Zdolność procesu: Różnice pomiędzy wersjami
m (Porządkowanie kategorii) |
m (→Bibliografia: Clean up, replaced: →) |
||
Linia 86: | Linia 86: | ||
* Zawada J. (2016), ''[https://cybra.lodz.pl/Content/14619/Statystyczne_sterowanie_procesami.pdf Statystyczne sterowanie procesami]'', Politechnika Łódzka, Łódź | * Zawada J. (2016), ''[https://cybra.lodz.pl/Content/14619/Statystyczne_sterowanie_procesami.pdf Statystyczne sterowanie procesami]'', Politechnika Łódzka, Łódź | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
{{a|Wojciech Szpara, Gabriela Słabniak}} | {{a|Wojciech Szpara, Gabriela Słabniak}} |
Wersja z 07:49, 2 lis 2023
Zdolność procesu |
---|
Polecane artykuły |
Zdolność procesu - stopień spełnienia przez proces wymogów jakościowych, wykorzystując wskaźniki zdolności (ang. capability indicies). Jeżeli uwzględnimy tolerancję badanej właściwości, możemy określić potencjalne i rzeczywiste zdolności procesu do spełnienia wymagań jakościowych. Dzięki temu można stwierdzić ile wyrobów mieści się w założonych granicach specyfikacji. Aby ocenić zdolność procesu, należy odnieść bezpośrednio jego rozrzut (szacowany zazwyczaj w oparciu o rozstęp lub odchylenie standardowe) do szerokości założonego pola tolerancji.
Wprowadzenie do współczynników zdolności procesu
Współczynniki zdolności procesu idą w parze z realizacją procesu produkcyjnego, a w szczególności w produkcji masowej i wielkoseryjnej. Przykładem takiego związku jest przemysł motoryzacyjny. Pomaga to połączyć w sensie statycznym parametry mierzalne z polem tolerancji. Im wyższa zdolność tym mniejsze prawdopodobieństwo uzyskania mierzonej w granicach tolerancji. W takiej sytuacji zmniejsza się także prawdopodobieństwo otrzymania wartości mierzonej w pobliżu tolerancji i zmniejsza się prawdopodobieństwo przekroczenia granicy tolerancji, a co za tym idzie zwiększa się ryzyko uzyskania wadliwego produktu. Dalekie usytuowanie od granicy tolerancji (większa zdolność procesu) zmniejsza ryzyko uzyskania wadliwego wyrobu.
Dla oceny zdolności procesu stosowane są wskaźniki Cp i Cpk.
- Wskaźnik Cp (zdolność potencjalna) - oznacza precyzję procesu. Jest miarą szerokości rzeczywistego rozrzutu względem szerokości pola tolerancji.
- Wskaźnik Cpk (zdolność rzeczywista) - związany jest z dokładnością procesu. Uwzględnia wzajemne przesunięcie pola rozrzutu względem pola tolerancji. Jest traktowany jako wskaźnik jednostronny (prawostronny lub lewostronny).
Wyznaczanie
W celu badania zdolności procesu należy zebrać odpowiednią liczbę pomiarów danej cechy jakościowej. Następnie obliczamy następujące parametry:
Wartość średnia powinna pokrywać się ze środkiem pola tolerancji, a odchylenie standardowe stanowić maks. 1/6 tego pola. Jeżeli założymy, że badana próba ma rozkład normalny, to w polu tolerancji musi się mieścić co najmniej 6σ (6 sigma), czyli 99,74% wszystkich wyrobów. Należy dążyć do sytuacji, gdy tolerancji mieści się 8, 10 lub nawet 12 wartości sigma. Im szerokość procesu jest mniejsza w odniesieniu do szerokości pola tolerancji tym proces ma większą zdolność.
gdzie:
- - górna granica tolerancji,
- - dolna granica tolerancji
- - odchylenie standardowe
Rys. 1. Istota wyznaczania zdolności procesu
Interpretacja
W przypadku, gdy wartość ta wynosi 1 (szerokość procesu jest równa zakresowi tolerancji), zgodnie z własnościami rozkładu normalnego wadliwość to 0,27%. W zależności od wymagań klienta może to być dużo lub mało. Ogólnoświatowym standardem jest tu wartość 1,33, przy której wadliwość wynosi około 0,0063%.
Rys. 2. Wartość wskaźnika Cp przy różnym położeniu procesu.
Proces może mieć "szerokość" mniejszą niż pole tolerancji (np. Cp = 2) i jednocześnie 90% wyrobów niezgodnych, gdy jest przesunięty daleko poza pole tolerancji. Dlatego konieczne jest zastosowanie drugiego wskaźnika oznaczanego jako wskaźnik wycentrowania procesu. Uwzględnia on wartość średnią procesu i oddzielnie bada zdolność dla obu połówek wykresu. Obliczamy zdolność procesu w odniesieniu do górnej i dolnej granicy tolerancji.
Wskaźnik wycentrowania procesu przyjmuje postać:
gdzie:
- ,
- ,
- górna granica tolerancji,
- - dolna granica tolerancji
- - odchylenie standardowe
Rys. 3. Wyznaczanie wskaznika CPK
Stosowanie omawianych wskaźników może mieć miejsce tylko w przypadku oceny zdolności procesu, który jest statystycznie ustabilizowany.
Bibliografia
- Gierulski W. i in. (2017), Ocena ryzyka procesów dostaw z wykorzystaniem współczynników zdolności procesu i kart kontrolnych, Politechnika Świętokrzyska i Politechnika Opolska, Kielce, Opole
- Greber T. (2000), Statystyczne sterowanie procesami - doskonalenie jakości z pakietem Statistica, Politechnika Wrocławska, Wrocław
- Greber T. (2005), Badanie zdolności procesu - niebezpieczne wskaźniki. Zarządzanie jakością, Kraków
- Iwasiewicz A. (1999), Zarządzanie jakością, PWN, Warszawa, Kraków
- Patalas-Maliszewska i in. (2016), Jakość i efektywność procesów, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra
- Politechnika Koszalińska (2018), Monitorowanie procesów wytwarzania. Ocena zdolności jakościowej procesów, Koszalin
- Rydzewska-Włodarczyk M. i in. (2015), Pomiar efektywności procesów za pomocą kluczowych wskaźników efektywności, Zeszyty Naukowe nr 864, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 338
- Smoliński A. i in. (2018), Wykorzystanie analizy wskaźników zdolności do optymalizacji procesu wytwarzania masy formierskiej, Politechnika Śląska, Katowice
- Stokłosa P. (2018), Interpretacja współczynników zdolności procesu Cp i Cpk, Grupa Doradztwa Kreatywnego
- Szerszunowicz M. (2018), Analiza zdolności procesu o zależnych charakterystykach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice
- Szkoda J. (2018), Diagnozowanie stanów zdolności jakościowej procesu produkcyjnego, Katedra Eksploatacji Pojazdów i Maszyn Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn
- Walanus A. (2002), Zdolność procesu
- Zawada J. (2016), Statystyczne sterowanie procesami, Politechnika Łódzka, Łódź
Autor: Wojciech Szpara, Gabriela Słabniak