. Karze podlega bez wyjątków każde oszukańcze działanie wykorzystujące lekkomyślność ofiary, jej nieświadomość a także niedochowanie należytej staranności. Przy oszustwach warto zwrócić uwagę na to, że sposób postępowania sprawców wymaga często zwiększonej aktywności zarówno intelektualnej jak i fizycznej

W Polskim prawie pojęcie oszustwa określone jest między innymi w kodeksie karnym, kodeksie karnym skarbowym, kodeksie cywilnym czy kodeksie wykroczeń. Oszustwo w rozumieniu tych dokumentów pociąga za sobą sankcje karne.

Oszustwo a kodeks karny

Kodeks karny w Polsce wyróżnia następujące rodzaje oszustw:

• Oszustwo zwykłe

Polega ono na doprowadzeniu innej osoby do niepożądanego rozporządzenia mieniem poprzez:

• wprowadzenia jej w błąd,
• wyzyskania błędu;
• niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.
• Oszustwo komputerowe

To wpływanie na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych oraz każda zmiana, usuwanie albo wprowadzanie nowych zapisów danych informatycznych. Działania te są podejmowane w celu uzyskania korzyści majątkowej lub wyrządzenia szkody innej osobie.

• Oszustwo kredytowe

Polega przedłożeniu podrobionego, przerobionego, poświadczającego nieprawdę lub nierzetelnego dokumentu w celu uzyskaniu dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą(...)- kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego.

• Oszustwo ubezpieczeniowe

Występuje, gdy podmiot powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty odszkodowania w celu uzyskania takiego odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia.

• Oszustwo kapitałowe

Polega na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji lub przemilczaniu informacji o stanie majątkowym oferenta w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu. Dodatkowo kodeks karny skarbowy dodatkowo opisuje pojęcie oszustwa podatkowego Oszustwo podatkowe Polega na podaniu przez podatnika nieprawdy lub zatajeniu prawdy bądź też niezawiadomieniu o zmianie danych, przez co następuje narażenie Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na uszczuplenie podatku. Dokonywane jest w deklaracji lub oświadczeniu.

Oszustwo a kodeks cywilny

Z oszustwem mamy do czynienia także, gdy jeden podmiot wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwo albo niedoświadczenie drugiego podmiotu, dokonuje świadczenia w zamian za inne lub zastrzega w swoim imieniu albo dla osoby postronnej świadczenia, które w momencie zawarcia umowy znacząco przewyższa wartość dokonanego świadczenia. Drugi podmiot ma prawo zażądać pomniejszenia obowiązującego go świadczenia lub powiększenia należnego mu świadczenia a w przypadku, gdy jedno rozwiązanie jak i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, ma prawo podjąć działania mające na celu unieważnienie umowy. Wszystkie uprawnienia wyżej wymienione tracą moc w ciągu dwóch lat od daty zawarcia umowy

Ponadto podmiot uzyskujący bez uzasadnienia prawnego korzyść majątkową kosztem innego podmiotu, zobowiązany jest do zwrotu korzyści w naturze, a w przypadku gdy takie działanie jest nie możliwe do zrealizowania, do oddania jej wartości. Przymus wydania korzyści dotyczy zarówno korzyści bezpośrednich jak i wszystkiego, co w wyniku zbycia, utraty, albo uszkodzenia zostało nabyte w zamian tej korzyści lub jako naprawienie wyrządzonej szkody

Oszustwo a kodeks wykroczeń

Podmiot, który przy sprzedaży wyrobu, świadczeniu usługi, zakupie produktów rolnych i hodowlanych dokonuje oszustwa między innymi co do ilości, rodzaju, wagi albo ceny może podlegać karze ograniczenia wolności lub grzywnie, jeżeli nabywca został narażony na poniesienie lub poniósł stratę nieprzekraczająca 100 złotych. Już samo usiłowanie wykroczenia i pomocnictwo objęte są karą.

Oszustwo - instrument gry międzynarodowej

Politycy, dyplomaci i szpiedzy od wieków posługują się kłamstwem oraz podstępem, które są nierozłączną częścią oszustwa. Mediatyzacja życia publicznego doprowadziła do stosowania oszustwa na globalną skale, co elektryzuje szczególnie, gdy związane jest z prowadzeniem polityki międzynarodowej. Przywódcy próbują okłamywać siebie nawzajem oraz swoich obywateli prowadząc ryzykowną grę polityczną. Niestety obecnie nie funkcjonują struktury porządku międzynarodowego zapewniające przestrzeganie reguł prowadzenia poprawnej polityki

Oszustwo — artykuły polecane

Unikanie opodatkowania — RODO — Umorzenie długu — Bezpodstawne wzbogacenie — Anonimizacja danych — Prawo własności — Koszty reprezentacji — Pozew zbiorowy — Towarzystwo ubezpieczeniowe

Bibliografia

• Kukuła Z. (2016), Przestępczość socjalna: z perspektywy prawa karnego i kryminologii, Difin, Warszawa
• Minikina M., Gałek B. (2015), Kłamstwo i podstęp we współczesnym świecie, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa
• Niemiecko B. (2006), Oszustwo egzaminacyjne, Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna
• Patterson R. (2002), Kompendium terminów z zakresu rachunkowości i finansów, Fundacja rozwoju rachunkowości w Polsce, Warszawa
• Raunig G. (2014), Przemysły kreatywne jako masowe oszustwo, Praktyka Teoretyczna, nr 4(14)
• Szczepaniec M. (2012), Komputer jako narzędzie przestępstwa, Zeszyty prawnicze, Nr 12.2
• Szewczyk-Jarocka M. (2015), Kreatywna Rachunkowość Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku, t. XXI
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń. Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny. Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553

Autor: Jarosław Żerdziński, Bartosz Bałut

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.