Ogólne warunki ubezpieczenia

Z Encyklopedia Zarządzania

Ogólne warunki ubezpieczenia to dokument stanowiący załącznik do umowy ubezpieczenia regulujący podstawowe zagadnienia dotyczące odpowiedzialności i obowiązków stron tej umowy.

Ogólne warunki ubezpieczenia

Ogólne warunki ubezpieczenia to "ogólne warunki dotyczące umów ubezpieczenia zawieranych przez jednostki gospodarki uspołecznionej". Normują one sposoby zawierania umów. Odnoszą się do składek, w tym sposobu ich wypłacania. Ustalają zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela.(Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r., Kodeks Cywilny, Dz. U. nr 16, poz. 93, Art. 807., s. 172)

"Postanowienia Ogólnych warunków ubezpieczenia nie stanowią integralnej części umowy ubezpieczenia" lecz "stanowią zjawisko wobec umowy ubezpieczenia zewnętrzne, kształtujące jednak swoimi postanowieniami treść stosunku prawnego ubezpieczenia". (O. Doan i in.1996, s. 53)

Co określają ogólne warunki ubezpieczenia

Według Art. 16. Ustawy o działalności ubezpieczeniowej "Ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności:

  1. rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot,
  2. warunki zmiany sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia taką zmianę przewidują;
  3. prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia,
  4. zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,
  5. sposób ustalania rozmiaru szkody - przy ubezpieczeniach majątkowych,
  6. sposób określania sumy odszkodowania lub innego świadczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odstępstwa od zasad przewidzianych w przepisach prawa;
  7. sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej;
  8. metodę i sposób indeksacji składek ubezpieczeniowych, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują indeksację składek;
  9. tryb i warunki dokonania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony;
  10. przesłanki, sposób oraz termin wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują taką możliwość, a także przesłanki, sposób oraz termin wystąpienia z umowy ubezpieczenia grupowego;
  11. termin i sposób odstąpienia od umowy ubezpieczenia". (Ustawa z dnia 11 września 2015r., O działalności ubezpieczeniowej, Dz. U. RP., poz. 1844, art. 16, s. 11)

Określają one zatem te elementy, które są istotne przy podejmowaniu decyzji o zawarciu takiej umowy oraz te, które są ważne podczas realizacji umowy ubezpieczenia (czyli w sytuacji, kiedy trzeba będzie dokonać wypłaty odszkodowania). Jeśli ubezpieczający pozna ogólne warunki ubezpieczenia przed zawarciem umowy to ma możliwość brać odpowiedni udział w procesie zawierania tej umowy poprzez aktywne kształtowanie treści (M. i M. Capik 1996, s. 27)

Kto ustala Ogólne warunki ubezpieczenia

Ogólne warunki ubezpieczenia stanowią podstawę do zawarcia umowy ubezpieczenia. Ustalane są przez zakład ubezpieczeń. (M. i M. Capik 1996 s. 18)

Art. 812. Kodeksu Cywilnego określa jasno że "zakład ubezpieczeń obowiązany jest podać w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, na których podstawie umowa została zawarta". Ogólne warunki ubezpieczeń nie muszą być podane w dokumentach ubezpieczeniowych tylko wtedy, "jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia były ogłoszone lub wyłożone do publicznej wiadomości, zakład ubezpieczeń może w dokumencie ubezpieczenia bądź tylko powołać się na ogólne warunki, bądź też zamieścić w umowie wyciąg z tych warunków zawierający najbardziej istotne ich postanowienia podając, gdzie warunki te zostały ogłoszone lub wyłożone do publicznej wiadomości". (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r., Kodeks Cywilny, Dz. U. nr 16, poz. 93, Art. 812., s. 172)

Rola Ogólnych Warunków Ubezpieczenia w umowie ubezpieczeniowej

Ogólne Warunki Ubezpieczenia odgrywają istotną rolę w umowie ubezpieczeniowej. Ich głównym celem jest zapewnienie równowagi pomiędzy ubezpieczającym a ubezpieczonym poprzez określenie klarownych zasad i warunków ubezpieczenia. Dzięki temu OWU chronią interesy obu stron, zapewniając im pewność co do zakresu ochrony i zasad rozliczania ewentualnych szkód.

