Zasoby niematerialne

Zasoby niematerialne
Polecane artykuły
Wartości niematerialne i prawne Aktywa Kapitał Rzeczowe aktywa trwałe Własność intelektualna Nakłady Leasing zwrotny Użytkownik Podział przedsiębiorstwa

Zasoby niematerialne – jest to jeden z typów zasobów, którymi dysponuje przedsiębiorstwo. Charakteryzują się brakiem postaci fizycznej (nie możemy ich dotknąć) i trudno oszacować ich wartość. Ustawa o rachunkowości zalicza je do "Wartości niematerialnych i prawnych”.

Zaliczamy do nich między innymi: relacje, patenty, reputacje, prawa autorskie, możliwości, franczyzę, znaki towarowe, nazwy handlowe, a także szeroko rozumiane oprogramowanie komputerowe.

Problem ze zdefiniowaniem zasobów niematerialnych

Przez lata nie powstała jednolita, wspólna definicja zasobów niematerialnych. Powodem tego są cechy tych zasobów – jako że nie mają fizycznej postaci to każdy badacz czy przedsiębiorca postrzega, a tym samym definiuje je inaczej. Skutkiem tego jest niespójność definicyjna.

Definicja zasobów niematerialnych przez RMSR (ang. IASB)

Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości podjęła próbę i z sukcesem zdefiniował zasoby niematerialne w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości numer 38. Jego treść brzmi:

"Składnik wartości niematerialnych to możliwy do zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów, nieposiadający postaci fizycznej.”

Dodatkowo, aby dany składnik został zakwalifikowany do wartości niematerialnych musi spełnić szereg kryteriów szeroko omówionych w MSR 38.

Definicja zasobów niematerialnych w świetle ustawy o rachunkowości

W ustawie o rachunkowości zasoby niematerialne wchodzą w skład "wartości niematerialnych i prawnych”. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy, wartościami niematerialnymi i prawnymi nazywamy:

• Nabyte, poprzez zakup, nieodpłatne otrzymanie, wniesienie aportem lub wytworzone we własnym zakresie prace rozwojowe zaliczane do aktywów trwałych. Powinna istnieć możliwość ich późniejszej komercjalizacji.
• Prawa majątkowe, które nadają się do wykorzystania gospodarcze i są długoterminowe (ich okres użyteczności ekonomicznej musi być dłuższy niż rok),
• Przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Mogą to być, na przykład wartości niematerialne i prawne produkcyjne, użytkowane dla celów produkcji, zaopatrzenia i zbytu, oraz wartości niematerialne i prawne nieprodukcyjne wykorzystane do spełnienia potrzeb zarządu, a także innych celów socjalnych.

Ustawa w szczególności rozumie przez wartości niematerialne i prawne "autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych”.

Cechy zasobów niematerialnych według A. Westona

A. Weston przedstawia w swoich pracach następujące cechy zasobów niematerialnych:

• Identyfikowalne – można je wyodrębnić spośród innych składników,
• Objęte są własnością – jednostka ma do nich prawa,
• Łatwość w ustaleniu ścieżki ich powstania,
• Posiadają fizyczny dowód istnienia – w postaci np. umowy, licencji itp.
• Porównywalne,
• Istnieje możliwość ustalenia ich wartości,

Podział zasobów niematerialnych

A. Weston także podzielił zasoby niematerialne kierując się środowiskami w jakich występują:

• Zasoby niematerialne rynkowe – są to wszystkie zasoby niematerialne związane z rynkiem (np. wszelkie znaki firmowe i te ustalone na nazwy firmowe),
• Zasoby niematerialne technologiczne – są to wszystkie zasoby niematerialne związane z technologiami (np. powiązane z patentami, ich wprowadzaniem, projektowaniem, metodą opracowania, a także dokumentacja technologiczna),
• Najszersza grupa, w którą wchodzą pozostałe zasoby niematerialne. Dzieli się je dalej na artystyczne (prawa autorskie, prace autorów); dane przetworzone (zautomatyzowane bazy danych, prawa autorskie, platformy programowe); wszelkie dane związane z rozwiązaniami technicznymi przedsiębiorstwa (tajemnice handlowe, ‘’know-how’’, projekty techniczne); informacje o klientach (ich listy, kontrakty, relacje, zamówienia, bazy danych); umowy (franczyzy, licencje, subskrypcja praw); kapitał ludzki (kadra pracownicza z odpowiednimi umiejętnościami, kontrakty ze związkami); lokalizacje (prawa do użytkowania i eksploatowania złóż i do emisji); składniki związane z Internetem (domeny, linki),
• Wartość intelektualna – są to składniki posiadające najwyższą wartość i posiadają możliwość ochrony prawnej. W jej skład wchodzą między innymi: nazwa i znaki firmowe, patenty, tajemnice, wiedza, zdolności i umiejętności,
• Wartość firmy – jest to "nadwyżka ceny sprzedaży przedsiębiorstwa nad wartością wszystkich aktywów materialnych i niematerialnych” (Michalczuk 2013, s. 83).

Bibliografia

• Michalczuk G. (2013). Zasoby niematerialne jako czynnik wartości przedsiębiorstwa. Luka informacyjna sprawozdawczości finansowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Murawska M. (2008). Zarządzanie strategiczne niematerialnymi zasobami przedsiębiorstwa, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa.
• Weston A. (2007). The Intangible assets Handbook. Measuring vaule from intangible assets, American Bar Association, Chicago.
• Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 "Wartości Niematerialne” (2008), [w]: Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) obejmujące Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR), SKwP i IASB.
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591)

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Janusz Żak