Masa upadłościowa

Masa upadłościowa jest to majątek (aktywa) upadłego, który ma służyć do zaspokojenia roszczeń wierzycieli upadłego, bez względu na to, czy nastąpi to w drodze ogłoszenia upadłości przez likwidację majątku upadłego, czy przez upadłość z możliwością zawarcia układu.

Do masy upadłościowej wchodzi cały majątek przedsiębiorstwa bez względu na to gdzie się ono znajduje, a dłużnik traci możliwość zarządu, korzystania i rozporządzania majątkiem. Oprócz majątku, który należał do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, w skład masy upadłości wchodzi też majątek nabyty w toku postępowania upadłościowego.

TL;DR

Masa upadłościowa to majątek upadłego przedsiębiorstwa, który służy do zaspokajania wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Skład masy upadłościowej obejmuje cały majątek przedsiębiorstwa, a Dłużnik traci możliwość zarządzania nim. Masa upadłościowa może zawierać nieruchomości, ruchomości, wierzytelności i inne prawa majątkowe. Zakaz obciążeń dotyczy niezbywalnego majątku. Likwidacja masy upadłościowej polega na sprzedaży jej aktywów. Czynności związane z likwidacją to sporządzenie spisu inwentarza i planu likwidacyjnego. Wierzytelności i należności są zaspokajane z funduszy masy upadłościowej w różnych kategoriach.

Podstawa prawna

Podstawy prawne, służące uregulowaniom zagadnień dotyczących masy upadłościowej znajdują się w:

• ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Art. 61-74, Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).
• ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.-Art. 829 i 831 Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Charakter prawny masy upadłościowej

• Jest to majątek upadłego przedsiębiorstwa służąca do zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym.
• Masa nie posiada ani osobowości prawnej ani zdolności prawnej.

Ustalenie składu masy upadłości

Obowiązek dokonania ustalenia masy upadłościowej spoczywa na:

• syndyku - w przypadku upadłości likwidacyjnej,
• nadzorcy sądowemu - w przypadku upadłości układowej z zarządem własnym dłużnika
• zarządcy - w przypadku upadłości układowej, gdy dłużnik został pozbawiony prawa zarządu masą upadłości.

Skład masy

Skład masy upadłości ustala się poprzez sporządzenie spisu inwentarza oraz oszacowanie majątku wchodzącego w skład masy.

Majątkiem masy upadłości jest ogół zbywalnych praw majątkowych (aktywa) przysługujących upadłemu (majątek sensu stricto). Majątkiem tym będzie więc wszystko, co jest mieniem w rozumowaniu art. 44 Kodeksu cywilnego

A więc majątek masy upadłości mogą stanowić:

• nieruchomości
• ruchomości
• wierzytelności

oraz inne prawa majątkowe w postaci np:

• akcji i udziałów w spółkach prawa handlowego
• prawa autorskie
• prawa wynikające z przepisów o własności przemysłowej
• prawa obligacyjne, jak najem czy dzierżawa

Zakaz obciążeń

W skład masy nie wchodzi majątek niezbywalny w rozumieniu przepisów bezwzględnie obowiązujących. W związku z czym nie dotyczy to niezbywalności wynikającej z czynności prawnej, oraz prawa osobiste. Do tej kategorii zaliczyć można m.in.:

• użytkowanie
• służebności osobiste (pościel, ubrania, opał, zapas żywności, urządzenia domowego użytku, przedmioty niezbędne do nauki, świadczenia z ubezpieczeń osobistych itp.)
• roszczenia z czynów niedozwolonych, chyba że są już wymagalne i zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem
• prawo odkupu
• prawo pierwokupu
• prawo dożywocia
• roszczenia alimentacyjne
• prawo do firmy, w której mieści się nazwisko upadłego
• autorskie prawa osobiste
• uprawnienia osobiste akcjonariusza spółki akcyjnej
• imienne świadectwa założycielskie w celu wynagrodzenia usług świadczonych przy powstaniu spółki akcyjnej

Likwidacja masy upadłościowej

Likwidacja masy upadłościowej to spieniężenie jej aktywów poprzez sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa, sprzedaż nieruchomości, ruchomości i innych zbywalnych praw oraz poprzez ściąganie wierzytelności od dłużników.

Czynności związane z likwidacją masy upadłościowej

Po ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, syndyk niezwłocznie przystępuje do sporządzenia:

• spisu inwentarza i oszacowania masy upadłości
• sporządzenia planu likwidacyjnego

Spis inwentarza - pełni funkcje informacyjne i dowodowe. Spis inwentarza jest źródłem wiedzy o rozmiarach masy upadłości nie tylko dla syndyka ale także dla sądu, sędziego-komisarza, rady wierzycieli i upadłego, wraz z wyceną i oszacowaniem danego majątku.

Plan likwidacyjny - obligatoryjnie opracowany przez syndyka zawiera następujące elementy:

• termin sprzedaży
• preliminarz wydatków
• ekonomiczne uzasadnienie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.

(W planie likwidacyjnym można umieścić także inne treści w zależności od potrzeb konkretnego postępowania upadłościowego)

Kategorie wierzytelności i należności zaspokajanych z funduszów masy upadłościowej

• Kategoria I:

Koszty postępowania upadłościowego, należności z tytułu składek ubezpieczeniowych pracowników, wynagrodzenia pracowników

• Kategoria II:

Podatki i inne daniny

• Kategoria III:

Wierzytelności (wraz z odsetkami za rok przed ogłoszeniem upadłości, oraz kosztami procesowymi)

• Kategoria IV:

Inne odsetki, kary, grzywny, należności z tytułu zapisów lub darowizn.

Masa upadłościowa — artykuły polecane

Aport — Podatek od czynności cywilnoprawnych — Jednoosobowa spółka skarbu państwa — Spółka komandytowo-akcyjna — Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego — Hipoteka przymusowa — Upadłość — Spółka osobowa — Rejestr klauzul niedozwolonych

Bibliografia

• Adamus R. (2014), Likwidacja masy upadłości, Difin, Warszawa
• Brudkiewicz R., Jaraczewski J. (2012), Bezskuteczność sprzedaży nieruchomości przez upadłego, a obowiązek jej przekazania do masy upadłości i sprzedaż tej nieruchomości przez syndyka masy upadłości, Biuletyn Stowarzyszenia Rzeczoznawców Majątkowych Województwa Wielkopolskiego, nr 2-3
• Cyman D. (2009), Prawo upadłościowe i naprawcze, Wydawnictwo Park Prawo, Warszawa - Bielsko-Biała
• Działocha-Świetlikowska A., Kowalski A., Kućmin B., Talarek U., Upadłość i likwidacja przedsiębiorstw osób fizycznych i spółek osobowych w aspekcie prawnym i praktyce podatkowej oraz księgowej, Warszawa 2003, s. 68-70
• Gurgul S. (2010), Prawo upadłościowe i naprawcze, C.H. Beck Warszawa
• Tokarski A. (2011), Czynności syndyka dotyczące rachunkowości w procesie upadłości przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubezpieczenia, nr 41
• Witosz A., Witosz A.J. (2012), Prawo upadłościowe i naprawcze, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa
• Zedler F. (2003), Prawo upadłościowe i naprawcze, Zakamycze, Kraków

Autor: Jakub Jarosz, Aneta Zaręba