Turystyka sentymentalna
Turystyka sentymentalna dotyczy głównie turystyki międzynarodowej. Obejmuje podróże o charakterze turystycznym, które ich uczestnicy podejmują w poszukiwaniu tożsamości, swoich korzeni, pochodzenia oraz wartości. Często jest utożsamiana z turystyką etniczną, co niekoniecznie jest uprawnione. Termin "turystyka etniczna" w literaturze naukowej jest rozumiany dwojako. W pierwszym ujęciu traktuje się ją jako wyjazdy w celu poznania i nawiązania kontaktów z ludnością odmiennie kulturowo (pragnienie doświadczenia odmienności kulturowej), natomiast w drugim jako podróże osób tej samej grupy etnicznej. I to właśnie określenie turystyki etnicznej ma charakter turystyki sentymentalnej.
W związku z brakiem ścisłej definicji turystyki etnicznej ściśle mówiąc sentymentalnej jest konieczność doprecyzowania poszczególnych słów tejże definicji. W pierwszym momencie zwraca nam uwagę na "turystyczny charakter" podróży. Są to podróże mieszczące się w ramach turystyki natomiast w ich zakres nie wchodzą podróże związane z zajęciem zarobkowym a później powroty oraz przymusowe wysiedlenia z miejsca zamieszkania do własnego kraju. Wyjęte zostają także podróże wewnątrz kraju jak na przykład podróż w celu odwiedzenia rodziny. Takie podróże nie powodują zmiany środowiska etnicznego. Jeśli chodzi o sformułowanie" pochodzenie" to dotyczą one osób, które wprawdzie same nie pochodzą z miejsc odwiedzanych, ale podjęły podróż z powodu chęci spotkania się z miejscem pochodzenia własnych przodków. Ważnym określeniem jest " tożsamość". Dzięki niemu możemy umieścić w ramach turystyki etnicznej liczne podróże, gdzie dla odwiedzającego są miejsca ważne dla narodu i jego historii oraz kultury, pomimo braku osobistych lub rodzinnych związków z tymi terenami.
TL;DR
Turystyka sentymentalna to podróże o charakterze turystycznym, podejmowane w poszukiwaniu tożsamości, korzeni i wartości. Często jest utożsamiana z turystyką etniczną, ale istnieją różnice między nimi. Turystyka sentymentalna ma duże znaczenie w krajach, gdzie występuje diaspora. Polacy również podejmują tego rodzaju podróże, związane z odwiedzaniem miejsc ważnych dla historii i kultury kraju. Turyści niemieccy również często odwiedzają Polskę ze względów sentymentalnych, ale także z powodu korzystnych cen usług. Podróż etniczna koncentruje się na miejscach związanych z daną grupą etniczną i często ma charakter krajoznawczy i edukacyjny. Turystyka sentymentalna różni się od turystyki etnicznej pod względem motywacji, kultury, wpływu na społeczność odwiedzaną i innych czynników.
Diaspora
Punktem wyjścia refleksji o współczesnej turystyce sentymentalnej jest zjawisko diaspory, czyli rozproszenie danej narodowości na obczyźnie. Diaspora ma dwa źródła, w pierwszym ujęciu jest to emigracja ludności z ojczyzny a w drugim ukształtowanie zbiorowości etnicznej w wyniku zmiany granic państwowych. Zjawisku temu towarzyszy proces kształtowania się grup etnicznych, rozumianych jako grupa społeczna, których charakteryzuje wspólne pochodzenie i kultura.
Istotną rolę w podróżach sentymentalnych podejmowanych przez grupy etniczne odgrywa poczucie wspólnego dziedzictwa kulturowego. Turyści tacy szukają zwykle kontaktów z krajem swojego pochodzenia, krajem macierzystym, krajem urodzenia swoich przodków. Ten rodzaj turystyki nazywany również powrotem do korzeni. Turyści często poszukują swoich przodków, chcą ustalić pokrewieństwo i utrzymać ewentualny kontakt z rodziną.
Główne kierunki turystyki sentymentalnej
Do krajów, w którym taki rodzaj turystyki etnicznej ma duże znaczenie, można zaliczyć: Wielką Brytanie, Irlandię, Australię oraz Grecję, do których przybywają potomkowie uczestników migracji w XIX wieku, natomiast w Europie Środkowej a przede wszystkim w Polsce duży ruch migracyjny związany był z II wojną światową i jej politycznymi następstwami. Współczesnymi przejawami turystyki sentymentalnymi są np.; podróże Niemców w rejony zachodniej i północnej Polski, gdzie szczególnymi miejscami odwiedzin są cmentarze, pomniki; obywatele Izraela, potomkowie Żydów, przyjeżdżający do naszego kraju do miejsc, w których kwitła kultura żydowska, lub też do miejsc, gdzie dokonał się Holokaust; a także podróże Polaków na tzw. Kresy wschodnie.
