Medycyna pracy

Medycyna pracy obejmuje prowadzenie badań i monitorowanie zdrowia pracowników.

TL;DR

Medycyna pracy zajmuje się badaniem i monitorowaniem zdrowia pracowników. Lekarz medycyny pracy ocenia zagrożenia związane z miejscem pracy, przeprowadza badania i udziela porad dotyczących zdrowego trybu życia. Oferuje różne usługi, w tym badania dla osób pracujących w różnych warunkach, oraz diagnozuje i leczy choroby zawodowe. Procedury rozpoznawania chorób zawodowych obejmują zgłaszanie podejrzeń przez lekarzy, pracowników i pracodawców.

Lekarz medycyny pracy

Bez wątpienia z lekarzem medycyny pracy miały kontakt wszystkie osoby pracujące. Jedną z pierwszych procedur jakie są podejmowane przed zatrudnieniem pracownika jest wysłanie go przez pracodawcę do lekarza medycyny pracy na badania. Podstawowym zadaniem lekarza medycyny pracy jest odszukiwanie zagrożeń, które płyną z miejsca wykonywania pracy lub konkretnego stanowiska i mogą wpływać negatywnie na zdrowie fizycznie i psychiczne zatrudnionych. Ocenia zdatność zatrudnionego do wykonywania danego zawodu i sprecyzowanych obowiązków. Najogólniej lekarz medycyny pracy zajmuje się leczeniem, diagnostyką i profilaktyką chorób. W ramach medycyny pracy są realizowane usługi w zakresie przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych. Wspomniane badania są realizowane przez personel o odpowiednich kwalifikacjach przy jednoczesnej realizacji wszystkich postulatów prawnych, jakie stawiane są w Polsce pracodawcom. Co więcej dziedzina medycyny pracy obejmuje lekarzy różnorakich specjalizacji - psychologów, laryngologów, okulistów, pielęgniarki, którzy prowadzą badania pracowników na polecenie ich zleceniodawców (B. Wagner i in. 2004, s. 697).

Regularna kontrola pracowników ułatwia przeprowadzanie oceny ich stanu zdrowia, a dodatkowo pozwala w szybszym tempie zlokalizować szkodliwe czynniki, które wynikają z warunków pracy. Co więcej lekarz medycyny pracy informuje pacjentów, o tym jak wprowadzić i realizować zdrowy tryb życia i eliminować ewentualne zmiany zdrowotne.

Usługi realizowane w ramach medycyny pracy

Z tytułu medycyny pracy są realizowane następujące świadczenia:

• badania dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą,
• badania dla osób pracujących na wysokości,
• badania dla osób pracujących w hałasie,
• badania dla osób pracujących w pyle,
• badania dla osób obsługujących maszyny w ruchu,
• badania sanitarno-epidemiologiczne
• badania dla kierowców do prawa jazdy oraz prowadzących samochody służbowe (W. Żabicki, 2005, s. 111).

Choroba zawodowa

Za chorobę zawodową uważa się "chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym" (art. 235 k.p.).

Wykaz chorób zawodowych:

• zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne,
• gorączka metaliczna,
• pylice płuc,
• choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu
• przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30 % przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń,
• astma oskrzelowa,
• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
• ostre uogólnione reakcje alergiczne,
• byssinoza,
• beryloza,
• choroby płuc wywołane pyłem metali twardych,
• alergiczny nieżyt nosa,
• zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym,
• przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym,
• przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat,
• choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego,
• nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi,
• choroby skóry,
• przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy,
• przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy,
• obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dBw uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz,
• zespół wibracyjny,
• choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,
• choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia,
• choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi,
• choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa (Z. Byczkowska i in. 1999, s. 217).

Procedury rozpoznawania chorób zawodowych

W sytuacji, w której występuje podejrzenie o chorobie zawodowej danego pracownika należy zgłosić ten fakt w formie pisemnej przez osoby do tego wyznaczone na odpowiednim dokumencie. Takiego zgłoszenia mogą dokonać następujące osoby:

• każdy lekarz, np. pierwszego kontaktu, dentysta, internista, lekarz o dowolnej specjalizacji - oryginał skierowania, który lekarz wypełnił pisemnie następnie wysyła razem z dokumentacją medyczną do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy, gdzie zostaną przeprowadzone badania w kierunku wskazanej choroby zawodowej,
• sam pracownik pod warunkiem, że nie jest w danej chwili osobą zatrudnioną (np. rencista, emeryt, bezrobotny) - osoba, która nie jest podmiotem podejmującym pracę może zgłosić podejrzenie o chorobie zawodowej poprzez wysłanie oryginalnego dokumentu o podejrzeniu do inspektora sanitarnego. Przy wyborze Państwowej Powiatowej placówki do której druk będzie wysłany należy zwrócić uwagę czy siedziba zakładu pracy podlega lokalizacji działalności konkretnego inspektora. Po otrzymaniu wspomnianego dokumentu inspektor wysyła pisemnie byłego zleceniobiorce do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy aby mogły tam zostać przeprowadzone badania w kierunku choroby zawodowej,
• pracownik aktualnie zatrudniony może zgłosić podejrzenie o wystąpieniu choroby zawodowej jedynie z ręki lekarza, który sprawuję nad nim opiekę medyczną,
• pracodawca, który ma obowiązek zgłosić odpowiednim organom tj. Państwowemu Powiatowemu inspektorowi sanitarnemu każde podejrzenie o wystąpieniu choroby zawodowej u pracownika (A. Kamińska i in. 2013, s. 151).

Medycyna pracy — artykuły polecane

Lekarz medycyny pracy — Choroba zawodowa — Wypadek przy pracy — Warunki pracy — Badania do pracy — Bezpieczeństwo i higiena pracy — Pracownik biurowy — Deklaracja PFRON — Uszczerbek na zdrowiu

Bibliografia

• Byczkowska Z., Dawidzyk L. (1999), Medycyna pracy w praktyce lekarskiej, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im, prof, dra med, Jerzego Nofera, Łódź
• Kamińska A. (red.) (2013), Prawo pracy: 1506 pytań i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych Dz.U. 2009 nr 105 poz. 869
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Wagner B. (red.) (2011), Kodeks pracy - komentarz, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Żabicki W. (2005), Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

Autor: Dominika Pasternak