Dziedzina nauki

Dziedzina nauki - to wyodrębniony obszar ludzkiej działalności podlegającej procesom specjalizacji (M. Gorynia 2013, s. 457)

Dziedziny nauki zostały wyodrębnione i dzielą się bardziej szczegółowo na dyscypliny naukowe. Zgodnie z art. 5 ust. 3 Ustawy o "Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce" z dnia 20 lipca 2018 roku, nakazuje wprowadzenie nowej klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych właściwemu ministrowi do spraw szkolnictwa wyższego i nauki (Dz.U. 2018 poz. 1668, art. 5 ust.3)

TL;DR

Artykuł omawia wprowadzenie nowej klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych w Polsce. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadził podział na 9 dziedzin nauki, takich jak nauki humanistyczne, nauki inżynieryjno-techniczne, nauki medyczne, nauki rolnicze, nauki społeczne, nauki ścisłe i przyrodnicze, nauki teologiczne i sztuka. Każda dziedzina obejmuje różne dyscypliny naukowe. Klasyfikacja ta ma na celu uporządkowanie dziedzin i dyscyplin naukowych w Polsce, zgodnie z międzynarodowymi standardami. Klasyfikacja OECD różni się nieznacznie od polskiej klasyfikacji.

Obowiązująca od 1 października 2018 roku klasyfikacja dziedzin nauki

Nowa klasyfikacja dziedzin nauki została wprowadzona przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w Rozporządzeniu z dnia 20 września 2018 roku "W sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych". Weszło ono w życie z dniem 1 października 2018 roku (Dz.U. 2018 poz. 1818)

Obecnie wyróżnia się następujący podział dziedzin nauki na 9 kategorii:

• Dziedzina nauk humanistycznych
• Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych
• Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu
• Dziedzina nauk rolniczych
• Dziedzina nauk społecznych
• Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych
• Dziedzina nauk teologicznych
• Dziedzina sztuki

(Załącznik do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. poz. 1818, s. 2-3)

Podział dziedzin nauki na dyscypliny naukowe

Dziedzina nauk humanistycznych wyróżnia następujące dyscypliny naukowe:

1. archeologia
2. filozofia
3. historia
4. językoznawstwo
5. literaturoznawstwo
6. nauki o kulturze i religii
7. nauki o sztuce

Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych dzieli się na takie dyscypliny naukowe, jak:

1. architektura i urbanistyka
2. automatyka, elektronika i elektrotechnika
3. informatyka techniczna i telekomunikacja
4. inżynieria biomedyczna
5. inżynieria chemiczna
6. inżynieria lądowa i transport
7. inżynieria materiałowa
8. inżynieria mechaniczna
9. inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka

Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu wyodrębnia natomiast takie dyscypliny naukowe, jak:

1. nauki farmaceutyczne
2. nauki medyczne
3. nauki o kulturze fizycznej
4. nauki o zdrowiu

Dziedzina nauk rolniczych podzielona została na następujące dyscypliny naukowe:

1. nauki leśne
2. rolnictwo i ogrodnictwo
3. technologia żywności i żywienia
4. weterynaria
5. zootechnika i rybactwo

Dziedzina nauk społecznych zawiera najwięcej dyscyplin naukowych. Są nimi takie dyscypliny, jak:

1. ekonomia i finanse
2. geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna
3. nauki o bezpieczeństwie
4. nauki o komunikacji społecznej i mediach
5. nauki o polityce i administracji
6. nauki o zarządzaniu i jakości
7. nauki prawne
8. nauki socjologiczne
9. pedagogika
10. prawo kanoniczne
11. psychologia

Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych to kolejna dziedzina, która wyróżnia niżej wymienione dyscypliny naukowe:

1. astronomia
2. informatyka
3. matematyka
4. nauki biologiczne
5. nauki chemiczne
6. nauki fizyczne
7. nauki o Ziemi i środowisku

Dziedzina nauk teologicznych nie odróżnia konkretnych dyscyplin naukowych. Są one ujęte jako "nauki teologiczne".

