Ryzyko inwestycyjne

Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą czy inwestujący na rynku kapitałowym jest narażony na ryzyko inwestycyjne, a konsekwencje ich działań są obarczone pewną dozą niepewności, gdyż zarówno przedsiębiorstwo, jak i indywidualny inwestor nie mają całkowitej pewności co do wielkości i okresu wystąpienia przyszłych przepływów pieniężnych związanych z podjętymi decyzjami. Podmioty te mogą osiągnąć zyski znacznie większe od oczekiwanych lub ponieść nieoczekiwane straty, gdy inwestycje oraz związane z nimi decyzje okażą się błędne i nie zapewnią oczekiwanych korzyści ekonomicznych. Ryzyko inwestycyjne oznacza możliwość osiągnięcia stopy dochodu inwestycji, która znacznie różni się od stopy dochodu, jakiej spodziewa się inwestor. Wartość każdej inwestycji może rosnąć lub spadać co często wiąże się z utratą części, a w najgorszych przypadkach całości zainwestowanych środków. Ta niepewność odnośnie do przyszłych zysków lub strat oznacza, że działalność prowadzona jest w warunkach ryzyka. Stwarza to z jednej strony szansę, a z drugiej zagrożenia związane z prowadzoną działalnością. Należy pamiętać, że wyniki z tytułu działań wykonanych w przeszłości nie gwarantują osiągnięcia podobnych wyników w przyszłości. Zatem zanim podejmiemy decyzję inwestycyjną należy oszacować nie tylko potencjalny zysk, ale trzeba również określić czynniki ryzyka, jakie mogą być powiązane z tą inwestycją.

TL;DR

Ryzyko inwestycyjne oznacza możliwość osiągnięcia wyników inwestycji różniących się od oczekiwanych. Każda inwestycja wiąże się z pewnym stopniem niepewności i ryzyka. W procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych należy uwzględnić nie tylko potencjalny zysk, ale także czynniki ryzyka. Ryzyko inwestycyjne można mierzyć i oceniać za pomocą różnych miar i norm. W inwestowaniu istnieje zasadnicza zależność między oczekiwaną stopą zwrotu a ryzykiem. Podejmowanie decyzji inwestycyjnych z uwzględnieniem ryzyka jest trudne i złożone.

Ryzyko

Ryzyko to przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany, zależny od przypadku, możliwości, że coś się uda lub nie, prawdopodobieństwo zaistnienia szkody, straty, niebezpieczeństwa (E. Szczepanik 2010, s. 16)

Działalność inwestycyjna

Działalność inwestycyjna jest związana z polepszeniem zdolności produkcyjnych lub modernizacją technologii produkcji. Przedsiębiorstwo podejmujące działalność inwestycyjną narażone jest na poniesienie wyższych niż oszacowano kosztów inwestycyjnych, kosztów eksploatacji, nieplanowane wydłużenie cyklu inwestycyjnego, wydłużenie terminu budowy nowego obiektu, brak możliwości osiągnięcia ustalonej wielkości produkcji.

Ryzyko i niepewność

Często rozróżnia się te dwa pojęcia, tj. ryzyko i niepewność. Ryzyko to sytuacja, w której istnieje prawdopodobieństwo osiągnięcia wyników większych lub mniejszych od przewidywanych i znany jest rozkład prawdopodobieństwa odchyleń tych wyników od ich wartości oczekiwanych. Inaczej mówiąc, prawdopodobieństwo to daje się zmierzyć.

Z kolei niepewność to sytuacja, w której rozkład prawdopodobieństwa rozbieżności wyników od ich wartości oczekiwanych nie jest znany i nie jest możliwy do oszacowania. Innymi słowy, ryzyko to dająca się zmierzyć niepewność.

Ryzyko inwestycyjne

Inwestowanie na rynkach kapitałowych wiąże się z pojęciem ryzyka inwestycyjnego, które rozumiemy jako niepewność w kwestii wielkości osiąganego zysku lub straty, jaką może przynieść nasza inwestycja. Nie oznacza to jednak, że należy zrezygnować z inwestycji, tylko określić własny poziom tolerancji ryzyka inwestycyjnego, aby uniknąć niemiłych niespodzianek. W inwestowaniu istnieje jedna podstawowa zasada: im większa oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji, tym większe ryzyko poniesienia straty. Zatem wysoce ryzykowna inwestycja może wprawdzie przynieść duże starty, ale z drugiej strony może być źródłem ponadprzeciętnych zysków. Ryzykowną inwestycję wybierzemy wtedy, gdy satysfakcjonuje nas premia za ryzyko. W procesie inwestowania określajmy oczekiwaną przez nas stopę zwrotu z inwestycji i konstruujmy portfel w taki sposób, aby premia za ryzyko odpowiadała naszym indywidualnym wymaganiom.

