Zaufanie

Zaufanie wobec jakiegoś obiektu jest to wiedza lub wiara, że jego działania, przyszły stan lub własności okażą się zgodne z naszym życzeniem. Zaufanie można mieć, posiadać, żywić lub czuć do kogoś lub do czegoś. Tym "kimś" może być druga osoba, szersza grupa osób czy też jakaś organizacja, firma lub instytucja. Możemy także ufać czemuś, czyli np. jakiejś idei, celowi, losowi itp. Zaufanie praktycznie zawsze jest zorientowane na przyszłość i zazwyczaj wiąże się z jakimś ryzykiem, gdyż nie jesteśmy pewni tego, co nastąpi. Ufając komuś, czy też czemuś wchodzimy w pewien układ z tą drugą stroną. Zaufanie jako zjawisko psychiczne ma kilka intensywności: może być słabe, umiarkowane lub też silne. Zaufanie możemy zdefiniować jako " poddające się subiektywnej ocenie prawdopodobieństwa przekonanie, na podstawie którego jednostka (A) w konkretnej sytuacji zgadza się na zależność od jednostki (B) - osoby, instytucji, przedmiotu itp., mając poczucie względnego, określonego tym prawdopodobieństwem bezpieczeństwa, mimo że negatywne konsekwencje są możliwe". (T. Zieliński 2012, s. 76) Jest to definicja psychologiczna, która ukazuje, że nieodłączną istotą zaufania jest przekonanie. Tak zdefiniowane zaufanie może odnosić się nie tylko do relacji międzyludzkich, ale także do różnego rodzaju instytucji (T. Zieliński 2012, s. 76-77)

TL;DR

Zaufanie jest wiedzą lub wiarą w to, że działania, stan lub własności obiektu będą zgodne z naszym życzeniem. Zaufanie może być słabe, umiarkowane lub silne. Związane jest z ryzykiem i może odnosić się do relacji międzyludzkich i instytucji. Istnieje zaufanie instrumentalne, które jest nieświadome, np. podczas zakupów. Zaufanie jest ważne w sferze zawodowej i umożliwia efektywną współpracę. Podstawowymi czynnikami zaufania są skłonność do zaufania i wiarygodność drugiej osoby.

Ryzyko związane z zaufaniem

W definicji zaufania możemy zauważyć jego związek z ryzykiem. Słowo "ryzyko" jest zazwyczaj używane do opisywania wszelkiego rodzaju zagrożeń oraz niebezpieczeństw. Ryzyko związane z zaufaniem ma wiele podobieństw do zaufania. Jest również zorientowane na przyszłość. Odnosi się do możliwego wystąpienia zagrożenia w przyszłości oraz wiążę się z podmiotowym zaangażowaniem jednostki. Obdarzając kogoś lub coś zaufaniem musimy zawsze liczyć się z możliwością wystąpienia ryzyka (ktoś może zawieść nasze oczekiwania). Nie mamy kontroli nad przyszłymi działaniami, dlatego też przewidywane działania innych zawsze mogą okazać się niekorzystnymi (P. Sztompka 2007, s. 80-82)

Zaufanie instrumentalne

Mówiąc o zaufaniu do firm, organizacji czy instytucji wyróżniamy kilka jego rodzajów. Codziennie wykonywane zakupy w supermarketach lub osiedlowych sklepach mają charakter rutynowy. Zazwyczaj bez dłuższego analizowania wybieramy sprawdzone produkty znanych marek, a więc zaufanie konsumpcyjne jest nieświadome. Podobnie jest podczas korzystania z usług publicznych, takich jak: usługi energetyczne, wodociągowe, telekomunikacyjne itd. Korzystanie z tych usług jest dla nas oczywistością. Zaufanie, którym je obdarzamy, jest praktycznie nieuświadomione. Taki rodzaj zaufania możemy nazwać instrumentalnym (T. Zieliński 2012, s. 77-78)

Zaufanie w sferze zawodowej

Zaufanie jest bardzo ważne w funkcjonowaniu człowieka w sferze zawodowej. To właśnie zaufanie umożliwia współpracę oraz efektywne działanie. W organizacji może ono przybierać formy: zaufanie między organizacjami, zaufanie do organizacji oraz zaufanie interpersonalne (występujące między pracownikami). Za klucz do sukcesu w organizacji uważane jest właśnie zaufanie między pracownikami a podwładnymi. Pracownicy którzy ufają swoim kolegom z pracy oraz zwierzchnikom wykazują większą wydajność pracy oraz liczne zachowanie prospołeczne i przedsiębiorcze. Teoria wymiany społecznej zakłada, że zaufanie powstaje w wyniku wielokrotnej wymiany świadczeń między osobami, czyli relacji. Jeden z partnerów dostarcza korzyści drugiemu, co jest związane z zobowiązaniem do odwzajemnienia. Początkowo takie zaufanie w relacji wiążę się z dużym ryzykiem, ponieważ nie występuje gwarancja zadośćuczynienia. Jednak gdy zaczną występować korzyści wynikające z obydwu stron, to ryzyko znacznie się zmniejsza (A. Jaklik, M. Łaguna 2015, s. 369-370)

Podstawowe uwarunkowania zaufania

Za podstawowe czynniki związane z zaufaniem uważa się skłonność osoby do obdarzania zaufaniem oraz wiarygodność przypisywaną drugiej osobie. Skłonność do zaufania innym to gotowość do zaufania oraz przekonanie o życzliwości, wiarygodności oraz dobrych zamiarach innych osób. Ludzie różnią się między sobą tą skłonnością, która jest indywidualną cechą każdej jednostki. Rożne osoby wykazują większą lub mniejszą gotowość do obdarzania innych zaufaniem. Skłonność do zaufania wpływa także na decyzje podejmowane w środowisku organizacji. Skłonność ta, jako "wrodzona" cecha, jest często wyznacznikiem zachowań osób w organizacji (podjęcie ryzykownych decyzji, zaklimatyzowanie się w nowej pracy, nowym zespole itd.). Drugim czynnikiem jest wiarygodność drugiej osoby. Decyzja o zaufaniu opiera się najczęściej na ocenie wiarygodności drugiej osoby. Wiarygodność jest więc podstawą zaufania, a także niezbędnym czynnikiem dla pełnej relacji zaufania. Wiarygodność drugiej osoby oznacza przekonanie, że osoba ta będzie zachowywać się w sposób zgodny z oczekiwaniami. Wiarygodność oznacza więc, że partner relacji jest godny zaufania. Wiarygodność nie jest jednak przypisaną cechą danego człowieka, tylko subiektywną oceną innych osób (A. Jaklik, M. Łaguna 2015, s. 371)

Zaufanie — artykuły polecane

Altruizm — Rola społeczna — Alienacja — Człowiek sukcesu — Pewność siebie — Prestiż — Paternalizm — Czarna owca — Podatność

Bibliografia

• Jaklik A., Łaguna M. (2015) Zaufanie w organizacji. Analiza sposobów ujęcia i modeli teoretycznych, Psychologia Społeczna, tom 10, s. 369-382
• Skarżyńska M. (2003)Cele życiowe, zaufanie interpersonalne i zadowolenie z życia, Psychologia Jakości Życia, tom 2 nr 1, s. 35-49
• Sztompka P. (2007), Zaufanie: fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków
• Zieliński T. (2012), Zaufanie jako regulator decyzji ekonomicznych (analiza literatury), Management and Business Administration. Central Europe nr 4/2012

Autor: Justyna Świerczek