Turystyka sentymentalna Polaków
Turystyka sentymentalna jest jednocześnie krajoznawcza i edukacyjna a zarazem poznawcza i kulturowa. Motywacją do podejmowania tej formy podróżowania może być (M.Motyka 2016 s. 16):
- Poczucia potrzeby odwiedzenia miejsc, które odgrywają ważną rolę w polskiej historii oraz kulturze,
- Sentyment związany z dumą z wielkich przodków i potrzebą odwiedzenia miejsc ich pobytu bądź pochówku np. podróż do Watykanu, gdzie znajdują się szczątki Jana Pawła II,
- Współczucia dla polskiej grupy narodowej, która pozostała na ziemiach przodków i jest w wyniku zmiany przebiegu granic często ubogą i zaawansowaną w latach mniejszością narodową
- Okazywanie patriotyzmu i odwiedzanie miejsc świętych
Turyści niemieckojęzyczni w Polsce
Jest to przejaw turystyki sentymentalnej do miejsc dawniej zamieszkiwanych oraz sąsiedzkiej turystyki, która wynika nie tylko ze względów kulturowych, ale także całą sferą przyziemnych spraw, takich jak możliwość skorzystania z tanich usług medycznych, zakupem żywności, odzieży i innych produktów (E. Puchnerewicz 2010 s. 11)
Elementy podróży
Do typowych cech podróży etnicznych należy zaliczyć silną koncentracje programów na miejscach związanych z daną grupa etniczną oraz ogromną chęcią i motywacje turysty do zapoznania się z pamiątkami przeszłości czy nawet do głębszego osobistego spotkania się z historią i teraźniejszością kraju. Grupy zorganizowane posiadają przewodnika co znacznie ułatwia przekaz informacji, natomiast częstym problemem jest iż niektórzy uczestnicy wyrażają chęć indywidualnego odwiedzenia danego miejsca. W takich momentach wiele zależy od umiejętności pilota, który na miejscu musi zorganizować indywidualne wyprawy. Na turystykę etniczną duży wpływ ma sytuacja polityczna, swoboda podróżowania, bowiem bardzo często emigranci nie mogą przybywać do miejsc, skąd wcześniej wyemigrowali. Częstym powodem nie jest sytuacja ekonomiczna, ale prześladowania, zmiany granic, napięcia i konflikty etniczne.
Czy turystyka sentymentalna to to samo co turystyka etniczna?
Cechy wspólne:
- Dochody uzyskiwane z turystyki zarówno w krajach lub regionach atrakcyjnych turystycznie, niezwykłych jak i w krajach bądź regionach, które są odwiedzane przez turystów ze względów sentymentalnych,
- Podmiotem jest człowiek - w obydwu rodzajach podróżowania
Wielu ludzi uważa, że nie ma rozbieżności pomiędzy turystyką sentymentalną a turystyką etniczną, jednak istnieją wyraźne różnice które wykluczają przypisywanie desygnatów pierwszego pojęcia drugiemu. Do nich należą (M.Motyka 2016 s. 16):
| Turystyka etniczna | Turystyka sentymentalna |
|---|---|
| * Motywowana chęcią poznania | * Motywowana potrzebami emocjonalnymi |
| * Odmienna kultura to atrakcja turystyczna | * Atrakcją turystyczną jest podobna kultura |
| * Turystyka ta służy zgłębianiu wiedzy | * Poświęcona pielęgnowaniu tożsamości |
| * Generuje zagrożenie dla społeczności odwiedzanej | * Nie powoduje zagrożenia dla społeczności odwiedzanej |
| * Dużą rolę odgrywa kultura niematerialna | * Ważna jest kultura materialna |
| * Mocno oddziałuje na środowisko odwiedzane | * Ma niewielki wpływ na środowisko odwiedzane |
| * Umożliwia turystom eksponowanie własnej kultury | * Turyści mogą zwiedzać miejsca ważne dla nich |
| * Najważniejsza jest interakcja między turystami a ludnością odwiedzaną | * Wartość stanowią uczucia towarzyszące odwiedzaniu ważnych dla turysty miejsc |
| Turystyka sentymentalna — artykuły polecane |
| Turystyka religijna — Turystyka kulturowa — Kultura narodowa — Funkcje turystyki — Opinia publiczna — Typologia turystów — Motywy uprawiania turystyki — Turystyka krajoznawcza — Społeczeństwo |
Bibliografia
- Jędrysiak T. (2008), Turystyka kulturowa, PWE, Warszawa
- Kurek W. (red.) (2011), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Mikos von Rohrscheidt K.(2008) Turystyka Kulturowa - fenomen, potencjał, perspektywy, Wyd. Milenium, Gniezno, s. 110
- Motyka M.(2016).Turystyka etniczna a turystyka sentymentalna,Przestrzeń społecznanr 1, s. 11-17
- Puchnerewicz E. (2010), Wielokulturowość w turystyce, LIBRON, Kraków
- Stach E. (2015), Poznawanie dziedzictwa kulturowego Kresów Wschodnich jako cel wycieczek szkolnych krakowskich gimnazjalistów, Turystyka Kulturowa, nr 9
- Stasiak A., Śledzińska J., Włodarczyk B. (red.) (2015), Wczoraj, dziś i jutro turystyki aktywnej i specjalistycznej, PTTK Kraj, Warszawa
Autor: Jakub Klimowicz, Zuzanna Opoń