OWU umożliwiają jednoznaczne określenie odpowiedzialności ubezpieczyciela i praw ubezpieczającego. Precyzyjne sformułowanie OWU minimalizuje ryzyko nieporozumień i sporów dotyczących interpretacji umowy. Dzięki temu umowa ubezpieczeniowa staje się bardziej przejrzysta i łatwiejsza do zrozumienia dla obu stron.

Ogólne Warunki Ubezpieczenia są również istotne dla ubezpieczyciela, ponieważ pozwalają mu na ustalenie i kontrolę ryzyka, z jakim się wiąże udzielenie ubezpieczenia. OWU określają, jakie szkody są objęte ochroną ubezpieczenia oraz jakie wyłączenia odpowiedzialności obowiązują. Dzięki temu ubezpieczyciel może oszacować ryzyko i odpowiednio wycenić ubezpieczenie, co ma istotne znaczenie w kontekście ustalania składki ubezpieczeniowej.

Ważnym aspektem roli OWU jest również ochrona interesów ubezpieczonych. OWU określają prawa i obowiązki ubezpieczyciela w przypadku zgłoszenia szkody oraz procedury rozpatrywania roszczeń. Dzięki temu ubezpieczony ma pewność, że w przypadku wystąpienia szkody będzie mógł skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej zgodnie z ustalonymi warunkami.

Kluczowe postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia

Sposób ustalania rozmiaru szkody

Jednym z kluczowych postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia jest sposób ustalania rozmiaru szkody. Jest to istotne zarówno dla ubezpieczyciela, który musi dokonać oceny szkody, jak i dla ubezpieczonego, który oczekuje odszkodowania w przypadku zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem.

Sposób ustalania rozmiaru szkody może być różny w zależności od rodzaju ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczenia mienia, ocena szkody może być dokonywana na podstawie wyceny straty przez rzeczoznawcę majątkowego lub na podstawie kosztów naprawy lub odtworzenia uszkodzonego mienia. Natomiast w przypadku ubezpieczenia osobowego, rozmiar szkody może być ustalony na podstawie dokumentacji medycznej lub oceny stopnia niepełnosprawności.

Sposób określania sumy odszkodowania

Kolejnym istotnym postanowieniem jest sposób określania sumy odszkodowania. W przypadku ubezpieczenia mienia, suma odszkodowania może być równa wartości rynkowej uszkodzonego mienia lub wartości odtworzenia tego mienia. Natomiast w przypadku ubezpieczenia osobowego, suma odszkodowania może być ustalana na podstawie skali odszkodowań określonej w umowie ubezpieczenia.

Ważne jest, aby sposób określania sumy odszkodowania był jasno i precyzyjnie określony w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, aby uniknąć nieporozumień i sporów pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczonym.

Sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej

Kluczowym elementem umowy ubezpieczenia jest również sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej. Składka ubezpieczeniowa jest kwotą, jaką ubezpieczony musi regularnie wpłacać na rzecz ubezpieczyciela w zamian za zawarcie umowy ubezpieczenia.

Sposób ustalania składki ubezpieczeniowej może być różny w zależności od rodzaju ubezpieczenia i ryzyka, jakie jest objęte ubezpieczeniem. Może być to stała składka, oparta na określonym procencie wartości ubezpieczenia, lub składka zmienna, uzależniona od innych czynników, takich jak wiek ubezpieczonego, lokalizacja nieruchomości czy historia szkód.

Opłacanie składki ubezpieczeniowej jest również istotne, ponieważ niewpłacenie składki w terminie może skutkować utratą ochrony ubezpieczeniowej. Dlatego ważne jest, aby Ogólne Warunki Ubezpieczenia precyzowały terminy i sposoby opłacania składki.

