Podatnik

Podatnik to:

• Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
• Podatnik jest to podmiot obowiązku podatkowego, zobowiązany formalnie i materialnie do wykonania tego obowiązku, w tym przede wszystkim przez zapłatę ciążącego na nim podatku.(Ofiarski Z. 2013)
• Zgodnie z ustawą o ordynacji podatkowej podatnik jest odpowiedzialny całym swoim majątkiem (odpowiedzialność nieograniczona) za zobowiązania podatkowe (art. 26 ord.pod), w tym podatki, które są płacone przez konsumentów np. wliczane w cenę towarów i usług.

Odpowiedzialność nieograniczona odnosi się do majątku posiadanego w chwili powstania zobowiązania podatkowego jak również do majątku osiągniętego po powstaniu zobowiązania podatkowego a przed jego wygaśnięciem. Podatnik, którego interesy są reprezentowane przez pełnomocnika nie jest zwolniony z odpowiedzialności spłacenia swoich zobowiązań podatkowych.

W sytuacji nieuiszczenia należności podatkowych przez podatnika, organy podatkowe reprezentujące stronę wierzycielską maja obowiązek przymusowego dochodzenia swoich wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z majątku podatnika (Oktaba R. 2016)

TL;DR

Podatnik to osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, która ma obowiązek płacenia podatków. Odpowiedzialność podatkowa podatnika obejmuje cały jego majątek. W przypadku małżeństwa, odpowiedzialność podatkowa dotyczy zarówno majątku odrębnego, jak i wspólnego małżonków. Podatnicy mogą ponosić odpowiedzialność solidarną za zobowiązania podatkowe. Decyzje podatkowe powinny być doręczone wszystkim zainteresowanym stronom.

Odpowiedzialność podatkowa podatnika

Odpowiedzialność podatkowa podatnika powstaje w momencie utworzenia zobowiązania podatkowego aż do momentu jego wygaśnięcia. Zakres odpowiedzialności podatnika zawarta jest w prawie publicznym. Jest to prawo obiektywne i niezależne. Podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.4)) - do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik.(art. 26a ord. pod).

Odpowiedzialność podatkowa podatnika - wspólność majątkowa

Zakres odpowiedzialności podatnika zmienia się w sytuacji bycia w związku małżeńskim. W wyniku zawarcia małżeństwa powstaje wspólność majątkowa, w wyniku której taki majątek nie może zostać podzielony (z wyjątkiem zawarcia umowy intercyzy). W momencie gdy na jednym z małżonków ciąży dług z tytułu podatków jego współmałżonek (osoba zobowiązana lecz nie podatnik - jego zobowiązanie wynika z długu małżonka-podatnika) nie może kwestionować prowadzonych czynności egzekucyjnych odnoszącego się do majątku wspólnego. Jednym z wyjść z takiej sytuacji jest prawo osoby zobowiązanej (np. przedawnienie zobowiązania, umorzenie zaległości itp.). Jest to odpowiedzialność in solidum, gdyż organ podatkowy ma jedną wierzytelność względem obydwu współmałżonków, lecz z dwóch różnych tytułów: świadczenia podatnika oraz świadczenia małżonka (Ofiarski Z. 2013).

W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26 ord.pod., obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

• zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
• zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,
• ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,
• uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. (art. 29 ord. pod)

Artykuł ten chroni Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego przed uniknięciem spłacenia swoich zobowiązań podatkowych przez podatników. Małżonkowie, którzy chcą zawrzeć umowę o ograniczeniu lub zniesieniu wspólności majątkowej a mają w tym samym czasie zobowiązanie podatkowe, nie mogą zawrzeć takiej umowy. W sytuacji egzekucji dotyczącej wspólnego majątku, musi zostać nadany tytuł wykonawczy skierowany do obojgu małżonków.

Odpowiedzialność podatkowa solidarna

• Jeżeli, zgodnie z ustawami podatkowymi, podatnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, a zobowiązania te powstają w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, odpowiedzialnymi solidarnie są podatnicy, którym doręczono decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego.
• Wyżej wymienionego przepisu nie stosuje się do zobowiązań podatkowych pobieranych w formie łącznego zobowiązania pieniężnego. W tym przypadku zasady odpowiedzialności solidarnej stosuje się z chwilą doręczenia decyzji (nakazu płatniczego) osobie, na którą, zgodnie z odrębnymi przepisami, wystawia się decyzję (nakaz płatniczy).
• Małżonkowie opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów na podstawie odrębnych przepisów ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe oraz solidarna jest ich wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku od sumy dochodów małżonków, z zastrzeżeniem § 3a. W razie śmierci jednego z małżonków, o których mowa w §3, drugi z małżonków ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe oraz przysługuje mu wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku.
• Do wierzytelności o zwrot nadpłaty, o której mowa w § 3, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o wierzytelnościach cywilnoprawnych. (art. 92 ord.pod)

Postanowienie o wszczęciu postępowania lub o decyzji podatkowej powinno być doręczone wszystkim zainteresowanym stroną, po to aby zgodnie z art. 123 ord.pod. strony mogły czynnie uczestniczyć w etapach postępowania a przed orzeknięciem ostatecznej decyzji umożliwić im wyrażenie swojego zdania na temat zebranych dowodów oraz przedstawionych postulatów.

Podatnik — artykuły polecane

Hipoteka przymusowa — Podatek od czynności cywilnoprawnych — Podatek od sprzedaży — Zdolność do czynności prawnych — Prawo zastawu — Prawo użytkowania wieczystego — Umowa zastawu — Kodeks karny skarbowy — Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

Bibliografia

• Modzelewski W. Podatnik VAT Instytut Studiów Podatkowych
• Ofiarski Z. (2013), Ogólne prawo podatkowe Zagadnienia materialnoprawne i proceduralne, LexisNexis, Warszawa
• Oktaba R. (2016), Prawo podatkowe, C.H.Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926

Autor: Beata Zaucha