Kapitał zapasowy

Kapitał zapasowy
Polecane artykuły
Umorzenie Ujemna wartość firmy Przychody finansowe Pasywa Grupa kapitałowa Inne inwestycje krótkoterminowe Metoda praw własności Skonsolidowane sprawozdania finansowe Strata

Kapitał zapasowy – to element kapitału własnego; prowadzi do poprawienia wartości kapitału podstawowego. Prezentuje się w nim operacje, które powinny być wykonane na kapitale podstawowym, ale nie zostały w nim dokonane, dlatego aby nie zmieniać jego pierwotnego stanu .

Kapitał zapasowy służy głównie korekcie wartości kapitału podstawowego i wynika on z różnych przepisów prawnych. Jest on utworzony po to, aby pierwotny kapitał podstawowy nie został zniekształcony.

Formy organizacyjno-prawne

W zależności od formy prawnej jednostki kapitał zapasowy przyjmuje następujące nazwy :

1. Kapitał zapasowy - w spółkach kapitałowych: w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i w spółkach akcyjnych a także w spółce komandytowo-akcyjnej. Formułowany jest on na zasadach kodeksu spółek handlowych.
2. Kapitał zasobowy – we wszystkich spółdzielniach, zgodnie z Prawem Spółdzielczym. Zwiększa się on o odpisy z zysku oraz wpłaty wpisowego, natomiast przeznacza się na pokrycie straty na działalności gospodarczej.
3. Fundusz przedsiębiorstwa – w zakładach państwowych, na podstawie Ustawy o finansach przedsiębiorstw państwowych. Może dojść do jego pomnożenia poprzez zysk pozostający w dyspozycji przedsiębiorstwa a także przez środki otrzymane z innych źródeł.
4. Fundusz zakładu – w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, według Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, zostaje zwiększony poprzez przekazanie jednostce innych niż nieruchomości środków trwałych i pozostałych składników majątkowych. Fundusz ten przekazuje się głównie na pokrycie straty.

W pozostałych spółkach osobowych a także w jednoosobowym przedsiębiorstwie nie jest on wykazywany. Ponadto należy dodać, że w spółce akcyjnej kapitał zapasowy jest kapitałem obowiązkowym, a w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest kapitałem dobrowolnym.

Charakterystyka

Powstanie kapitału zapasowego mogło wyniknąć z:

• emisji akcji, które zostały wyemitowane ponad wartość nominalną - oznacza to sprzedaż akcji na rynku kapitałowym ponad ich wartość nominalną, która pozostała po pokryciu kosztów emisji danej akcji (w spółce akcyjnej)
• objęcia udziałów w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy sprzedaż udziałów przekraczała ich wartość nominalną
• w przypadku spółki akcyjnej może on powstać z obowiązkowego odpisu z zysku netto
• zamiany papierów dłużnych, pożyczek a także zobowiązań na akcje bądź udziały z uwzględnieniem różnic kursowych, gdy ich wartość jest wyrażona w walucie obcej.

Zwiększenia kapitału zapasowego mogą wynikać z:

• dopłat akcjonariuszy na przykład za przyznanie im szczególnych uprawnień
• dobrowolnych dopłat, k które nie zostały ujęte w kapitale podstawowym
• przeniesienie cześć kapitału zakładowego bądź pozostałych kapitałów rezerwowych a także niepodzielonego wyniku finansowego z lat ubiegłych właśnie na kapitał zapasowy.

Zmniejszenie kapitału zapasowego może wynikać z:

• pokrycia straty - jest to podstawowe przeznaczenie kapitału zapasowego w przypadku spółki akcyjnej, spółki komandytowo-akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• umorzenia akcji
• wypłaty dywidendy
• przeniesieniem kapitału zapasowego na kapitał zakładowy bądź pozostałe kapitały rezerwowe
• rezerwą z tytułu odroczonego podatku dochodowego, który ujmowany jest w kapitale własnym, gdy sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowemu badaniu co rok
• zamiany papierów wartościowych, pożyczek bądź zobowiązań na akcje i udziały z uwzględnieniem różnic kursowych, gdy są one wyrażone w walutach obcych.

Kapitał zapasowy a kodeks spółek handlowych

W spółce akcyjnej kapitał zapasowy jest tworzony przymusowo zgodnie z art. 396 Kodeksu spółek handlowych:

• jest on tworzony na poczet pokrycia straty finansowej, przekazuje się do niego co najmniej 8% zysku netto za dany rok obrotowy, aż kapitał ten nie osiągnie wartości co najmniej jednej trzeciej kapitału podstawowego dotyczy to spółki akcyjnej,
• należy przelewać do niego nadwyżki z tytuły emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, pozostałej po pokryciu kosztów wydania akcji,
• do kapitału zapasowego przelewa się także dopłaty, które regulują akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich dotychczasowym akcjom,
• statut spółki może planować tworzenie innych kapitałów na pokrycie szczególnych strat lub wydatków (kapitały rezerwowe).

O użyciu kapitału rezerwowego i zapasowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Jest on przeznaczany głównie na :

• pokrycie straty bilansowej netto
• dywidendę
• umorzenie akcji własnych
• podwyższenie kapitału podstawowego

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeśli jednak zdarzy się sytuacja, że udział zostanie objęty powyżej wartości nominalnej, to nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego.

W spółkach osobowych nie ma obowiązku tworzenia kapitału zapasowego.

Zbycie, umorzenie akcji własnych

Artykuł 36a. Ustawy o rachunkowości mówi o wyjątkowych zmianach kapitału zapasowego, jakimi są zbycie lub umorzenie akcji (udziałów) własnych. Związane jest to z skupowaniem ich na rynku. W razie różnej ceny nabycia i zbycia oraz umorzenia akcji własnych powstałą w tym przypadku różnicę należy bezpośrednio odnieść na kapitał zapasowy. Rezultatem zbycia akcji może być pojawienie się starty z lat ubiegłych, wtedy gdy kapitał zapasowy nie pokrywa ujemnych różnic między ceną nabycia a ceną sprzedaży akcji własnych, z zastrzeżeniem, że stan kapitału nie obniży się poniżej jednej trzeciej kapitału zakładowego, w przypadku spółki akcyjnej a także spółki komandytowo-akcyjnej

W rachunkowości umorzenie udziałów jest transakcją wprost powiązaną z właścicielami kapitału. W konsekwencji umorzenie udziałów powoduje wypłatę określonej kwoty wynagrodzenia z tytułu utraty przez niego praw członkowskich wspólnika .

Bibliografia

• Wędzki D., "Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego”, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2006
• Dziuba-Burczyk A., "Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów”, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków 2003
• "Rachunkowość finansowa i podatkowa” pod red. naukową T.Cebrowskej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
• Walińska E., "Ustawa o rachunkowości. Komentarz”, wydanie 3, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
• D. Wędzki, Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wydawnictwo Wolters Kluwer SA, Warszawa 2014
• W. Gos Dopłaty do kapitału w spółce z o.o., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 45/2012
• J. Barburski, Kapitały własne jako podstawa bezpieczeństwa działalności gospodarczej na przykładzie przedsiębiorstw WIG20, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 67/2014, s. 117-136

Przypisy

Autor: Patrycja Brombosz, Anna Abram