Dziedzina sztuki to ostatnia z dziedzin naukowych. Dzieli się ona na trzy dyscypliny naukowe. Są to:

1. sztuki filmowe i teatralne
2. sztuki muzyczne
3. sztuki plastyczne i konserwacja dzieł sztuki

(Załącznik do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. poz. 1818 s. 2-3)

Wyróżnienie takiej klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych przez Ministra Właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki miało na uwadze przede wszystkim systematykę dotyczącą dziedzin i dyscyplin naukowych, która przyjęta została przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz bezpieczeństwo państwa. Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 3 Ustawy o Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce, przy ustalaniu klasyfikacji ważne było także, aby nie naruszała ona podpisanych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych, celów, które są realizowane dzięki tej klasyfikacji (Dz.U. 2018 poz. 1668, art. 5 ust.3)

Dziedziny nauki i techniki zgodnie z klasyfikacją OECD

Klasyfikacja dziedzin nauki i technik według OECD w pewnym stopniu różni się od obowiązującej w Polsce klasyfikacji. Dziedziny nauki zostały wyróżnione na podstawie sześciu grup. Są to:

1. Nauki przyrodnicze
2. Nauki inżynieryjne i techniczne
3. Nauki medyczne i nauki o zdrowiu
4. Nauki rolnicze
5. Nauki społeczne
6. Nauki humanistyczne

Z kolei wyróżniono w każdej z grup takie dyscypliny naukowe jak:

• Nauki przyrodnicze:

1. Matematyka
2. Nauki o komputerach i informatyka
3. Nauki fizyczne
4. Nauki chemiczne
5. Nauki o ziemi i o środowisku
6. Nauki biologiczne (nauki medyczne należą do 3, a rolnicze do 4)
7. Inne nauki przyrodnicze

• Nauki inżynieryjne i techniczne:

1. Inżynieria lądowa
2. Elektrotechnika, elektronika, inżynieria informatyczna
3. Inżynieria mechaniczna
4. Inżynieria chemiczna
5. Inżynieria materiałowa
6. Inżynieria medyczna
7. Inżynieria środowiska
8. Biotechnologia środowiskowa
9. Biotechnologia przemysłowa
10. Nanotechnologia
11. Inne nauki inżynieryjne i technologie

• Nauki medyczne i nauki o zdrowiu:

1. Medycyna ogólna
2. Medycyna kliniczna
3. Nauka o zdrowiu
4. Biotechnologia medyczna
5. Inne nauki medyczne

• Nauki rolnicze:

1. Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo
2. Nauka o zwierzętach i mleczarstwie
3. Nauki weterynaryjne
4. Biotechnologia rolnicza
5. Inne nauki rolnicze

• Nauki społeczne:

1. Psychologia
2. Ekonomia i biznes
3. Pedagogika
4. Socjologia
5. Prawo
6. Nauki polityczne
7. Geografia społeczna i gospodarcza
8. Media i komunikowanie
9. Inne nauki społeczne

• Nauki humanistyczne:

1. Historia i archeologia
2. Języki i literatura
3. Filozofia, etyka i religia
4. Sztuka (sztuka, historia sztuki, sztuki sceniczne, muzyka)
5. Inne nauki humanistyczne

(Wykaz dziedzin nauki i technik według klasyfikacji OECD)

Dziedzina nauki — artykuły polecane

Bezpieczeństwo żywności — Wynalazek — Polskie Towarzystwo Ekonomiczne — Odpady przemysłowe — Rezerwat przyrody — Park narodowy — Gospodarstwo rolne — Polskie Towarzystwo Towaroznawcze — Różnorodność biologiczna

Bibliografia

• Gorynia M., Kowalski T. (2013), Nauki ekonomiczne i ich klasyfikacja a wyzwania współczesnej gospodarki, Ekonomista
• Michałek R. (2008), Głos w sprawie klasyfikacji nauki, Nauka, Nr 3
• Młodożeniec M., Knapińska A. (2013), Czy nauka wciąż ma męską płeć? Udział kobiet w nauce, Nauka, Nr 2
• NCBIR (2016), Wykaz dziedzin nauki i technik według klasyfikacji OECD, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych Dz.U. 2018 poz. 1818
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U. 2018 poz. 1668
• Walczak M. (2011), Stanisława Kamińskiego poglądy na cel nauki, Zagadnienia naukoznawstwa, Nr 3
• Wróblewski A. (2005), Nauka w Polsce według rankingów bibliometrycznych, Nauka, Nr 2

Autor: Katarzyna Urbańska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.