Elastyczność cenowa popytu

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie elastyczności cenowej popytu w ekonomii. Elastyczność cenowa popytu odzwierciedla reakcję konsumentów na zmiany cen dóbr i usług. W artykule przedstawione są różne rodzaje elastyczności cenowej popytu, takie jak elastyczność proporcjonalna, elastyczność elastyczna i nieelastyczna. Omówiono również zastosowania elastyczności cenowej popytu w gospodarce, a także elastyczność dochodową popytu. Artykuł wyjaśnia również, jak czas wpływa na elastyczność cenową popytu w krótkim i długim okresie.

Wstęp

"Ekonomia to nauka społeczna zajmująca się dokonywaniem wyborów dotyczących produkcji i dystrybucji dóbr w świecie rzadkich czynników wytwórczych, inaczej jest to nauka o tym, jak ludzie wykorzystują ograniczone zasobu w celu zaspokojenia swoich nie ograniczonych potrzeb. Ekonomia dzieli się na normatywną- sposób przedstawienia tego, co w życiu gospodarczym być powinno, oraz ekonomia pozytywna - sposób przedstawienia tego, co jest w życiu gospodarczym".

"Popyt - to ilość dobra, którą nabywcy chcą kupić przy różnych poziomach ceny. Przy pozostałych czynnikach nie zmienionych, im niższa jest cena, tym większe zapotrzebowanie".

Popyt na rynku gospodarczym

Rynek - jest miejscem spotkań kupujących i sprzedających. To właśnie dzięki rynkowi jest możliwość wymiany dóbr i usług czy różnego rodzaju czynników wytwórczych człowieka. Bardzo ważną kwestią dla dobrego funkcjonowania rynku jest ilość osób które w nim uczestniczą. Jeżeli jest mało kupujących i sprzedających wówczas możemy tutaj mówić o silnej pozycji rynku, jest mała konkurencja. W takiej sytuacji każdy uczestnik rynku obserwuje pozostałych i ich ruchy dotyczące rynku - to zjawisko nazywamy siłą rynkową monopolową. Natomiast jeżeli na rynku jest nisza i występuje tylko jeden sprzedawca to mamy do czynienia z monopolem.

Elastyczność cenowa popytu

Elastyczność cenowa popytu - jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej (procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych. "Elastyczność cenowa popytu ilustruje ruchy po krzywej popytu przy zmienności wszystkich czynników określających popyt, poza ceną danego dobra"

Wyróżnia się trzy główne typy elastyczności cenowej popytu: prostą, mieszaną i dochodową, jednak prosta cenowa elastyczność popytu jest stosowana najczęściej, dlatego też gdy mówi się o elastyczności popytu bez podania przymiotników, ma się na myśli ten typ elastyczności.

Wzór na elastyczność cenową popytu

$-E_{c}={{-\Delta p} \over p}:{{\Delta c} \over c}$

gdzie:

• Ec - współczynnik cenowej elastyczności popytu
• Δp - przyrost wielkości popytu na skutek zmiany ceny
• p - dotychczasowa wielkości popytu na dane dobro przy cenie c
• Δc - przyrost ceny danego dobra
• c - dotychczasowa cena danego dobra

Znak (-) we wzorze stosuje się w celu uniknięcia wyniku ujemnego, który wynika z odwrotnej zależności między ceną a wielkością popytu. Współczynnik Ec informuje o sile reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny dóbr i usług i przyjmuje wartości z przedziału od zera do nieskończoności.

Czynniki elastyczności cenowej popytu

Głównym czynnikiem zjawiska elastyczności cenowej popytu jest możliwość dość łatwej wymiany dobra, które chcieliśmy zaspokoić na dobro o takim samym zastosowaniu. Dzieje się tak ponieważ bardzo łatwo jest nam zaspokoić tą potrzebę i jest ona dla nas łatwo dostępna. Możemy w takiej sytuacji powiedzieć że występuję wysoka elastyczność popytu na to dobro. Ceny maleją a rosną wydatki. Zupełnie mamy inną sytuację gdy mamy do czynienia z popytem nieelastycznym, wówczas wielkość naszych wydatków na dane dobra i usługi maleje W zależności od sytuacji stosuje się jeden z dwóch rodzajów cenowej elastyczności popytu: punktową lub łukową. Współczynnik elastyczności punktowej stosuje się, gdy zmiany cen są małe i oblicza się go dla konkretnych punktów leżących na krzywej popytu, a współczynnik elastyczności łukowej dotyczy dużych zmian cen i oblicza się go dla określonego odcinka na krzywej popytu.

O poziomie cenowej elastyczności popytu decydują:

• charakter zaspokajanych potrzeb
• istnienie lub brak substytutów
• poziom ceny danego dobra
• struktura rynku
• horyzont czasowy
• znaczenie dóbr

Przykład

Jeśli spadek ceny o 2% zwiększa rozmiary popytu o 1% to elastyczność cenowa popytu wynosi 0,5.

Rozważmy jako przykład dwa produkty: benzynę i kalafior. W przypadku benzyny wzrost ceny spowoduje prawdopodobnie bardzo niewielkie zmniejszenie zapotrzebowania. Kto chce nadal jeździć samochodem, będzie po prostu musiał zapłacić więcej. Niewielu kierowców przesiądzie się na rower, niektórzy będą starali się ograniczyć wyjazdy samochodem, ale dla większości ludzi podwyżki ceny paliwa nie wypłynie znacząco na intensywność użytkowania samochodu.

