Ekonomia pozytywna

Ekonomia pozytywna
Polecane artykuły
Psychologia poznawcza Teoria chaosu Ekonomika informacji Hipoteza Psychologia społeczna Modele podejmowania decyzji John Richard Hicks Mechanizm obronny Racjonalizacja

Ekonomia pozytywna to sposób na wyjaśnienie zjawisk ekonomicznych oparty na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki.” Celem ekonomii pozytywnej jest wyjaśnienie, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące konsumpcji, produkcji i wymiany dóbr. Obejmuje ona dwojakie zadania:

• przedstawia odpowiedź na pytanie, dlaczego gospodarka działa tak, jak działa,
• stworzenie podstaw do przewidywań reakcji gospodarki na zmianę warunków działania”(Z. Dach 2001).

Podczas kultywowania ekonomii pozytywnej nie uwzględniamy naszych politycznych przekonań i preferencji, wynikających z przyjętego systemu wartości. Próbujemy postawić się w roli bezstronnych badaczy, przede wszystkim zmierzamy do odpowiedzi na pytanie: “Jak naprawdę funkcjonuje otaczający nas świat?”. W rozumowaniu ekonomii pozytywnej nie możemy sobie pozwolić na osobiste klasyfikowania zjawisk, bierzemy pod uwagę tylko prawdę obiektywną. Należy przeprowadzić działanie według niżej przytoczonego schematu: wystąpienie określonej zmiany pociąga za sobą w konsekwencji określony skutek. W tym sensie ekonomia pozytywna jest podobna do nauk przyrodniczych, takich jak np. fizyka, geologia czy astronomia (D.Begg 2007, s. 44).

TL;DR

Ekonomia pozytywna jest naukowym podejściem do wyjaśniania zjawisk ekonomicznych, opartym na obiektywnej wiedzy. Nie uwzględnia politycznych przekonań i preferencji, a stara się odpowiedzieć na pytanie, jak naprawdę funkcjonuje świat. Klasyfikacja ekonomii na pozytywną i normatywną jest trudna i często budzi nieporozumienia. Ekonomia pozytywna może być stosowana do analizy skutków różnych wyborów i opisu procesów gospodarczych.

Kryteria klasyfikacji ekonomii pozytywnej i ekonomii normatywnej

W większości przypadków autorzy dzieląc ekonomię na pozytywną i normatywną podpierają się dwoma kryteriami:

• czy klasyfikowana część ekonomii dotyczy tylko faktów, czy również wartości.
• czy będące jej częścią twierdzenia możemy, czy też nie rozstrzygnąć w sposób empiryczny.

Klasyfikacja ekonomii na ekonomię pozytywną oraz ekonomię normatywną nie należy do najłatwiejszych. Szereg wypowiedzi na rozmaite sposoby dotyczących sądów wartościujących, można zilustrować w kategoriach empirycznych lub logicznych. Odnośnie twierdzenia o efektywności środków osiągania celu, jak i również o twierdzenia, tyczące się powiązań wielopostaciowych celów. Właśnie w podobnych sytuacjach zastosowanie wyżej wymienionych kategorii klasyfikacji budzi pewne niejasności oraz odmienne zdania na temat zaliczenia zjawiska do ekonomii pozytywnej czy też normatywnej. W takich przypadkach często wynik kategoryzacji bywa kontrastowy. Z jednej strony podstawowym czynnikiem wykluczającym wypowiedzi mających związek z sądami wartościującymi z dziedziny "ekonomii pozytywnej” dla licznych badaczy ekonomii, przez niemal dwa stulecia po Davidzie Humie w duchu Nassau seniora, Johna Stuarta Milla i Johna Neville’a Keynesa zabierających głos w tych tematach, była przecież relacja tych sądów z subiektywnymi poglądami, których nie można wszakże obiektywnie skategoryzować w maści prawdy lub fałszu.Tymczasem z drugiej strony sformułowanie na temat skuteczności środków zdobywania pewnego celu, jak i sformułowanie o relacjach różnorodnych celów są rozstrzygalne empirycznie i (lub) logicznie, co wówczas pozwala na zakwalifikowanie do "ekonomii pozytywnej” (zwraca na to największą uwagę Max Weber). Taki stan rzeczy jest przyczyną wielu nieporozumień. Krótko mówiąc, nie jest oczywiste, czy twierdzenia o skuteczności środków osiągania danego celu, a także twierdzenia o logicznych związkach różnych celów należy zaliczyć do ekonomii normatywnej (wszak dotyczą one sądów wartościujących), czy też do ekonomii pozytywnej (wszak są one sprawdzalne empirycznie lub logicznie) (B. Czarny 2011, s. 76-77).

