Efekt wypychania
| Efekt wypychania |
|---|
| Polecane artykuły |
Efekt wypychania(ang. crowding out) - inaczej nazywany jest efektem wypierania, jest to zjawisko ekonomiczne polegające na ograniczeniu wielkości popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego pod wpływem wzrostu wydatków państwa, który powoduje zwiększenie popytu globalnego i w konsekwencji – wzrost stopy procentowej.
Efekt wypychania jest różnie interpretowany wśród teoretyków.
Efekt ten to efekt wypychania zasobów przez wydatki publiczne poza obieg gospodarczy. (S. Owsiak 2005, s. 239-240)
Rosnący popyt na kredyt ze strony państwa powoduje konkurencję pomiędzy sektorem rządowym a prywatnym o środki pożyczkowe znajdujące się na rynku kredytowym. W związku z rosnącą wartością kredytów publicznych spada wartość kredytów prywatnych. Wydatki publiczne zwiększą się, co spowoduje jeszcze większy spadek wydatków prywatnych niż gdyby wynikało to wyłącznie z pogorszenia koniunktury gospodarczej. Zjawisko to zwane jest efektem wypierania (wypychania). (A. Gaweł 2004, s. 1)
Efekt wypierania to pojęcie ogólne używane do opisania jakiegokolwiek zmniejszenia wydatków prywatnych przy wzroście wydatków publicznych. Termin ten jest stosowany najczęściej przy występowaniu zjawiska ograniczania inwestycji, które zostało wywołane poprzez ekspansję fiskalną. (P. Młodkowski 2011, s. 1)
Efektowi wypychania przeciwdziałać może, prowadzona równocześnie z polityką fiskalną, aktywna polityka monetarna. Odpowiednie połączenie polityki fiskalnej z monetarną może doprowadzić do wzrostu dochodów bez zmiany stopy procentowej, co eliminuje możliwość spadku stopy inwestycji. W przypadku gospodarki o pełnej stopie zatrudnienia taka polityka może doprowadzić do wzrostu inflacji.
Model IS/LM
Krzywa IS to zbiór wszystkich możliwych kombinacji dochodu i stopy procentowej, które ukazują zależności pomiędzy tymi zmiennymi w warunkach równowagi na rynku dóbr.
Krzywa LM to zbiór wszystkich możliwych kombinacji dochodu i stopy procentowej, które są od siebie uzależnione w warunkach równowagi na rynku pieniądza.
Polityka pieniężna w modelu IS/LM
Model IS/LM zakłada, że podaż pieniądza ma wpływ na poziom dochodu, a co za tym idzie - na konsumpcję. Jeżeli w gospodarce zwiększa się podaż pieniądza banki mogą przeznaczyć więcej środków na kredyty konsumenckie, ale z drugie strony powoduje obniżenie stopy procentowej i wzrost [popyt|popytu]] na pieniądz. Niższa stopa procentowa stymuluje inwestycje i eksport netto, a to zwiększa PKB dzięki efektowi mnożnikowemu. Czyli, PKB zwiększa się, a stopa procentowa spada.
]Polityka fiskalna w modelu ISLM
Opisuje zmiany dochodu oraz stopy procentowej wywołane zmianami wielkości wydatków rządowych oraz podatków. Ekspansywna polityka fiskalna, której przejawem jest zwiększanie wydatków rządowych, z jednej strony powoduje wzrost zagregowanego popytu, ale zarazem prowadzi do wzrostu stopy procentowej, co w efekcie wpływa na zmniejszenie nakładów inwestycyjnych. Wzrost popytu ze strony rządu zwiększa PKB poprzez efekt mnożnikowy. Jednakże wzrost PKB zwiększy popyt na pieniądz. Więcej pieniądza będzie potrzebne dla celów transakcyjnych. Ponieważ bank centralny nie zmienia podaży pieniądza, wiemy, że do skompensowania wzrostu popytu na pieniądz, wynikającego ze wzrostu PKB, niezbędny jest wzrost stopy procentowej. Wzrost stopy procentowej zmniejszy popyt inwestycyjny i eksport netto i w ten sposób skompensuje działanie niektórych stymulatorów wzrostu PKB wywołane przez wydatki rządowe.
Bibliografia
- Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (1997) Ekonomia. Makroekonomia wyd. II, PWE, Warszawa
- Gaweł. A (2004) Efekt wypierania wydatków prywatnych przez wydatki publiczne poprzez rynek kredytowy jako zaburzenie skuteczności polityki fiskalnej w stabilizacji cyklu koniunkturalnego na przykładzie Polski, "Bank i Kredyt"
- Milewski R. (1999) Podstawy ekonomii wyd.II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Młodkowski P. (2011) Efekt wypierania w gospodarce otwartej, "Czasopisma Uniwersytetu Rzeszowskiego punktowane przez Ministerstwo", Zeszyt 18
- Owsiak S. (2005) Finanse Publiczne, Teoria i Zastosowanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus (2008) Makroekonomia tom I, Wydawnictwo Naukowe PWN
Autor: Vira Lysovets, Monika Sulik