Natomiast w przypadku kalafiorów podwyżka ceny może doprowadzić do znaczącego spadku popytu, ponieważ nabywcy mają do wyboru różne rodzaje warzyw. Wiele osób, kupując je, zwraca uwagę na cenę wybiera te gatunki, które są relatywnie tanie.

Rodzaje popytu ze względu na elastyczność cenową

Wyróżnia się kilka rodzajów popytu ze względu na jego elastyczność cenową:

• proporcjonalny, gdy procentowa zmiana popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny Ec=1
• elastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiany ceny Ec > 1
• nieelastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny 0< Ec <1
• całkowicie nieelastyczny (sztywny), gdy wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny dobra. Ec=0
• doskonale elastyczny, gdy przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary. Ec

Zastosowania

Cenowa elastyczność popytu ma różnorodne zastosowanie np. określa ceny, których firmy mogą żądać za swoje wyroby, organizatorzy wszelakich imprez szacują elastyczność popytu gdy ustalają ceny biletów wstępu (nie mogą być za drogie, gdyż wtedy zmniejszyła by się liczba chętnych), a rząd może wykorzystywać elastyczność przy ustalaniu wielkości podatków. Dlatego elastyczność cenowa popytu jest wykorzystywana w gospodarce do obliczania o ile należy zwiększyć ceny żeby wyeliminować nadwyżkę popytu lub o ile należy zmniejszyć cenę aby nie mieć do czynienia z nadwyżką podaży

Elastyczność cenowa popytu w krótkim i długim okresie

Czas... to właśnie od niego zależy jak szybko konsumenci dojrzeją do zmian cen występujących na rynku. W krótkim okresie dobrym przykładem będzie szybki, nagły wzrost cen ropy naftowej. Nie spodziewana podwyżka cen oleju napędowego spowodowała że osoby posiadające mało ekonomiczne, duże samochody zostały postawione przed trudną sytuacją ponieważ koszty utrzymanie tych samochodów nagle wzrosły. Teoretycznie konsumenci powinni zmienić samochody na mniejsze i bardziej ekonomiczne. Jednak nie każdy mógł sobie podzwonić na taką szybką zmianę dyktowaną zmianą cen na rynku, wiadomo że ceny znów mogą ulec zmianie, dlatego to zjawisko nazywamy popytem mało elastycznym. W dłuższym okresie okazało się że większość dojrzała do decyzji o sprzedaży dużego samochodu, drogiego w utrzymaniu na rzecz mniejszego bardziej ekonomicznego samochodu. Natomiast te osoby, które nie zmieniły z optymalizowali zużycie oleju napędowego. W krótkim okresie cenowa elastyczność popytu jest mniejsza natomiast większa w dłuższym okresie czasu, spowodowane jest to tym że mamy więcej czasu na zastanowienie się jak ustosunkować się do zmian na rynku

Mieszana elastyczność popytu

"Mieszana elastyczność cenowa popytu informuje nas, jak się zmienia wielkość popytu na dobra i pod wpływem zmian ceny dobra j. Mieszana elastyczność cenowa popytu na dobro i względem zmian ceny dobra j to relacja między względną procentową zmianą zapotrzebowania na dobro i a względną procentową, zmianą ceny dobra j" Wartość mieszanej elastyczności cenowej może być dodatnia lub ujemna np. Jeżeli cena jednego produktu wzrośnie, to automatycznie wzrasta zapotrzebowanie na dobro drugie (jeżeli wzrasta cena kawy to zainteresowanie konsumenta zmniejsza się a zwiększa się na herbatę). Ważną informacją jest to że mieszana elastyczność cenowa jest zwykle dodatnia na dobra substytucyjne np. kawa i herbata czy długopis i pióro, natomiast na dobra komplementarne np. samochód i benzyna lub telefon i ładowarka jest ujemna

Dochodowa elastyczność popytu

Dochodowa elastyczność popytu jak sama nazwa nam mówi, odnosi się do dochodu, a dokładnie sprowadza się do zmiany popytu pod wpływem dochodu konsumenta

Elastyczność cenowa popytu — artykuły polecane

Popyt sztywny — Teoria wyboru konsumenta — Dobra komplementarne — Elastyczność popytu — Krzywa podaży — Substytut — Popyt konsumpcyjny — Linia ograniczenia budżetowego — Prawo malejącego popytu

Bibliografia

• Adamowicz E. (red.) (2010), Ekonomia bez tajemnic, WSiP, Warszawa
• Bartosik K. (2010), Wpływ wydajności pracy na zatrudnienie, Gospodarka Naukowa, Nr 7-8
• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2014), Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dach Z. (2001), Podstawy mikroekonomii, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków
• Dyhdalewicz A. (2011), Wybór metod ustalania cen w przedsiębiorstwach handlowych, Zeszyty naukowe uniwersytetu Szczecińskiego, nr 625
• Gostkowski M., Gajowniczek K., Jałowiecki P., (2014), Elastyczność dochodowa popytu na poszczególne grupy dóbr konsumpcyjnych w Polsce w latach 1999-2008, Roczniki Naukowe Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Tom XVI, Nr 3
• Kamerschen D., McKenzie R., Nardinelli C. (1993), Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NSZZ, Gdańsk
• Nojszewska E. (2010), Podstawy Ekonomii, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Rogoda B. (2005), Wykorzystanie zasad zarządzania wiedzą w podsystemie podejmowania decyzji cenowych, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej, Nr 671
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

w polskim przemyśle przetwórczym

Autor: Marcelina Biesiaga, Diana Stachoń, Ewa Marzec