Ewolucja pojęcia

Analizując zagadnienia ekonomii pozytywnej za główne źródło uznaje się tak zwaną "gilotynę Hume’a” Jednak samo pojęcia ekonomia pozytywna pojawił się w rozważaniach metodologicznych zdecydowanie później, bo dopiero u Johna Neville Keynesa w opublikowanym w 1891 roku The Scope and Method of Economic Science. Wykorzystał on pojęcie ekonomia pozytywna dla odróżnienia podejścia bazującego na poszukiwaniu wiedzy o faktach od ekonomii normatywnej. Klasyfikacja jaką zaproponował Keynes wyznaczyła ramy dyskusji niemal przez cały wiek IXX. W obu kwalifikacjach przekonywano, że ekonomia powinna bazować na faktach a nie sądach wartościujących. Nawet sam Alfered Marshall (orędownik ekonomii pozytywnej) krocząc do realizacji tego przekonania celowo zwalczał w swoich publikacjach stwierdzenia mogące opowiadać się za subiektywną oceną. Uzupełniającym czynnikiem powodującym umocnienie takiej postawy w XX wieku był rozwój pozytywizmu logicznego. Do grona głównych zwolenników ekonomii jako nauki pozytywnej należał również Milton Friedman, jednakże wielokrotnie za twórcę ekonomii wolnej od wartościowania był Max Weber. Przyczynił się on do uformowania modelu nauki neutralnej w stosunku do konkurujących ze sobą systemów normatywnych. Wpływ na ewolucję ekonomii jako nauki pozytywnej mieli wpływ również:

• Ernest Negal,
• Gunnar Myrdal,
• Robert Heilbroner,
• Deirdre McCloskey (J. Dzionek-Kozłowska 2013, s. 336-340).

Ekonomia pozytywna w praktyce

Przykładem ekonomii pozytywnej w praktyce może być sytuacja, gdy ekonomiści i odmiennych przekonaniach politycznych zgodziliby się z tezą, że kiedy państwo nakłada na jakieś dobro podatek, to cena opodatkowanego dobra wzrasta. Podobnie jak w innych obszarach nauki, również w ekonomii możemy dostrzec kwestie sporne, które wywołują kontrowersje pośród fachowców. Niektóre kontrowersje występujące na pograniczu ekonomii pozytywnej można rozwiązać dzięki przeprowadzonym badaniom jednak wbrew temu uwidaczniają się wciąż nowe, będące przedmiotem dalszych analiz. Nie ma przeszkód, aby posłużyć się ekonomią pozytywną do szczegółowej analizy skutków, jakie pociągają za sobą dokonanie takiego bądź innego wyboru. W formie przypadku można udowodnić, że zaniechanie subsydiowania kosztów leczenia ludzi starszych sprowokuje wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne wśród społeczeństwa w średnim wieku, którzy będą zmierzać do wykrycia chorób w jak najwcześniejszym stadium i podjęcia leczenia, aby uniknąć wyższego kosztu leczenia z powodu ich bardziej starczego wieku. W efekcie społeczeństwo mogłoby spożytkować istotne pokłady na przykład na cele laboratoryjno-medyczne. Ekonomia pozytywna może więc służyć przedstawieniu różnych dostępnych możliwości dla społeczeństwa dokonującego normatywnego wyboru (B. Ślusarczyk 2011 s. 18).

Ekonomia pozytywna jako narzędzie analizy

Ekonomia pozytywna może posłużyć jako narzędzie analizy zagadnień dotyczących opisu procesów gospodarczo-społecznych. Za jej pomocą możemy wytłumaczyć, dlaczego np. nagły wzrost ceny ropy naftowej doprowadził do wzrostu popytu na małe samochody, a także ocenić, czy tego rodzaju trend utrzyma się w przyszłości (B. Ślusarczyk 2011 s. 27).

Bibliografia

• B. Czarny, Chaos u podstaw ekonomii (o wieloznaczności terminów "ekonomia pozytywna" i "ekonomia normatywna", "Ekonomia", Uniwersytet Warszawski, nr 25 str 76-77
• B. Ślusarczyk (2001). Podstawy Mikro - i Makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin, s. 18,27
• D.Begg (2007). Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 44
• J. Dzionek-Kozłowska (2013).Ekonomia jako nauka pozytywna. Refleksje na marginesie "Ekonomii dobra i zła” Tomáša Sedláčka Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 336-340
• K. Sosenko, Ekonomia pozytywna i normatywna - wybrane zagadnienia filozoficzne, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 464
• M. Bałtowski (2015). Ewolucja ekonomii a nowy pragmatyzm Grzegorza W. Kołodki, "Ekonomista", nr 5
• Z. Dach (2001). Podstawy mikroekonomii, Wydaw. Synaba, Kraków

Autor: Maria Krzykawska