Parabank

Parabank w świetle polskiego ustawodawstwa jest to instytucja utworzona na podstawie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. 1996, Nr 1, poz. 2), świadcząca usługi podobne do bankowych. Jest to również pośrednictwo między bankami, a na ogół drobnymi kredytobiorcami.

Zakres i charakter zależny jest od obowiązującego prawa bankowego. Jeżeli przedmiotem ich stałej działalności są usługi bankowe to podobnie jak banki podlegają licencjonowaniu, mają przewidzianą formę prawną, posiadają określone wyposażenie kapitałowe. Nie są to instytucje uprawnione do przyjmowania depozytów (wkładów). Ich działalność charakteryzują również bardzo wysokie stopy procentowe. Jako instytucje świadczące usługi bankowe są kierowane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

Pojawiają się różne opinie o działalności parabanków. Z jednej strony pojawiają się przekonania, ze ich rozwój prowadzi do niestabilności rynków finansowych, nierówności konkurencyjnej, ograniczenia ochrony konsumenta. Z drugiej strony podkreśla się słuszność współpracy banków z parabankami, poprzez stwarzanie możliwości ograniczania kosztów związanych z funkcjonowaniem banku na rynku detalicznym czy szanse ograniczenia ryzyka bankowego. Istotną zaletą takiej współpracy jest lepszy dostęp do klienta.

TL;DR

Parabanki to instytucje świadczące usługi bankowe, które działają poza tradycyjnymi bankami. Ich działalność regulowana jest przez prawo bankowe, ale nie mogą przyjmować depozytów. Parabanki kredytują głównie klientów o niskiej zdolności kredytowej. Możliwe jest zastosowanie systemu franchisingu bankowego, który pomaga bankom kontrolować działalność parabanków. Parabanki oferują również produkty depozytowe, ale ich wysokie oprocentowanie może być niezgodne z prawem. Finansują swoją działalność z różnych źródeł, w tym od osób prywatnych i przedsiębiorstw. Przykłady parabanków w Polsce to m.in. narodowe fundusze inwestycyjne, kantory walutowe i firmy leasingowe.

System franchisingu bankowego

Możliwe jest zastosowanie systemu franchisingu bankowego. System ten polega na udzieleniu przez banki innemu przedsiębiorstwu prawa do wyłącznego świadczenia określonych usług na danym obszarze. Franczyzodawca rozbudowuje własny system marketingowy, a franczyzobiorca korzysta z doświadczenia, pomocy i wiarygodności franczyzodawcy. Taki system sprzyjałby kontroli banku nad działalnością parabanku.

Działalność kredytowa parabanków

Podstawową działalnością parabanków w Polsce jest kredytowanie konsumentów. Działalność tą regulują zapisy ustawy o kredycie konsumenckim oraz ustawy Kodeks cywilny. Podmioty te, koncentrowały się do niedawna na obsłudze klientów wykluczonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowe ze względu na:

• nieosiąganie regularnych i odpowiednich udokumentowanych dochodów,
• brak zdolności kredytowej klientów.

Aktywność parabanków staje się coraz większa przez zaostrzenie przez Komisję Nadzoru Finansowego warunków badania przez banki zdolności kredytowej klientów.

Struktura wiekowa kredytobiorców parabanków różni się od kredytobiorców sektora bankowego. Ponad połowa klientów parabanków to osoby młode, w wieku od 18 do 31 lat.

Działalność depozytowa parabanków

Oferowanie przez parabanki produktów zbliżonych do lokat oszczędnościowych i składanie obietnic ich wysokiego oprocentowania to działania niezgodne z prawem lub będące na granicy prawa. Środki klientów narażone są na wysokie ryzyko, ponieważ parabanki muszą wygenerować duże zyski, aby wypłacić obiecane odsetki i pokryć koszty funkcjonowania. Najczęściej depozyty służą finansowaniu działalności kredytowej lub inwestycyjnej w złoto, nieruchomości, waluty obce. Parabanki zawierają umowy z ubezpieczycielami, aby zapewnić klienta o bezpieczeństwie lokowanych środków. Zapisy takich umów nie zwalniają parabanków w z odpowiedzialności za bezpieczeństwo depozytów w wypadku działań niezgodnych z prawem.

Finansowanie parabanków

Parabanki finansują swoją działalność z funduszy pochodzących z różnych źródeł, w tym:

• od osób prywatnych świadomych ryzyka i oczekujących ponadprzeciętnej stopy zwrotu z lokowanych środków pieniężnych,
• od deponentów nieświadomych podejmowanego ryzyka i oczekujących wysokiej stopy zwrotu,
• od przedsiębiorstw zorientowanych ma wysokie ryzyko oraz nieuczciwe dochody,
• z nielegalnych źródeł ¹

Przykłady parabanków w Polsce

• Narodowe Fundusze Inwestycyjne,
• Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK),
• kasy budowlano-pożyczkowe,
• bankowe kasy mieszkaniowe,
• kantory wymiany walut,
• firmy leasingowe,
• firmy faktoringowe,
• firmy doradcze,
• firmy pośrednictwa kredytowego.

Parabank — artykuły polecane

Shadow Banking — Ustawa antylichwiarska — Gwarancje ubezpieczeniowe — Bank komercyjny — Pośrednictwo finansowe — Reasekuracja — Biuro Informacji Kredytowej — Bank inwestycyjny — Towarzystwo ubezpieczeniowe — Opcja waniliowa

Bibliografia

• Bolesławski M. (2016), Innowacje bankowe a bezpieczeństwo systemu finansowego w Polsce, "Journal of Modern Science", nr 3(30)
• Folwarski M. (2015), Małe banki i instytucje okołobankowe w świetle pokryzysowych regulacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków s. 201-222
• Grzybowska A. (2014), Gospodarstwo domowe a działalność parabanków, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu", nr 4(42)
• Iwanicz-Drozdowska M. (red.) (2013), Bankowość: Instytucje, operacje, zarządzanie, Poltex, Warszawa
• Korenik D. (1999), Współdziałanie z parabankami (franchising bankowy) w strategii poprawy pozycji konkurencyjnej banku polskiego, Materiały konferencyjne, Pułtusk
• Opolski K. (red) (2015), Sektor shadow banking w Polsce, Wyższa szkoła Informatyki i Zarządzania
• Orzeszko T. (2014), Banki spółdzielcze i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe w Polsce - podobieństwa oraz różnice, Bezpieczny Bank, nr 4(57)
• Solarz J. (2014), Shadow Banking jako innowacja finansowa,Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, nr 186
• Springer W. (1998), Wpływ instytucji parabankowych na bezpieczeństwo i stabilność rynków finansowych, Bezpieczny Bank, Warszawa, Nr 4
• Zakrzewski P. (2013), Krytyczne uwagi wobec regulacji nadzorczych zawartych w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, Pieniądze i Więź, nr 4(61)

Autor: Gabriela Surowiec, Honorata Pilch