Hiperinflacja

Hiperinflacja
Polecane artykuły
Inflacja wewnętrzna Megainflacja Inflacja ukryta Stopa inflacji Inflacja otwarta Inflacja krocząca Cykl koniunkturalny Stagflacja Recesja

"Hiperinflacją nazywamy zjawisko polegające na utrzymywaniu się bardzo wysokiej stopy inflacji" (D.Begg, 1997, s. 258).

Hiperinflacja ze względu na szybki wzrost cen i skutki społeczno-gospodarcze jest nazywana dramatyczną formą inflacji. Wzrost cen waha się między kilkoma tysiącami a trylionem procent rocznie, co potwierdza historia gospodarcza świata, gdzie zanotowano wiele przypadków tego typu.

Hiperinflacja jest jedną z czterech rodzai inflacji wchodzących w skład podziału ze względu na natężenie. Do tej grupy należą również:

• Inflacja pełzająca
• Inflacja krocząca
• Inflacja galopująca.

Jednakże hiperinflacja jest najbardziej dynamiczną formą inflacji.

TL;DR

Hiperinflacja to bardzo wysoka stopa inflacji, która może prowadzić do kryzysu społecznego i gospodarczego. Może wystąpić w wyniku załamania systemu finansowego i dużego deficytu budżetowego. Pomiar inflacji można dokonać za pomocą różnych wskaźników, takich jak stopa inflacji, indeks cen konsumpcyjnych czy deflator PKB. Przykłady krajów dotkniętych hiperinflacją to Niemcy w latach 1922-1923, Jugosławia na początku lat 90. oraz Węgry po II wojnie światowej. W Polsce najwyższy poziom inflacji wystąpił w 1989 r. Hiperinflacja może prowadzić do denominacji waluty i ucieczki od pieniądza.

Zagrożenia

Ta forma inflacji może grozić kryzysem społecznym, gospodarczym a nawet kryzysem moralnym społeczeństwa. Na skutek maleje popyt podmiotów gospodarczych a siła nabywcza pieniądza z godziny na godzinę maleje. Działalność inwestycyjna zanika, co może prowadzić do wysokiego wzrostu bezrobocia a przede wszystkim do gwałtownego spadku produkcji. Wyjście z inflacji polega na radykalnych zmianach społeczno-gospodarczych a także wielu wyrzeczeń społeczeństwa.

Hiperinflacja może dotknąć praktycznie każdy kraj. Powodowana jest zwykle załamaniem systemu finansowego danej gospodarki oraz dużym deficytem budżetowym. W kraju, którego dotknęła hiperinflacja pojawia się gwałtowna ucieczka od pieniądza - co skutkuje załamaniem się realnego popytu na pieniądz.

Pomiar

Pomiaru inflacji można dokonać na podstawie kilku wskaźników:

• Stopy inflacji
• Indeks cen konsumpcyjnych
• Indeks cen produkcyjnych
• Deflator PKB
• Indeks inflacji bazowej
• Indeks inflacji "netto"

Stopa inflacji określa stopień nasilenia danej inflacji. Wyraża ona w procentach wzrost ogólnego poziomu cen w okresie badawczym w relacji do poziomu w okresie bazowym.

Indeks cen konsumpcyjnych CPI to średnia ważona cen towarów i usług, które są nabywane w danym czasie przez gospodarstwo domowe.

Indeks cen produkcyjnych PPI mierzy on zmiany cen podstawowych dóbr zaopatrzeniowych u producenta.

Deflator PKB to stosunek normalnego PKB danego roku, czyli roku bazowego do realnego PKB z tego samego roku czyli z roku badanego.

Indeks inflacji bazowej pokazuje on długookresowy trend kształtowania się cen, kiedy eliminujemy wahania cen takie jak: o charakterze sezonowym i wynikających z oddziaływania na gospodarkę negatywnych szoków popytowych i podażowych.

Indeks inflacji "netto" wyłącza ona z obliczeń grupę żywności i paliw.

Występowanie

Hiperinflacja na dużą skalę ujawniła się na terenie Europy po pierwszej wojnie światowej, kiedy to wydatki pieniężne na powojenne odbudowy wymusiła odchodzenie krajów Europy Środkowej i Wschodniej od złotego pieniądza i wymusiła drukowanie pieniądza papierowego. Najbardziej znanym przykładem hiperinflacji jest sytuacja w Niemczech w latach 1922-1923, kiedy to pod koniec 1923 roku stopa inflacji w Niemczech sięgnęła prawie 30 000% w skali miesiąca. "Aby w październiku 1923 kupić napój, który w styczniu 1922 kosztował 1 markę, trzeba było wydać 192 mln marek" (D.Begg, 1997, s. 259).

Hiperinflacja dotknęła również Jugosławię podczas wojny towarzyszącej rozpadowi tego państwa. Na początku lat 90 stopa inflacji sięgała 100% miesięcznie, co daje około 200 000% rocznie. Następstwem tych zaburzeń jest używanie innych walut w krajach byłej Jugosławii. Np. w Bośni i Hercegowinie walutą jest marka transferowa, która jest ściśle powiązana z euro. Natomiast w Kosowie i Czarnogórze nie ma wcale oficjalnej jednostki monetarnej - powszechnie posługuje się euro (mimo, że kraje te nie należą do Unii Europejskiej).

Najwyższą jednak stopę inflacji zaobserwowano na Węgrzech tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. W roku 1946 według ekspertów węgierskich inflacja wynosiła prawie 42 000 bilionów % w skali miesiąca (Gazeta Bankowa nr14, 2007), co oznaczało podwajanie się cen prawie dwa razy na dobę.

W Polsce najwyższy poziom inflacji w czasie prowadzenia transformacji systemowej w 1989 r., kiedy to ceny wzrosły o 640%.

Hiperinflacja doprowadza zwykle do denominacji oraz do tzw. ucieczki pieniądza.

"Ucieczka od pieniądza oznacza gwałtowny spadek realnego popytu na pieniądz, występujący wtedy, kiedy wysoka inflacja i wysoka nominalna stopa procentowa zwiększają koszty utrzymania pieniądza" (D.Begg, 1997, s. 259).

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Dornbush R. Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997.
• Colander D.C. Macroeconomics, Irwin McGraw-Hill, Boston 1997.
• Chorzemski S. Węgierska hiperinflacja, Gazeta bankowa nr 14 2-9 kwietnia 2007.
• Lis S. Współczesna makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011
• A. Jabłecka, T. Jędrzejowicz Wpływ zmian inflacji na finanse publiczne i politykę fiskalną w Polsce, Materiały i Studia nr 321; Warszawa 2015
• M. Mańkowski, A. Ostrowski, R. W. Włodarczyk Związek między bezrobociem a inflacją w Polsce na tle krzywej Phillipsa, 2012

Autor: Wiktor Ziemskow, Anna Abram