Samodoskonalenie

Samodoskonalenie - jest to proces realizowany "przez siebie". Skupia się na osobie, która się uczy, jako na podmiocie ponoszącym pełną odpowiedzialność za wybór. Proces ten nie skupia się wyłącznie na jednej z cech osobowości, lecz wpływa na jej całość.

Pojęcie samodoskonalenia w literaturze

Według A. Rakowska i A. Sitko-Lutek samodoskonalenie to jedna z kilku metod służących doskonaleniu kompetencji, która jest skierowana szczególnie do osób z kadry kierowniczej Metody służące doskonaleniu kompetencji to:

1. Szkolenia
2. Treningi
3. Uczenie w działaniu
4. Rotacja kadry kierowniczej
5. Coaching
6. Mentoring
7. Samodoskonalenie

J. Penc podaje, że samodoskonalenie jest równoznaczne z samokształceniem, definiowanym jako "pogłębienie umiejętności w danej dziedzinie bez sformalizowanego szkolenia". Według autora jest to zorganizowane "przez siebie", zdobywanie nowej wiedzy lub jej poszerzanie. Samodoskonalenie polega na uczeniu się na własnych przeżyciach, czy też doświadczeniach bądź ze źródeł zewnętrznych takich jak:

• książki,
• artykuły,
• media,
• opinie ludzi

Piwowarski J. uważa, że samodoskonalenie jest niezwykle istotnym zjawiskiem dla gatunku ludzkiego. Autor wskazuje, że zjawisko to doskonale wpisuje się w poglądy A. Maslowa, którego "organicystyczna teoria psychologiczna", w sposób holistyczny traktuje ciało oraz duszę człowieka

Samodoskonalenie w karierze zawodowej

Dzięki doskonaleniu, pracownicy kontrolują i ukierunkowują swój rozwój, co silnie wpływa na wzrost zaangażowania. Poprzez takie działania, jednostki zwiększają swoją konkurencyjność na rynku pracy, którego wymaganiom coraz trudniej sprostać. Aby utrzymać się na nim, należy stale doskonalić swoje umiejętności, momentalnie reagować na zmiany, które zachodzą zarówno w bliskim, jak i dalszym otoczeniu, a także wykazywać się dużym zaangażowaniem. Pracownicy, którzy chcą "istnieć" na rynku pracy, zdają sobie sprawę z tego, że dzięki samodoskonaleniu zwiększają się ich szanse na osiągnięcie sukcesu zawodowego

Samodoskonalenie a budowanie relacji interpersonalnych

Samodoskonalenie odgrywa istotną rolę w budowaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych. Kiedy dążymy do samodoskonalenia, rozwijamy nasze umiejętności społeczne, co przekłada się na naszą zdolność do nawiązywania i utrzymywania pozytywnych relacji z innymi ludźmi. Poprzez rozwijanie naszych umiejętności komunikacyjnych, empatii i umiejętności rozwiązywania konfliktów, stajemy się bardziej świadomi potrzeb innych osób i potrafimy lepiej porozumieć się z nimi.

Samodoskonalenie daje nam możliwość rozwijania naszych umiejętności komunikacyjnych na różnych poziomach. Możemy uczyć się słuchać uważnie, zadawać pytania, wyrażać swoje myśli i uczucia w sposób klarowny oraz dostosowywać nasz sposób komunikacji do potrzeb naszych rozmówców. Poprzez samodoskonalenie, możemy także pracować nad rozwojem umiejętności werbalnych i niewerbalnych, takich jak mimika twarzy, gestykulacja czy ton głosu, co pozwoli nam na lepsze porozumienie się z innymi.

W procesie samodoskonalenia istnieje wiele technik, które mogą pomóc nam w rozwijaniu empatii. Przykładem takiej techniki może być praktykowanie aktywnego słuchania, czyli skupianie się na drugiej osobie i staranie się zrozumieć jej punkt widzenia bez oceniania czy przerywania. Inną techniką może być stawianie sobie pytań, które pomogą nam lepiej zrozumieć emocje i potrzeby innych osób. Ważne jest także rozwijanie empatii poprzez obserwację i rozpoznawanie sygnałów niewerbalnych, takich jak gesty czy wyraz twarzy.

