Prawo
| Prawo |
|---|
| Polecane artykuły |
Prawo to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym jest to pojęcie wieloznaczne. Istnieją między innymi:
- prawa przyrody,
- prawa rozwoju społecznego,
- prawa ekonomiczne,
- prawo cywilne
- prawo do urlopu.
Należy odróżnić prawo w znaczeniu przedmiotowym (prawo przedmiotowe) od prawa w znaczeniu podmiotowym (prawa podmiotowego). Prawo w znaczeniu przedmiotowym jest podstawowym pojęciem używanym w naukach prawnych. W Polsce jako członkowi Unii Europejskiej obowiązuje zarówno prawo wspólnotowe (prawo obowiązujące w EU) jak i prawo krajowe. Prawo stanowi zbiór uporządkowany, jest przepisem postępowania, które jest opatrzone w sankcję, wyraża się to w podziale na gałęzie, w ramach których występują instytucje prawne. Pomimo że, prawo jest jedno to każda jego gałąź służy innemu celowi, nawet dotykając tego samego uniwersalnego systemu wartości. Prawo jest nierozerwalnie związane z państwem, ponieważ nie może istnieć bez państwa, bez ośrodka najwyższej władzy. Integralną cechą prawa jest przymus, stanowiący zabezpieczenie jego przestrzegania. Przymusem zaś dysponuje państwo, które stwarza w tym celu specjalny aparat, zwany aparatem przymusu. Przestrzeganie prawa nie jest więc uzależnione wyłącznie od dobrej woli obywatela. W razie potrzeby państwo fizycznie zmusza do podporządkowania się jego woli.
TL;DR
Prawo to zbiór norm wydanych przez państwo, które są obowiązkowe. W Polsce obowiązują zarówno prawo wspólnotowe, jak i prawo krajowe. Prawo jest podzielone na różne gałęzie, takie jak prawo konstytucyjne, administracyjne, karne i cywilne. Norma prawna to reguła postępowania, która jest zagwarantowana przymusem państwowym. Normy prawne mogą być wydane przez państwo lub sankcjonowane przez nie. Źródłami prawa są akty władzy państwowej, takie jak konstytucja, ustawy, umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego.
Rodzaje prawa
- Prawo konstytucyjne - inaczej prawo państwowe lub prawo polityczne, są to normy zawarte w ustawie zasadniczej, regulujące podstawowe instytucje ustroju państwowego, którego podmiotem jest władza najwyższa (czyli suwerenna), oraz stosunek władzy państwowej do jednostki.
- Prawo administracyjne - stanowi jedną z najważniejszych gałęzi prawa, różni się od innych tym, że jest bardzo rozbudowane, dotyczy bieżącego funkcjonowania państwa, jest to dziedzina zmienna i dynamiczna, wpływy polityczne mają szczególne znaczenie, prawo administracyjne jest bardzo szeroką dziedziną ze względu na rozmiar państwa i zasięg jaki obejmuje.
- Prawo karne - jest to dziedzina regulująca prawo w zakresie czynności niedozwolonych prawnie
- Prawo cywilne - Jest to gałąź prawa, regulująca stosunki majątkowe oraz stosunki osobiste (niemajątkowe), które wynikają z ochrony udzielanej przez prawo cywilne tzw. dobrom osobistym, nie jest tak surowe jak prawo karne, nie jest tu odczuwalny aparat państwowy jak w prawie administracyjnym, jest to prawo dotyczące i spraw w życiu codziennym,
Norma prawna
Norma prawna jest elementarną cząstką prawa, dlatego też jej definicja jest zbliżona do definicji prawa.
Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.
Norma prawna charakteryzuje się następującymi cechami:
- ma charakter ogólny i nie indywidualizuje osoby, na której ciąży wynikający z niej obowiązek. Każdy kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normę, ma obowiązek zachowywać się tak, jak norma nakazuje,
- ma charakter dwustronny - z każdej normy wynika dla jednej osoby obowiązek, a dla drugiej prawo, będące odpowiednikiem tego obowiązku. Jeśli dłużnik ma obowiązek zwrócenia długu w oznaczonym terminie, to w tym samym terminie wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu pożyczonej kwoty.
Norma prawna zbudowana jest z trzech części. W jej skład wchodzą:
- hipoteza, która wyznacza adresata oraz okoliczności,
- dyspozycja, jest to postępowanie do jakiego jest zobowiązany adresat normy w okolicznościach określonych przez hipotezę,
- sankcja - inaczej konsekwencja naruszenia prawa,
Normy prawne powstają w dwojaki sposób:
- są wydawane (ustanawiane) przez państwo - państwo, działając poprzez upoważniony do tego organ, tworzy nową, nie istniejącą przedtem normę,
- są sankcjonowane - państwo normę stosowaną dotychczas zwyczajowo uznaje za obowiązującą poprzez działalność organów stosujących prawo, które zaczynają się posługiwać tak jak prawem. Wiele norm zwyczajowych, moralnych i innych uzyskało w ten sposób rangę norm prawnych. W państwach współczesnych, o rozwiniętym systemie prawnym, prawo powstaje niemal wyłącznie w drodze ustanawiania norm.
Źródła prawa
Źródłem prawa jest sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy prawne.
System źródeł prawa reguluje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz.483). Konstytucja wyodrębnia dwa rodzaje aktów prawnych generalnych:
- konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia oraz akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania organów, które ustanowiły, są źródłami powszechnie obowiązującego prawa.
- Uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów, są źródłami prawa o charakterze wewnętrznym.
Wyodrębnione w Konstytucji RP źródła prawa różnią się pod względem zakresu obowiązywania oraz ich treści.
Bibliografia
- Ćwierz-Matysiak B.(1999), Wprowadzenie do Prawa dla ekonomistów, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław, s. 39-40
- Filipiak T. A., Mojak J., Nazar M., Niezbecka E., (2010), Zarys prawa cywilnego Oficyna Wydawnicza VERBA, Lublin, s. 36
- Górecki D. (2015), Prawo konstytucyjne, Wolters Kulwer SA, Warszawa
- Kachan Sz. (2012), O należytym tworzeniu pojęć moralności i prawa, Problemy prawa i administracji, Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie, nr 1-2/2012, Warszawa, s. 185
- Siuda W. (1998), Elementy prawa dla ekonomistów, SCRIPTUM, Poznań, s. 9-28
- Szczurek Z. (2012), Prawo cywilne dla studentów administracji, wydanie 5, Wolters Kulwer, Warszawa, s. 31
- Zimmermann J.(2014), Prawo administracyjne, Wolters Kulwer SA, Warszawa
Autor: Irena Ratusz, Natalia Bańczak
