Podział pracy

Podział pracy to "wyodrębnienie się w wyniku wyspecjalizowania różnorodnych rodzajów pracy i rodzajów działalności gospodarczej, zarówno w całej gospodarce, jak i w różnorodnych jej przekrojach i płaszczyznach.

Można więc wyróżnić:

• Ogólny podział pracy, oznaczający wyodrębnienie się działów i sektorów instytucjonalnych gospodarki narodowej
• Szczegółowy podział pracy na poszczególne zawody lub czynności
• Jednostkowy podział pracy, dokonywany wewnątrz przedsiębiorstw lub innych organizmów gospodarczych"

Zasada podziału pracy

Główną ideą tej zasady jest podział głównego celu, który ma być osiągnięty na na proste czynności. Rozbicie pracy na mniejsze czynniki oraz podział tych zadań między oddzielne stanowiska pracy prowadzi do zwiększenia jakości oraz wzrostu ilości wytworzonych produktów. Dzieje się tak ponieważ łatwiej jest zrobić czynności prostsze oraz szybciej można poprawić jakość ich wykonania. Aby podzielić pracę w większej skali przedsiębiorstwo powinno kierować się rachunkiem ekonomicznym, żeby stwierdzić czy odpowiedni podział będzie opłacalny. Ważnym jest jednak aby pamiętać, że granica podziału pracy jest określona a jej przekroczenie może doprowadzić do gwałtownego zmęczenia oraz spadku efektywności pracy wywołanego monotonią.

Rodzaje podziału pracy

• Poziomy podział pracy - polega on na rozdzieleniu wykonywanych przez pracowników czynności między wykonawców tego samego szczebla
• Pionowy podział pracy - polegający na pogrupowaniu funkcji wykonawczych oraz kierowniczych

Podział pracy według Adama Smitha

“Opisanie i "wypromowanie" procesu podziału pracy jest jednym z największych osiągnięć twórczości Smitha. To, że podział pracy przyczynia się radykalnie do zwiększenia wydajności procesu produkcyjnego, to oczywisty wniosek techniczny, na który zwraca się główną uwagę, podkreślając korzyści jakie on generuje. Korzyści z podziału pracy widać od razu, wiążą one nasz sposób myślenia, który łatwo ulega ich nieodpartej logice. Smith wskazuje na trzy takie czynniki, zwiększające wydajność:

• Po pierwsze wzrostowi wydajności każdego pracownika. Jeśli opanowanie w modelowym przykładzie pełnego cyklu produkcyjnego wymagało opanowania osiemnastu czynności, to uzyskanie biegłości w każdej z nich jest bardzo czasochłonne.
• Drugim czynnikiem zwiększającym wydajność jest oszczędność czasu, który się zwykle traci, gdy się przechodzi od jednego rodzaju pracy do drugiego.
• Trzecim czynnikiem zwiększającym wydajność, jest wynalezienie wielkiej liczby maszyn, które ułatwiają i skracają pracę i pozwalają jednemu człowiekowi wykonać pracę wielu ludzi. Smith proces umaszynowienia produkcji wiąże z podziałem pracy".

Podział pracy współcześnie

Współczesny podział pracy odbiega znacznie od tego którzy postulowali twórcy organizacji i zarządzania. W dzisiejszych czasach uwaga skupiana jest na pojedynczych elementach danego procesu np. wykonanie zlecenia, zakup towarów. W takim postępowaniu zarządzający nie skupiają się na szerszym celu jakim jest dostawa gotowego wyrobu do klienta. Dla konsumenta procesy wytwórcze nie mają znaczenia, liczy się gotowy produkt, który otrzymuje. M. Hammer i J. Champy określili proces jako zbiór zadań, które są wymagane na początku oraz końcowy rezultat, który ma wartość dla klienta. Koncentracja pracy na tak zdefiniowanych procesach odrzuca industrialny paradygmat klasyków nauk organizacji i zarządzania, który został wsparty na podziale pracy, strukturze funkcjonalnej, hierarchicznej kontroli, ekonomii skali. Business Process Reengineering jest więc rozwiązaniem na odwrócenie rewolucji przemysłowej i jest początkiem w w poszukiwaniu doskonalszych modeli organizacji pracy

Przypisy

Podział pracy — artykuły polecane

Produkcja masowa — Prawo podziału — Karol Adamiecki — Emile Belot — Jidoka — Zero defektów — Zarządzanie produkcją — Linia produkcyjna — Lean production

Bibliografia

• Bobowski S. (2012) Międzynarodowy podział pracy w gospodarce globalnej XXI wieku, Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego
• Dębski S. (2009), Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część 1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Główczyk J. (2000), Uniwersalny słownik ekonomiczny, Fundacja innowacja
• Jokiel G. (2009), Podejście procesowe w zarządzaniu - geneza i kierunki rozwoju koncepcji Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Kalita C. (2015), Adam Smith: podział pracy i jego konsekwencje etyczno-społeczne (użyteczność czy racjonalność?)
• Orczyk J. (2009), Wokół pojęć kwalifikacji i kompetencji

Autor: Tomasz Szymczyk, Natalia Papiernik