Samodoskonalenie ma istotny wpływ na naszą umiejętność rozwiązywania konfliktów. Poprzez rozwijanie naszych umiejętności komunikacyjnych, empatii i zdolności do samokontroli, jesteśmy w stanie lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach i znajdować konstruktywne rozwiązania problemów. Samodoskonalenie pomaga nam także w rozwijaniu umiejętności negocjacji i poszukiwaniu win-win, czyli takich rozwiązań, które satysfakcjonują obie strony konfliktu.

W procesie samodoskonalenia w kontekście budowania relacji interpersonalnych możemy wykorzystać różnorodne narzędzia i techniki. Przykładem takiego narzędzia może być prowadzenie dziennika, w którym zapisujemy nasze refleksje na temat naszych interakcji z innymi. Możemy także korzystać z technik wizualizacji, w których wyobrażamy sobie pozytywne sytuacje interpersonalne i wizualizujemy, jak byśmy chcieli się w nich zachować. Inne praktyczne narzędzia to m.in. szkolenia z zakresu komunikacji, coaching czy udział w grupach wsparcia, w których możemy uczyć się od innych osób.

Samodoskonalenie w kontekście przywództwa

Samodoskonalenie odgrywa kluczową rolę w rozwoju umiejętności przywódczych. Przywództwo wymaga nieustannego doskonalenia się, zarówno pod względem umiejętności technicznych, jak i społecznych. Poprzez samodoskonalenie, przywódcy mogą rozwijać swoje umiejętności komunikacyjne, empatię, umiejętność rozwiązywania problemów, kreatywność oraz umiejętność motywowania innych. Samodoskonalenie pomaga przywódcom stawać się bardziej efektywnymi i inspirującymi liderami.

Osoby pełniące funkcje kierownicze powinny skupić się na samodoskonaleniu w różnych obszarach. Warto rozwijać umiejętności zarządzania zespołem, takie jak delegowanie, motywowanie i budowanie zaangażowania. Ważne jest także rozwijanie umiejętności strategicznego myślenia i podejmowania decyzji. Dodatkowo, samodoskonalenie w obszarze umiejętności negocjacyjnych, budowania relacji z interesariuszami oraz zarządzania zmianą może przyczynić się do sukcesu osób pełniących funkcje kierownicze.

Samorefleksja odgrywa istotną rolę w samodoskonaleniu przywódczym. Poprzez refleksję nad swoim zachowaniem, decyzjami i efektami swojej pracy, przywódca może zdobyć cenne wskazówki dotyczące obszarów, w których może się doskonalić. Samorefleksja pozwala przywódcy na zrozumienie swoich mocnych stron, ale także słabości i obszarów do rozwoju. Dzięki temu, przywódca może skoncentrować swoje wysiłki na konkretnych aspektach, które mają największe znaczenie dla jego rozwoju.

Rozwój umiejętności delegowania poprzez samodoskonalenie wymaga świadomego działania. Przywódca powinien zrozumieć, że nie jest w stanie robić wszystkiego samodzielnie i że delegowanie jest kluczowym elementem efektywnego zarządzania. W ramach samodoskonalenia, przywódca może uczyć się identyfikować zadania, które mogą być delegowane do innych członków zespołu. Ważne jest także rozwijanie umiejętności komunikacji, jasnego określania oczekiwań oraz udzielania konstruktywnej informacji zwrotnej. Poprzez samodoskonalenie, przywódca może stawać się lepszym w delegowaniu zadań i skuteczniejszym w zarządzaniu zespołem.

Samodoskonalenie w zakresie zarządzania zespołem i budowania kultury organizacyjnej może być realizowane poprzez różnorodne metody. Przykładem takiej metody może być udział w szkoleniach z zakresu zarządzania zespołem, w których uczymy się skutecznych technik i narzędzi zarządzania. Inne metody to m.in. coaching, mentoring, czy udział w grupach wymiany doświadczeń. Ważne jest także rozwijanie umiejętności budowania kultury organizacyjnej poprzez dbanie o wartości, misję i wizję organizacji oraz tworzenie odpowiednich mechanizmów motywacyjnych i komunikacyjnych.

