Struktura zatrudnienia

Struktura zatrudnienia określa w ujęciu,

• makroekonomicznym - podział ludności według zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki i zależy od stopnia rozwoju gospodarczego kraju
• mikroekonomicznym - podział zatrudnienia w danym zakładzie pracy np. pod względem posiadanego wykształcenia lub rodzaju wykonywanej pracy.

Podział gospodarki narodowej najczęściej występuje w trzech podstawowych sektorach:

1. rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo,
2. przemysł i budownictwo
3. usługi. Które można podzielić na,
   1. usługi podstawowe obejmujące; handel, usługi gastronomiczne, fryzjerskie oraz usługi świadczone przez oświatę, wymiar sprawiedliwości, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe,
   2. usługi specjalistyczne takie jak; przetwarzanie informacji, organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwami, marketing i reklama.

Należy zaznaczyć, że w krajach słabo rozwiniętych nawet do 90 % mieszkańców zatrudnionych jest w rolnictwie, następnie w przemyśle, ale jest to przede wszystkim przemysł wydobywczy wymagających bardzo dużej pracy wykonywanej ręcznie. W krajach wysokorozwiniętych zatrudnienie w przemyśle, a w szczególności przy prostych pracach ręcznych jest minimalne na skutek wprowadzania do procesu produkcyjnego mechanizacji, automatyzacji i komputeryzacji. Największe zatrudnienie występuje w sektorze usług a szczególności w usługach specjalistycznych związanych z handlem, opieką zdrowotną, turystyką, reklamą, finansami i ubezpieczeniami. Bardzo mało osób zatrudnionych jest w rolnictwie i liczba ta z roku na rok maleje ze względu na zwiększenie mechanizacji i automatyzacji prac rolniczych.

Struktura zatrudnienia w ujęciu makroekonomicznym odnosi się do charakterystyki stanu zatrudnienia w danej jednostce gospodarczej zarówno pod względem miejsca zajmowanego z hierarchii przedsiębiorstwa, jak i posiadanego wykształcenia i umiejętności. Najczęściej podział wewnętrzny zatrudnienia dokonać można wg linii trzech "S".

• status stanowiska,
• szansa awansu zawodowego,
• stabilność zatrudnienia.

Pracownicy zatrudnieni w tzw. "trzonie" firmy; posiadają wysoki status stanowiska są to tzw. pracownicy kadry kierowniczej, posiadają wysokie wykształcenie i doświadczenie zawodowe oraz wysokie wynagrodzenie za wykonywaną pracę jak również najczęściej ich zatrudnienie charakteryzuje największą stabilnością. Załoga spoza "trzonu" pracuje na stanowiskach usytuowanych stosunkowo nisko w hierarchii organizacyjnej przedsiębiorstwa. Powoduje to niski poziom ich opłacania i dużą uciążliwość warunków pracy. Z reguły pociąga to za sobą małe szanse awansu i pozostanie na stałe w dolnym segmencie zakładowej struktury zatrudnienia. Pozycja w tej grupie zawodowej nie daje gwarancji utrzymania miejsca pracy, jest ona w istotny sposób poddana na zmiany koniunkturalne na rynku.

TL;DR

Struktura zatrudnienia odnosi się do podziału ludności na sektory gospodarki. W krajach słabo rozwiniętych większość osób pracuje w rolnictwie, w krajach rozwiniętych - w sektorze usług. Wewnętrzna struktura zatrudnienia zależy od statusu stanowiska, szansy awansu i stabilności. W Polsce najwięcej osób pracuje jako przedstawiciele władz publicznych, specjaliści, technicy, pracownicy biurowi. Struktura zatrudnienia może być mierzona wskaźnikiem szczegółowej rodzajowej struktury zatrudnienia. Zmiany w strukturze zatrudnienia zależą od czynników ekonomicznych, strukturalnych, międzynarodowych, postępu technologicznego, polityki państwa, wykształcenia, demografii i rodzaju działalności gospodarczej.

Struktura wielkich grup zawodowych w Polsce

Klasyfikacja wg Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. (poz. 1145)

1. PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY

2. SPECJALIŚCI

3. TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL

4. PRACOWNICY BIUROWI

5. PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY

6. ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY

7. ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY

8. OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ

9. PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE

0. SIŁY ZBROJNE

Miernik struktury zatrudnienia

Strukturę rodzajową zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie możemy zmierzyć za pomocą wskaźnika szczegółowej rodzajowej struktury zatrudnienia (M. Król 2014, s. 140):

$S_{SZ}={\frac {P_{ES}}{P_{O}}}\times 100$

gdzie:

$P_{ES}$ - liczba osób zatrudnionych na warunkach umów cywilnoprawnych

$P_{O}$ - liczba osób zatrudnionych na warunkach umów o pracę i cywilnoprawnych

Powyższy wskaźnik zobrazuje nam jaki procent zatrudnionych w przedsiębiorstwie posiada umowę inną niż umowa o pracę (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie).

Czynniki wpływające na zmiany struktury zawodowej

Główne determinanty zmian w strukturze zawodowej związane są z czynnikami ekonomicznymi, jednakże dotyczą one nie tylko obszarów ekonomicznych przedsiębiorstwa, lecz w dużej mierze jego płaszczyzny społeczno-gospodarczej. Do głównych czynników zalicza się (A. Gajdos 2016, s. 26-27):

• Wahania rynkowe - popytu i podaży
• Wahania strukturalne w podstawowych sektorach gospodarki państwa
• Zmiany na arenie międzynarodowej (nowe dyrektywy, migracje ludności)
• Wszelkiego rodzaju postępy np. techniczne, technologiczne
• Polityka państwa
• Wykształcenie
• Demografia (wiek emerytalny, średnia długość trwania życia, współczynnik feminizacji/maskulinizacji)
• Skala działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa i jej rodzaj

Struktura zatrudnienia — artykuły polecane

Zapłata — Rodzaje bezrobocia — Rynek krajowy — Bezrobocie — Wiek produkcyjny — Rynek pracy — Bezrobocie strukturalne — Średnie wynagrodzenie — Aktywność zawodowa

Bibliografia

• Gajdos A. (2016), Struktura zawodowa rynku pracy w Polsce. Systemy informacyjne i prognozy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Król M. (2014), Elastyczność zatrudnienia w organizacji, CeDeWu, Warszawa
• Oleksyn T. (2017), Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Pocztowski A. (2003), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie-procesy-metody, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Roszkowska S., Majchrowska A. (2014), Premia z wykształcenia i doświadczenia zawodowego według płci w Polsce, Narodowy Bank Polski, Departament Edukacji i Wydawnictw
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz. U. 2014 poz. 1145
• Sajkiewicz A. (red.) (2000), Zasoby ludzkie w firmie. Organizacja, kierowanie, ekonomika, Poltext, Warszawa

Autor: Małgorzata Pierzchała, Adrianna Cholewa