Operacje wyrównawcze

Operacje wyrównawcze
Polecane artykuły
Bilans płatniczy Dewiza Gospodarka otwarta Wymiana Transakcja autonomiczna Rynek walutowy Dochód brutto Agregat M1 Pranie brudnych pieniędzy

Pojęcie operacji wyrównawczych wiąże się ściśle z problemami deficytu i nadwyżki bilansu płatniczego. Bilans płatniczy kraju zawsze jest formalnie wyrównany. Więc rzeczony deficyt i nadwyżka oznaczają co innego niż różnica między stroną "Winien" i "Ma" tego bilansu.

Ciekawą próbę sprecyzowania tych pojęć podjął J. E. Made w pracy o bilansie płatniczym. Ogół transakcji zagranicznych podzielił na dwie grupy: transakcje autonomiczne i transakcje przystosowawcze, czyli inaczej wyrównawcze.

Transakcje autonomiczne

Do autonomicznych zaliczył wszelkie transakcje dokonywane przez różne podmioty gospodarcze z motywów ekonomicznych. Należą tu więc eksport i import handlowy towarów i usług, niektóre transfery nieodpłatne oraz ta część ruchu kapitałów, którą powodują prywatni przedsiębiorcy ze względu na większą zyskowność inwestowania kapitału za granicą niż w kraju.

Transakcje wyrównawcze

Do wyrównawczych natomiast zaliczył te, których dokonuje się w celu sfinansowania deficytu lub zużytkowania nadwyżki występującej w transakcjach autonomicznych.

Przy deficycie są to więc: sprzedaż krajowym jednostkom gospodarczym potrzebnych im na dokonanie wypłat zagranicznych, kredyty zagraniczne zaciągnięte w celu zrównoważenia bilansu, sprzedaż złota lub uzyskanie nieodpłatnego transferu z zagranicy. Deficyt bilansu płatniczego występuje, gdy transakcje autonomiczne wykazują saldo ujemne, a nadwyżka, gdy wykazują one saldo dodatnie. W celu zlikwidowania trudnej do uchwycenia kryterium motywów przeprowadzania tych transakcji, koncepcja Mada została nieco zmodyfikowana. Dokonano podziału transakcji na podstawowe i wyrównawcze. Do pierwszych zalicza się wszystkie obroty bieżące (towarowe, usługowe oraz transfery nieodpłatne), a ponadto ruch kapitału długoterminowego (z terminem zwrotu co najmniej rocznym i dłuższym). Do transakcji wyrównawczych należą: wszelki ruch kapitału krótkoterminowego, a więc zmiany stanu zagranicznych rachunków bankowych, stanu ich kredytów krótkoterminowych (łącznie z saldem błędów i opuszczeń) oraz ruch złota monetarnego. Ujemne saldo obrotów podstawowych oznacza deficyt bilansu płatniczego, który został pokryty przez odpowiednie obroty wyrównawcze, a saldo dodatnie oznacza nadwyżkę, dzięki której nastąpiły korzystne zmiany stanu pozycji wyrównawczych. Jednym zdaniem, transakcje wyrównawcze to zmiany stanu oficjalnych rezerw państwowych i te pożyczki zagraniczne, których celem jest poprawa równowagi płatniczej.

Bibliografia

• J. E. Made The Balnce of Payments, Allen and Urwin, London 1958, s. 13-16
• K. Zabielski Finanse Międzynarodowe, PWN, Warszawa 2002, s. 101
• A. Budniakowski, E. Kawecka-Wyrzykowska Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze, PWE, Warszawa 1997, s. 217

Autor: Marek Iwan