Umowa kredytu

Umowa kredytu
Polecane artykuły
Pożyczka gotówkowa Refinansowanie Pożyczka Konto bankowe Umowa rachunku bankowego Kredyt Limit kredytowy Ubezpieczenie pomostowe Karencja

Prawo bankowe definiuje umowę kredytu przez którą: "…bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczenie na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Specyficzna forma zobowiązania kredytowego wymusza budowę odpowiedniej struktury takiego dokumentu. Ustawodawca narzuca konieczność sporządzania tego typu umowy w formie pisemnej a także wyróżnia składowe jakie powinna zawierać, by miała moc prawną. Są nimi:

• oznaczenie stron umowy,
• kwota i waluta kredytu,
• cel, na który kredyt został udzielony,
• zasady i termin spłaty kredytu,
• wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

• sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
• zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
• termin i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
• wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
• warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Cechy umowy kredytu

Umowa kredytu jest zobowiązaniem dla klienta banku o specyficznym charakterze. Jej cechy znacznie odróżniają się od innych typów zobowiązań.

• Jest ona umową konsensualną, co oznacza, że dochodzi do skutku w momencie jej zawarcia przez wszystkie strony.
• Dwustronnie zobowiązująca, co przejawia się tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej kwoty na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami banku w oznaczonych terminach spłaty.
• Odpłatność zobowiązania jakim jest kredyt oznacza, że kredytobiorca musi spłacać marże odsetkową oraz zobowiązania z tytułu prowizji od zdarzeń przewidzianych umową.
• Umowa kredytu musi mieć również oznaczony termin na jaki została zawarta.
• Kredyt musi być zobowiązaniem pieniężnym. Przez umowę o udzielenie kredytu bank może się zobowiązać tylko do oddania do dyspozycji kredytobiorcy oznaczonej ilości środków pieniężnych. Kredytobiorca natomiast jest zobowiązany do jej zwrotu na warunkach wynikających z umowy kredytu.
• Przedstawienie celu na jaki zostaną spożytkowane środki zobowiązania także wpisuje się w specyfikę kredytu.

Do wyjątków można zaliczyć kredyt konsumencki. Ustawę z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie precyzuje na co powinny być przeznaczone środki takiego kredytu. Ustawa ta reguluje prawa i obowiązki związane z kredytowaniem bez konieczności przedstawienia celu zaciągnięcia zobowiązania.

Prawa i obowiązki stron

Prawa i obowiązki kredytobiorcy

W umowie kredytu zakres obowiązków kredytobiorcy jest dość szeroki. Przede wszystkim obciąża go obowiązek zwrotu kredytu. Sposób zwrotu określa umowa (gotówkowo i bezgotówkowo, ratami czy przez potrącenia z rachunku bankowego). Dłużnik spłaca kredyt według wartości nominalnej. Bank nie jest uprawniony do żądania zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia przez dłużnika w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania.

Oprocentowanie kredytu

Wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego podwyższania lub obniżania należą do istotnych postanowień umowy (art. 69 ust. 2 pkt 5 pr.bank.). Przy zmiennej stopie procentowej należy określić w umowie warunki zmiany oraz sposób powiadomienia dłużnika i poręczycieli o każdej zmianie (art. 76 pkt 1 pr.bank.). Dozwolone jest zastrzeżenie stałej stopy procentowej, ale w praktyce spotykane jest to tylko w kredytach krótkoterminowych. W każdym wypadku bank zobowiązany jest powiadomić niezwłocznie, w sposób określony w umowie, osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą (art. 78a pr.bank.). Termin płatności odsetek wyznacza umowa (art. 360 k.c.). Obok odsetek podstawowych (kapitałowych) określa się ponadto stopę odsetek należnych w wypadku uchybienia terminowi spłaty rat kredytu.

Prowizja banku

Prowizja będąca wynagrodzeniem banku za czynności związane z zawarciem umowy i przyznaniem kredytu może obciążać kredytobiorcę, choć nie musi (art. 69 ust.2 pkt. 9 pr.bank.). Jeżeli jest zastrzeżona, uiszczana jest zwykle wraz z zawarciem umowy. Umowa może też określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja (art. 77 pr.bank.).

Zabezpieczenie spłaty kredytu

Na żądanie banku w umowie zastrzega się sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt. 6 pr.bank.). Treść dozwolonych zabezpieczeń wymagać będzie wykorzystania przepisów kodeksu cywilnego, prawa wekslowego oraz zwyczajów przyjętych w obrocie krajowym i zagranicznym. Bank uprawniony jest do żądania dodatkowych zabezpieczeń w czasie trwania umowy w razie pogorszenia się wypłacalności dłużnika.

Prawne aspekty zobowiązania kredytowego

Zobowiązanie kredytowe pociąga za sobą wiele skutków prawnych, wynikających bezpośrednio z ustawy - Prawo bankowe. Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić banku podejmowanie czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wydatkowania środków kredytu i jego spłaty. Uprawnienia banku w tym zakresie są niepożądane przez osobę zaciągającą dług, gdyż musi ona obnażyć przed instytucją swój stan majątkowy. Przyznanie kredytu w największym stopniu zależy od zdolności do spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami w terminach oznaczonych w umowie. Na wniosek podmiotu ubiegającego się o kredyt, bank przekazuje w formie pisemnej wyjaśnienie dotyczące oceny zdolności kredytowej jaką wystosował w stosunku do ubiegającego się o kredyt. W czasie obowiązywania umowy, kredytobiorca jest obowiązany do przedstawienia na żądanie banku informacji i dokumentów niezbędnych do oceny finansów dłużnika.

Skutki wypowiedzenia umowy kredytu

Skutki jakie wiążą się z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę warunków umowy kredytowej mogą być bardzo poważne. W związku z utraceniem zdolności kredytowej, bank może wypowiedzieć umowę kredytu lub znacznie obniżyć jego kwotę. W niektórych przypadkach wypowiedzenie umowy przez bank nie może nastąpić. Wynika to z zapisu ustawy, zgodnie z którym bank, podczas gdy zgodził się na realizację programu naprawczego przez kredytobiorcę, który utracił zdolność kredytową lub jest zagrożony upadłością, nie może wypowiedzieć umowy kredytowej.

Bibliografia

• Grudziński M., (2010) Charakterystyka sposobów pozyskiwania środków finansowych od podmiotów sektora bankowego, "Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania nr 17", Szczecin 2010
• Katner W. (red.) (2014), Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer SA, Warszawa
• Nosal-Szczygieł E. (2009) Odpowiedzialność banku a odpowiedzialność kredytobiorcy, "Wolność a odpowiedzialność. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny" (red. nauk. J. Osiński), Wyd. Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2009, s. 223–231.
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, t, jedn., Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 z późn. zm. Art. 69.
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, t, jedn., Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939 z późn. zm. Art. 69.
• W. L. Jaworski, Z. Zawadzka, Bankowość. Podręcznik akademicki., Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2007, s. 711 – 716.
• Z. Krzyżkiewicz, Podręcznik do nauki bankowości, Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 2002, s. 78 - 79.
• Z. Ofiarski, Prawo bankowe., LEX Grupa Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s. 190 - 191.

Autor: Joanna Krupa, Klaudia Chlebda