Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to obowiązująca w Polsce opłata skarbowa obejmująca niektóre rodzaje czynności cywilnoprawnych (których przedmiot nie został objęty podatkiem VAT) Podstawowym aktem prawnym, który określa PCC jest Ustawa z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959).

TL;DR

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to opłata skarbowa w Polsce, obejmująca niektóre rodzaje czynności cywilnoprawnych. Przedmiotem opodatkowania są umowy sprzedaży, darowizny, pożyczki, ustanowienie hipoteki, umowy spółki, umowy dożywocia i inne. Obowiązek podatkowy zależy od rodzaju czynności. Niektóre czynności są zwolnione z podatku. Stawki podatku zależą od rodzaju sprzedaży. Podatek należy zapłacić w terminie 14 dni od powstania obowiązku.

Przedmioty opodatkowania

Przedmiotami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych są między innymi:

• Umowy sprzedaży oraz zamiany rzezy i praw majątkowych (w tym nieruchomości, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, rzeczy ruchome, prawo do domu jednorodzinnego itd.)
• Umowy darowizny
• Umowy pożyczkowe, pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku
• Umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy
• Ustanowienie hipoteki
• Umowy spółki
• Umowy dożywocia
• Umowy o zniesienie współwłasności lub umowy o dział spadku (w części dotyczącej spłat lub dopłat)
• Ustanowienie odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności

(Art. 1 Ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959).

PCC należy również opłacić również w przypadku zmiany wyżej wymienionych umów ale tylko wtedy, gdy powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania a także orzeczeń sądowych, które wywołują takie same skutki cywilnoprawne jak wyżej wymienione umowy.

Na kim ciąży obowiązek podatkowy PCC?

O tym na kim ciąży obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych decyduje rodzaj tej czynności. Zatem:

• Jeśli jest to umowa sprzedaży - podatnikiem jest kupujący
• umowa darowizny - obdarowany
• umowa zamiany - obydwie strony czynności cywilnoprawnej
• umowa dożywocia - nabywca własności nieruchomości
• umowa o dział spadku lub zniesienie współwłasności - osoba nabywająca rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności
• umowa pożyczki - podmiot biorący pożyczkę
• umowa o ustanowieniu odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności - nabywca prawa służebności lub jego użytkownik
• ustanowienie hipoteki - osoba składająca oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki
• umowa zawarcia spółki cywilnej - obydwie strony zawarcia tej umowy (wspólnicy) a w przypadku pozostałych umów spółki - cała spółka.

W przypadku wyszczególnionych w ustawie umów notarialnych podatek od czynności cywilnoprawnych zostaje pobierany od stron przez notariusza, który następnie przekazuje pieniądze do Urzędu Skarbowego.

Czynności cywilnoprawne nie objęte opodatkowaniem

Czynności nie objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych są wyszczególnione w art. 2 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z 2000r. Wśród nich znajdują się między innymi:

• "Czynności cywilnoprawne w sprawach:
  • alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
  • ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
  • wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
  • powszechnego obowiązku obrony,
  • zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
  • nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
  • podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych, *podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
  • podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu;
• umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska;
• czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
  • w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
  • jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem: umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach ; umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;
• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy, które w rozumieniu przepisów prawa celnego stanowią towary wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub objęte procedurą składu celnego;
• umowy spółki i ich zmiany związane z:
  • łączeniem spółek kapitałowych,
  • przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
  • wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje: przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części; udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów". (Art. 2 Ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959).

Obowiązek podatkowy

Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje w momencie:

• dokonania czynności cywilnoprawnej,
• uprawomocnienia się orzeczenia sądu lub zawarcia ugody
• złożenia oświadczenia lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki
• "z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania". (Art. 3 Ustawy z dnia 9 września 2000r. Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959)

Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych

Jeśli przedmiotem sprzedaży jest/są:

• "nieruchomość, rzeczy ruchome, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz wynikające z przepisów spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - stawka wynosi 2%;
• Inne prawa majątkowe - stawka wynosi 1%. (Ł. Kurnik, M. Majewska, W. Michalska 2018, s. 203)
• od umowy spółki - 0,5%

Sposób zapłaty podatku

Należności za podatek od czynności cywilnoprawnych należy dokonać na rachunek bankowy organu podatkowego lub bezpośrednio w jego kasie w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego.

Podatek od czynności cywilnoprawnych — artykuły polecane

Podatnik — Podatek od spadków — Prawo użytkowania wieczystego — Podatek od sprzedaży — Inkasent — Hipoteka przymusowa — Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego — Podatek od nieruchomości — Masa upadłościowa

Bibliografia

• Bugucki S. i in. (2014), Podatek od czynności cywilnoprawnych - komentarz dla praktyków, ODDK, Gdańsk
• Krasowska-Walczak G. (2011), Podatek od czynności cywilnoprawnych jako instrument zasilania finansowego samorządu gminnego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, nr 23
• Kurnik Ł., Majewska M., Michalska W. (2018), Encyklopedia finansów dla każdego'’, Wydawnictwo Publicat, Warszawa
• Sławski C. (2017), Wszystko o podatkach, rachunkowości i finansach w 2017 roku, Gofin, Gorzów Wielkopolski
• Sosnowski M. (2012), Znaczenie zasad podatkowych dla systemu podatkowego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 708
• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Dz.U. 2000 nr 83 poz. 959

Autor: Natalia Gąsior