Ryzyko w decyzjach inwestycyjnych przedsiębiorców

Podejmowanie decyzji z uwzględnieniem ryzyka inwestycyjnego jest zadaniem bardzo trudnym i złożonym.

Podejmując decyzję inwestycyjną należy rozważyć ryzyko w aspekcie: (Bijańska J., Wodarski K.2014, s. 54-60)

• Niepewności, która wiąże się ze złożonością i zmiennością zjawisk gospodarczych mogących mieć miejsce nie tylko w firmie ale także w jej otoczeniu; odnosi się do sytuacji o nieznanym rozkładzie prawdopodobieństwa warunków gospodarowania przedsiębiorstwa w przyszłości, co świadczy o tym, iż istnieje taka opcja, że rzeczywiste efekty ekonomiczne inwestycji w porównaniu do pierwotnych oszacowań będą się niekorzystnie odchylały.
• Upływu czasu, ponieważ wraz z upływem czasu rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia zmian.
• Efektywności ekonomicznej, zazwyczaj mierzonej za pomocą wskaźnika NPV.
• Źródeł, którymi mogą być różnego rodzaju czynniki będące przeszkodą w osiągnięciu zamierzonego celu - m.in. niższy niż oszacowano efekt ekonomiczny czy wystąpienie straty. Czynniki te powstają na skutek zmian zachodzących w makrootoczeniu (otoczeniu zewnętrznym firmy), mikrootoczeniu (konkurenci), a także w samym przedsiębiorstwie. Mogą one wpływać pośrednio lub bezpośrednio na inwestycje przedsiębiorstwa oraz najczęściej dotyczą kwestii ekonomicznych, techniczno-technologicznych, instytucjonalno-prawnych, czy społecznych.
• Miar i norm, które umożliwiają pomiar i ocenę ryzyka - Zmiany poziomu stóp procentowych to jedne z najistotniejszych składników gospodarczych. Mają wpływ nie tylko na stopę zwrotu ale także na poziom ryzyka inwestycyjnego. W sposobach pomiaru ryzyka stóp procentowych można wymienić miarę duration - była to pierwsza, powszechnie stosowana miara. Zakładała ona, ze jedynym czynnikiem ryzyka stóp procentowych jest ryzyko związane z równoległym przesunięciem się poziomu rynkowych stóp procentowych Obecnie wyróżniamy różne sposoby pomiaru ryzyka inwestycyjnego. Do głównych należą:

Miara zmienności - do tej kategorii zaliczamy m.in. odchylenie standardowe stopy zwrotu i współczynnik zmienności stopy zwrotu. Miara wrażliwości (np.współczynnik beta), Miara zagrożenia (semiwariancja stopy zwrotu, wartość zagrożona - Value at Risk)

Ryzyko inwestycyjne — artykuły polecane

Ryzyko — Ryzyko polityczne — Dywersyfikacja ryzyka — Polityka dywidend — Zysk — Planowanie finansowe — Finansowa ocena projektu — Analiza wykorzystania majątku — Analiza make-or-buy

Bibliografia

• Bijańska J., Wodarski K.(2014). Ryzyko w decyzjach inwestycyjnych przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej
• Kaczmarek T. (1999), Zarządzanie ryzykiem handlowym i finansowym dla praktyków, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Kasiewicz S. (2011), Zarządzanie zintegrowanym ryzykiem przedsiębiorstwa w Polsce, Warszawa
• Kokot-Stępień P. (2015), Identyfikacja ryzyka jako kluczowy element zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 855
• Marcinek K.(2001), Ryzyko projektów inwestycyjnych, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karla Adamieckiego w Katowicach, Katowice
• Szczepanik E.(2010), Ryzyko w działalności gospodarczej, Warszawa
• Tarczyński W. (2001), Zarządzanie ryzykiem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Thlon M., Sieradzki R.(1016), Ocena opłacalności i ryzyka inwestycji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Zachorowska A. (2006), Ryzyko działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Łukasz Białek, Zuzanna Opoń