System wczesnego ostrzegania W. H. Beavera
Jeżeli w sprawozdaniach finansowych firmy dostrzegamy takie zjawiska jak np.:
- Zmniejszenie się kwoty zysku,
- Zwiększenie się zobowiązań wobec dostawców,
- Problemy z zakończeniem rozpoczętych inwestycji,
- Dodatnie przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnych; itp.
świadczy to o pogarszającej się sytuacji ekonomiczno-finansowej, która może zakończyć się upadkiem przedsiębiorstwa.
Wczesne wykrycie powyższych problemów jest możliwe za pomocą jednowymiarowego systemu wczesnego ostrzegania powstałego na podstawie wyników badań W.H.Beavera. Badania te miały na celu pokazać zdolności do rozpoznania niewypłacalności przedsiębiorstwa rozumianej jako "ogłoszenie upadłości; zaprzestanie obsługi obligacji; powstanie salda debetowego na rachunku bankowym lub niewypłacalność dywidendy z tytułu akcji uprzywilejowanych".
Do testu autor wybrał 79 amerykańskich przedsiębiorstw wypłacalnych i 79 niewypłacalnych. Grupa ta była jednorodna pod względem wielkości i formy prawnej, a niejednorodna, jeżeli chodzi o branżę(38 różnych branż obejmujących handel i produkcje). Wybierając wskaźniki diagnostyczne W.H.Beaver kierował się trzema kryteriami:
- wyniki wcześniejszych badań,
- tym na ile znany jest wskaźnik w literaturze przedmiotu,
- liquid asset flow model - przydatnością wskaźników wg koncepcji modelu przedsiębiorstwa
Autor wybrał 30 wskaźników, które podzielił na 6 grup, których korelacja wewnętrzna była większa niż między wskaźnikami wziętymi z grup różnych. Następnie z 30 autor wybrał 6 następujących wskaźników:
- X1 = nadwyżka finansowa (wynik finansowy netto + amortyzacja) / zobowiązania ogółem (długoterminowe, krótkoterminowe i fundusze specjalne)
- X2 = wynik finansowy netto / aktywa ogółem
- X3 = zobowiązania ogółem / aktywa ogółem
- X4 = kapitał obrotowy / aktywa ogółem
- X5 = aktywa bieżące / zobowiązania krótkoterminowe
- X6 = [(środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe + należności - zobowiązania krótkoterminowe) / (koszty operacyjne - amortyzacja)} * 360, tj. wskaźnik luki bezkredytowej"
Autor największą wagę przypisał pierwszemu wskaźnikowi, gdyż cechuje się on nieznacznym prawdopodobieństwem błędu (13%). W. H. Beaver stwierdził, że jeżeli 6 wymienionych wyżej wskaźników jest w sferze wysokiego ryzyka, przedsiębiorstwu grozi bardzo duże ryzyko niewypłacalności. Gdy więcej niż 3 wskaźniki są poniżej wartości granicznej - zachodzi niewypłacalność przedsiębiorstwa. Istnieje również sytuacja, w której przedsiębiorstwo trzeba poddać dodatkowej analizie - występuje to wtedy, gdy większość wskaźników leży w szarej strefie, a 1 lub 2 są w obszarze krytycznym. Na podstawie badań W.H.Beaver doszedł do następujących wniosków:
- Analiza wskaźników finansowych jest użyteczna dla oceny symptomów zbliżającej się niewypłacalności przynajmniej na okres 5 lat przed jej rzeczywistym wystąpieniem,
- Nie wszystkie wskaźniki mają równą zdolność prognostyczną.
Bibliografia
- Zaleska M., Identyfikacja ryzyka upadłości przedsiębiorstwa i banku, Difin, Warszawa 2002
Autor: Karolina Orzeł