Metoda i sposób indeksacji składek

Indeksacja składek ubezpieczeniowych jest kolejnym kluczowym postanowieniem Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. Indeksacja polega na dostosowywaniu wysokości składek do zmiany wartości ubezpieczenia lub inflacji.

Metoda i sposób indeksacji składek mogą być różne w zależności od umowy ubezpieczenia. Może to być indeksacja automatyczna, polegająca na regulowanym wzroście składek wraz ze wzrostem wartości ubezpieczenia lub inflacji. Może to również być indeksacja ręczna, gdzie ubezpieczyciel lub ubezpieczony mają prawo do zmiany składki na podstawie określonych warunków.

Indeksacja składek jest istotna, aby utrzymać adekwatność ochrony ubezpieczeniowej w czasie i uniknąć sytuacji, w której składka jest niedostateczna do pokrycia ewentualnych szkód.

Tryb i warunki zmiany umowy

Tryb i warunki zmiany umowy ubezpieczenia są kolejnym ważnym elementem Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia może być zmieniona w trakcie jej trwania, na życzenie jednej ze stron lub w wyniku zmiany okoliczności, które mają wpływ na ryzyko ubezpieczeniowe.

W przypadku zmiany umowy ubezpieczenia, ważne jest, aby Ogólne Warunki Ubezpieczenia precyzowały tryb, procedury i warunki takiej zmiany. Należy uwzględnić m.in. możliwość zmiany składki, zakresu ochrony ubezpieczeniowej oraz terminów dokonywania zmian.

Przesłanki wypowiedzenia umowy

Przesłanki wypowiedzenia umowy ubezpieczenia są istotne zarówno dla ubezpieczyciela, który może chcieć zrezygnować z ubezpieczenia w przypadku zmiany ryzyka, jak i dla ubezpieczonego, który może chcieć zakończyć umowę w przypadku np. znalezienia korzystniejszego ubezpieczenia.

Ogólne Warunki Ubezpieczenia powinny precyzować przesłanki wypowiedzenia umowy, takie jak np. zmiana ryzyka, niewłaściwe informacje podane przez ubezpieczonego czy naruszenie warunków umowy. Ważne jest, aby obie strony miały jasno określone prawa i obowiązki w przypadku wypowiedzenia umowy.

Termin i sposób odstąpienia od umowy ubezpieczenia

Ostatnim kluczowym postanowieniem Ogólnych Warunków Ubezpieczenia jest termin i sposób odstąpienia od umowy ubezpieczenia. Odstąpienie od umowy może mieć miejsce zarówno ze strony ubezpieczyciela, jak i ubezpieczonego.

Termin odstąpienia od umowy oraz procedura odstąpienia powinna być jasno określona w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia. Należy określić m.in. terminy wypowiedzenia umowy, zasady zwrotu składki ubezpieczeniowej oraz konsekwencje w przypadku odstąpienia.


Ogólne warunki ubezpieczeniaartykuły polecane
Zasada swobody umówUmowa zlecenieUmowa ustnaUmowa cywilno-prawnaList intencyjnyUmowa najmuUmowa międzynarodowaUkłady zbiorowe pracyPrawo pierwokupu

Bibliografia

  • Capik M. (1996), Ubezpieczenia bez tajemnic, Twigger, Warszawa
  • Doan O. (red.) (1996), Ubezpieczenia życiowe, Poltext, Warszawa
  • Pokrzywniak J. (2016), Ogólne warunki ubezpieczenia w świetle kodeksu cywilnego oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej - zagadnienia wybrane, Prawo asekuracyjne nr 2
  • Ronka-Chmielowiec W. (red.) (2016), Ubezpieczenia, C.H.Beck, Warszawa
  • Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej Dz.U. 2015 poz. 1844
  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
  • Zaradkiewicz K. (red.) (2013), Niedozwolone postanowienia umowne w umowach ubezpieczenia, Wiadomości ubezpieczeniowe, numer specjalny 1


Autor: Joanna Fortuna

Uwaga.png

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych.

Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.