Formy produkcji

Forma organizacji produkcji to rodzaj przepływu części, zespołów, wyrobów między poszczególnymi stanowiskami roboczymi w cyklu produkcyjnym.

Wyróżnia się dwie podstawowe formy organizacji procesu produkcyjnego:potokową oraz niepotokową. Zarówno dla pierwszego jak i drugiego rodzaju produkcji najważniejszy jest przepływ produkcji. Dopiero później projektuje się stanowiska. Cechy odróżniające produkcje potokową od niepotokowej to:

• Dokładnie określony plan procesu produkcyjnego
• Rozmieszczenie maszyn i urządzeń w sposób liniowy
• Wysoki stopień specjalizacji stanowisk roboczych
• Obrabiane przedmioty podczas procesu produkcji są w ciągłym ruchu
• Wykonywanie przez stanowiska robocze pracy rytmicznie (R. Knosala 2017 s. 41)

Podział form organizacji produkcji ze względu na poziom zautomatyzowania:

• Stanowiska obróbkowe, które są niezależne
• Elastyczność systemu produkcji
• Zastosowanie wirtualnych systemów (R. Knosala 2017 s. 43)
• produkcja rytmiczna (zwaną potokową, powtarzalną, ustabilizowaną, stałoseryjną) gdzie kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami pracy jest stały, co oznacza, że stanowiska pracy są rozmieszczone w kolejności odpowiadającej poszczególnym etapom przebiegu procesu. Proces produkcji potokowej powinien przebiegać bez żadnych zakłóceń i przerw (M. Gornowicz 2014, s. 34). Produkcja rytmiczna (potokowa) wykazuje ścisłe powiązanie poszczególnych stanowisk roboczych, przydział konkretnych detalooperacji do stanowisk roboczych oraz powtarzalność produkcji takich samych wyrobów.Proces powinien przebiegać w sposób ciągły. Zaraz po zakończeniu czynności wykonywanych na jednym stanowisku przedmiot pracy powinien być przekazywane na kolejne stanowisko. Wszystkie etapy obróbki produktu ułożone są w określonej kolejności. Taka organizacja procesu produkcji redukuje gromadzenie zapasów produkcji w toku, poprawia również wydajność pracy oraz produktywność. (M. Gornowicz 2014, s. 34) O ciągłości procesu produkcji możemy mówić kiedy przedmioty pracy oraz środki pracy są w ruchu w sposób ciągły. Jest to możliwe do osiągnięcia na przykład kiedy czasy wszystkich operacji są zgodne z średnim czasem taktu produkcji (B. Liwowski 2011 s. 36) Najważniejsze cechy produkcji rytmicznej to zastosowana technologia, wielkość produkcji, podział zadań długookresowych na krótsze etapy oraz przydział operacji produkcyjnych do poszczególnych stanowisk. (R. Knosala 2017 s. 107)Produkcja potokowa jest opłacalna tylko wtedy, gdy powtarzalne są procesy produkcyjne. Czyli kiedy poszczególne procesy obróbki produktu wymagają użycia tych samych maszyn, oraz etapy produkcji da się ułożyć w kolejności. Wtedy możliwe jest ułożenie tych procesów w postaci linii produkcyjnych. (B. Liwowski 2011 s. 39)
• produkcja nierytmiczna (zwaną niepotokową, gniazdową, niepowtarzalną, nieustabilizowaną, zmiennoseryjną) w której kierunek przebiegu przedmiotów pracy między stanowiskami jest zmienny i każde stanowisko może współpracować z różnymi stanowiskami a kolejność operacji technologicznych może być zmienna. Co wpływa na to, że stanowiska pracy mogą współpracować z różnymi stanowiskami. Podczas procesu wytwórczego na stanowiskach pracy występuje niska powtarzalność czynności na poszczególnych stanowiskach. Charakterystyczną cechą nierytmicznej formy produkcji jest również powstawanie dużych zapasów produkcji w toku (M. Gornowicz 2014, s. 33)

Formy produkcji potokowej:

• potok asynchroniczny - czas wykonania poszczególnych operacji procesu nie jest sobie równy, ani nie stanowi krotności, co przyczynia się do zakłócenia ciągłości przebiegu produkcji
• potok synchroniczny - czasy poszczególnych operacji są równe bądź są swoimi krotnościami, co pozwala ściśle powiązać stanowiska robocze
• potok z przymusowym taktem - stanowiska robocze powiązane są samoczynnym systemem transportowym, który narzuca całej linii przymusowe tempo pracy.
• potok zautomatyzowany - występuje po ścisłym powiązaniu stanowisk roboczych z systemem transportowym w ramach cyklu produkcyjnego. Cykl produkcyjny przebiega automatycznie.

Formy produkcji nierytmicznej:

• nierytmiczna w komórkach produkcyjnych o strukturze technologicznej - wykonuje operacje o jednakowych metodach obróbki, nie ma ścisłych powiązań

poprzez proces produkcyjny wykonywanych wyrobów.

• nierytmiczna w komórkach o strukturze przedmiotowej - grupuje stanowiska robocze, które powstają poprzez powiązania procesem produkcyjnym, są nieregularne i przypadkowe lub nie występują między sąsiednimi stanowiskami roboczymi.
• nierytmiczna w liniach produkcyjnych - brak regularnej powtarzalności wykonywania wyrobów, ponieważ są one produkowane okresowo.
• Stacjonarna forma organizacji produkcji - charakteryzuje się tym, że poszczególne zadania są wykonywane przez pracowników w całości (R. Knosala 2017 s. 41)

TL;DR

W artykule omawia się dwie formy organizacji produkcji: potokową i niepotokową. Produkcja potokowa charakteryzuje się dokładnie określonym planem procesu produkcyjnego, liniowym rozmieszczeniem maszyn, wysokim stopniem specjalizacji stanowisk i ciągłym ruchem obrabianych przedmiotów. Produkcja rytmiczna to rodzaj produkcji potokowej, w której poszczególne etapy obróbki są ułożone w określonej kolejności. Produkcja nierytmiczna charakteryzuje się zmiennym kierunkiem przebiegu przedmiotów między stanowiskami i niską powtarzalnością czynności. Istnieją różne formy produkcji potokowej i nierytmicznej, takie jak potok asynchroniczny, potok synchroniczny, potok z przymusowym taktem, nierytmiczna w komórkach produkcyjnych, nierytmiczna w komórkach o strukturze przedmiotowej i nierytmiczna w liniach produkcyjnych. Istnieje także stacjonarna forma organizacji produkcji, w której poszczególne zadania są wykonywane przez pracowników w całości.

Formy produkcji — artykuły polecane

Rytmiczność produkcji — Typy produkcji — Produkcja - formy organizacji — Produkcja potokowa — Cykl produkcyjny — Produkcja seryjna — Produkcja jednostkowa — Proces technologiczny — Produkcja niepotokowa

Bibliografia

• Gornowicz M., Romaniuk K., Szczubełek G. (2014), Ekonomika produkcji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
• Knosala R. (red.) (2017), Inżynieria produkcji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kozłowski R., Liwowski B. (2011), Podstawowe zagadnienia zarządzania produkcją, Wolters Kluwer, Warszawa
• Walentynowicz P. (2015), Zakres zastosowania Lean Management w przedsiębiorstwach produkcyjnych, Konferencje KZZ 2015, zebrane artykuły

Autor: Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik, Justyna Polak