Samodoskonalenie a równowaga między życiem zawodowym a prywatnym

Samodoskonalenie odgrywa istotną rolę w osiąganiu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Poprzez rozwijanie naszych umiejętności zarządzania czasem, energią i priorytetami, możemy lepiej planować nasze obowiązki i zobowiązania, co pozwoli nam na efektywne łączenie sfery zawodowej i osobistej. Samodoskonalenie pomaga nam także w rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem, dbania o zdrowie psychiczne i fizyczne, co jest kluczowe dla osiągnięcia harmonii między życiem zawodowym a prywatnym.

Samodoskonalenie może pomóc nam w efektywnym zarządzaniu czasem, energią i priorytetami poprzez rozwijanie umiejętności planowania, organizacji i zarządzania sobą. Możemy uczyć się technik takich jak tworzenie list zadań, priorytetyzowanie zadań, delegowanie czy eliminowanie niepotrzebnych rozpraszaczy. Samodoskonalenie pomaga nam także w odkrywaniu naszych wartości i celów, co umożliwia nam skoncentrowanie się na najważniejszych obszarach naszego życia i efektywne alokowanie naszej energii.

Dbanie o zdrowie fizyczne ma ogromny wpływ na samodoskonalenie i osiąganie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta i sen pozytywnie wpływają na naszą kondycję fizyczną, ale także na naszą kondycję psychiczną. Poprzez dbanie o zdrowie fizyczne, poprawiamy naszą wydajność, koncentrację i ogólną jakość życia. Równocześnie, zdrowie fizyczne pozwala nam lepiej radzić sobie ze stresem, budować odporność na trudności i cieszyć się większą równowagą emocjonalną.

Samodoskonalenie jest istotne dla zdrowia psychicznego i radzenia sobie ze stresem. Poprzez samodoskonalenie, możemy rozwijać umiejętności radzenia sobie z trudnościami, takie jak techniki relaksacyjne, medytacja czy mindfulness. Samodoskonalenie pomaga nam także w rozwijaniu umiejętności pozytywnego myślenia, zarządzania emocjami i budowania zdrowych nawyków. Samodoskonalenie daje nam także narzędzia do budowania większej samoświadomości i akceptacji siebie, co wpływa na nasze zdrowie psychiczne i samopoczucie.

Aby skutecznie osiągać harmonię między sferą zawodową a osobistą poprzez samodoskonalenie, można zastosować różnorodne strategie. Przykładem takiej strategii może być tworzenie jasnych granic czasowych i przestrzeganie ich, np. ustalanie czasu na pracę i czasu na odpoczynek. Ważne jest także rozwijanie umiejętności delegowania i proszenia o pomoc, aby uniknąć przeciążenia obowiązkami. Inne strategie to m.in. praktykowanie technik relaksacyjnych, dbanie o zdrowie fizyczne, budowanie wsparcia społecznego i regularne refleksje nad swoimi priorytetami i wartościami.

Samodoskonalenie — artykuły polecane

Modele motywacji — Kompetencje społeczne — Certyfikat kompetencji zawodowych — Zarządzanie przez wartości — Modele zarządzania zasobami ludzkimi — Organizacja inteligentna — Teoria przywództwa transformacyjnego — Agent zmiany — Autorytet

Bibliografia

• Bortnowska H., Stankiewicz J. (2011), Samodoskonalenie szansą na poprawę konkurencyjności pracowników na bankowym rynku pracy (w świetle wyników badań), Wybrane zagadnienia z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, Przedsiębiorczość i zarządzanie, tom XII, zeszyt 3
• Pedler M. (1994), Samodoskonalenie menedżerów [w:] D.M. Stewart (red.), Praktyka kierowania, PWE
• Penc J. (2005), Role i umiejętności menedżerskie: sekrety sukcesu i kariery, Difin, Warszawa
• Piwowarski J. (2011), Rozwój osobowości jako przyczynek do konstrukcji autonomicznego systemu bezpieczeństwa, Zeszyt Problemowy, Nauka - Praktyka - Refleksje, nr 2
• Rakowska A., Sitko-Lutek A. (2000), Doskonalenie kompetencji menedżerskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Stewart D. (red.) (2002), Praktyka Kierowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Tokar J. (2015), Prakseologiczne hasło Wyzwalaj doskonałość z każdego poczynania w kontekście samodoskonalenia pracowników, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Organizacja i zarządzanie z. 77

Autor: Katarzyna Kulpaczyńska