Krzywa IS

Krzywa IS
Polecane artykuły
Popyt globalny Efekt wypychania Inflacja popytowa Krzywa LM Efekt wypierania Popyt zagregowany Inflacja Monetarna teoria inflacji Wydatki konsumpcyjne

Krzywa IS jest zbiorem wielu kombinacji realnej stopy procentowej i produktu krajowego brutto, gdzie planowane agregatowe wydatki równają się produkcji faktycznej. Innymi słowy, krzywa IS przedstawia różne kombinacje stopy procentowej oraz dochodu, przy których rynek towarowy jest w krótkookresowej równowadze czyli popyt globalny jest równy faktycznemu dochodowi.

Nazwa krzywa IS bierze się z warunku równowagi zachodzącego w najprostszym modelu gospodarki gdzie nie ma państwa oraz wymiany z zagranicą. W tej gospodarce dochód jest zapewniony przez stan równowagi na rynku dóbr. Inwestycje (I) planowane są tak aby zrównoważyć się z planowanymi oszczędnościami (S). Istnieje również możliwość skonstruowania krzywej IS w modelach gospodarki, w których jest obecna ingerencja państwa oraz wymiana z zagranicą – przy zróżnicowanych kombinacjach dochodu i stopy procentowej zapewniającej równowagę na rynku dóbr.

TL;DR

Krzywa IS jest graficzną reprezentacją zależności między stopą procentową a dochodem w gospodarce. Nachylenie krzywej IS opisuje wrażliwość popytu na zmiany stopy procentowej. Ruchy po krzywej IS zależą od czynników takich jak oczekiwania gospodarstw domowych i przedsiębiorców, oraz polityka fiskalna. Polityka fiskalna może przesuwać krzywą IS w prawo lub w lewo. Model IS-LM wykorzystuje krzywą IS do analizy zarządzania popytem.

Interpretacja graficzna

Krzywa IS stanowi graficzną ilustrację funkcji oszczędności - inwestycji IS. W układzie współrzędnych na osi odciętych odkłada się dochód (Y) a na osi rzędnych stopę procentową (r)

Rys. 1 Krzywa IS

Nachylenie krzywej IS

Krzywa IS ma nachylenie ujemne, co odzwierciedla fakt występowania odwrotnie proporcjonalnej zależności między dochodem a stopą procentową, pokazuje to również wrażliwość łącznego popytu na zmiany stopy procentowej. W przypadku gdy popyt jest wrażliwy na zmiany stopy procentowej, krzywa IS ma mniejszy kąt nachylenia natomiast gdy zmiany stopy procentowej wywołują niewielkie zmiany popytu globalnego i dochodu to krzywa IS będzie bardzo stroma.

Przesunięcie krzywej IS

Ruchy po krzywej IS prezentują wpływ stopy procentowej na wielkość popytu globalnego i dochodu, który gwarantuje równowagę. Wszystkie inne czynniki, powodujące zmiany popytu globalnego doprowadzają do przesunięcia samej krzywej IS. Przesunięcia równoległe krzywej IS Decydują o nich takie czynniki jak:

• oczekiwania gospodarstw domowych odnośnie przyszłych dochodów
• oczekiwania przedsiębiorców odnośnie poziomu przyszłych zysków
• typ polityki fiskalnej realizowanej przez rząd (decyzje dotyczące zmiany wydatków lub zmiany stopy podatkowej)

Krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na prawo do góry w momencie, gdy dla gospodarstw domowych przewidziany jest wzrost dochodu, przedsiębiorstwa spodziewają się większych zysków lub rząd prowadzi ekspansywną politykę fiskalną, czyli zwiększa wydatki lub obniża stopę podatku dochodowego. W przeciwnych przypadkach krzywa IS ulegnie równoległemu przesunięciu na lewo w dół.

Wpływ polityki fiskalnej

Polityka fiskalna jest prowadzona przez rząd i ma na calu podejmowanie decyzji odnośnie wydatków w sektorze publicznym oraz wysokości i ilości podatków. Jest ona odpowiedzialna za zmiany w poziomie i strukturze wydatków agregatowych. Głównym zadaniem makroekonomicznym jest ustabilizowanie gospodarki na poziomie zbliżonym do poziomu produkcji potencjalnej. Na skutek prowadzenia polityki fiskalnej możliwe jest przesunięcie krzywej IS w prawo lub w lewo.

W przypadku ekspansywnej polityki fiskalnej krzywa IS przesunie się w prawo. W przypadku restrykcyjnej polityki fiskalnej krzywa IS przesunie się w lewo.

Przy stałym poziomie stopy procentowej przesunięcie w prawo krzywej IS oznacza podwyższenie dochodu narodowego, a w lewo - jego pomniejszenie. Na położenie krzywej IS wpływ mają: wielkość wydatków rządowych, poziom stopy podatkowej i wielkość podatków autonomicznych. Wzrost/spadek stopy podatkowej przesuwa krzywą IS w lewo/prawo. Wzrost/spadek podatków autonomicznych przesuwa krzywą IS w lewo/prawo. Wzrost/spadek relacji konsumpcji do oszczędności (C/S) przesuwa krzywą IS w prawo/lewo. Wzrost/spadek wydatków konsumpcyjnych autonomicznych przesuwa krzywą IS w prawo/lewo.

Krzywa IS wprowadzona została do teorii ekonomii przez brytyjskiego ekonomistę Johna Richarda Hicksa. Funkcja IS jest drugim - obok funkcji LM - podstawowym składnikiem modelu funkcjonowania gospodarki rynkowej w ujęciu Keynesa-Hicksa-Mundella, tzw. modelu IS-LM.

Model IS-LM

"Model IS-LM jest najbardziej znanym w teorii makroekonomii syntetycznym i sformalizowanym ujęciem współzależności w gospodarce między rynkiem dóbr i usług (rynkiem towarowym) a rynkiem pieniądza. Wiąże on w jedną całość makroanalizę funkcjonowania i współzależności między tymi rynkami, przy założeniu istnienia niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych i przymusowego bezrobocia."

Model IS-LM można wykorzystać do opisania różnych opcji zarządzania popytem. Zmiany poziomu wydatków państwa i ilości pieniądza w gospodarce powoduję przesuwanie się linii IS i LM. Powoduje to zmianę położenia punktu przecięcia tych linii, co za tym idzie również stopy procentowej, zagregowanych wydatków i wielkości produkcji.

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (1999). Ekonomia: makroekonomia, PWE, Warszawa
• Begg D., Vernasca G., Fisher R., Dornbuch R. (2014). Makroekonomia, PWE, Warszawa
• Czarny B. (2011). Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa
• Działo J. (2012), Dlaczego trudno jest prowadzić "dobrą" politykę fiskalną, Gospodarka narodowa, Nr 1-2
• Krupa D., Walczak D., Chojnacka E. (2012), Preferencje w zakresie form alokacji oszczędności gospodarstw domowych w Polsce, Copernican Journal of Finance & Accounting, Vol. 1
• Kwella E.(1996). Teoria makroekonomii Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996
• Lis S. (2011). Wspólczesna makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Tomaszewski J. (2015), Finansjalizacja a zmiany strukturalne na rynku towarów rolnych w pierwszych latach XXI w., Annales H-Oeconomia, Vol. 49, Nr 4
• Szalański M., Zborowska W. (2010). Makroekonomiczne modele funkcjonowania rynków zbytu w gospodarce. Symulacje komputerowe, Wydawnictwo Naukowe WZ UW, Warszawa

Autor: Damian Szatan, Paulina Porębska