Zasada memoriałowa

Zasada memoriałowa - zgodnie z Ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku w księgach rachunkowych należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które nie zostały jeszcze poniesione (Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. art. 6)

Oznacza to, że przychody i koszty uważa się za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie ich wpływu lub wydatku pieniężnego. W praktyce oznacza to, że osiągnięte w danym okresie przychody na przykład ze sprzedaży towarów, ale jeszcze nie otrzymane, oraz poniesione i nieuregulowane koszty uzyskania tych przychodów prowadzą do powstania zobowiązań i należności.

Zasada memoriałowa jest fundamentalną zasadą rachunkowości. Według niej przychody i koszty rejestrowane są memoriałowo, to znaczy, że uważa się je odpowiednio za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie wpływu lub wydatku pieniężnego. Zasada memoriałowa jest przeciwieństwem zasady kasowej (niestosowanej co do zasady w rachunkowości, stosowanej zaś w prawie podatkowym), w której koszt jest równoznaczny z wydatkowaniem środków pieniężnych a przychód z ich przyjęciem.

Zasada memoriałowa nakłada na jednostki gospodarcze obowiązek ujmowania w danych okresach obrachunkowych operacji gospodarczych, które w nich wystąpiły, bez względu na to, czy rozrachunki powstałe w związku z nimi zostały w tych okresach uregulowane.

Zasada memoriałowa zaliczana jest do podstawowych zasad rachunkowości jednostek prywatnych. Zasada ta ma również swoje odzwierciedlenie w rachunkowości sektora finansów publicznych. Na podstawie zasady memoriałowej jednostki muszą dokonywać ewidencji operacji gospodarczych, czy to w zakresie majątku, źródeł finansowania - funduszy, przychodów czy kosztów.

TL;DR

Zasada memoriałowa w rachunkowości oznacza, że przychody i koszty są rejestrowane w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie wpływu lub wydatku pieniężnego. Jest to fundamentalna zasada rachunkowości, która nakłada na jednostki gospodarcze obowiązek ujmowania operacji gospodarczych bez względu na termin uregulowania rozrachunków. Zasada memoriałowa jest jedną z nadrzędnych zasad rachunkowości, obok zasad kontynuacji działania, ciągłości, kasowej, współmierności, ostrożności, istotności, przewagi treści nad formą oraz prawdziwego i rzetelnego obrazu.

Nadrzędne zasady rachunkowości

Nadrzędne zasady rachunkowości określone w ustawie o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku zmierzają do dostosowania polskiego prawa o rachunkowości do rozwiązań międzynarodowych, a w szczególności do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej. Celem takiego postępowania jest zgodność przyjętych zasad w polskim prawie z zasadami i normami wykorzystywanymi przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych, których dane wykorzystywane są do sporządzania sprawozdania finansowego danego przedsiębiorstwa. Każde przedsiębiorstwo wykorzystuje te zasady do prowadzenia polityki rachunkowości. Zasady te znalazły swoje odbicie w założeniach koncepcyjnych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Do nadrzędnych zasad rachunkowości zgodnych z założeniami w polskiej ustawie o rachunkowości oraz z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości zalicza się:

• zasadę kontynuacji działania - polega na tym, że podmiot, w którym prowadzona jest rachunkowość kontynuować będzie swoją działalność gospodarczą w najbliższej przyszłości i nie przewiduje się jego likwidacji.
• zasadę ciągłości - polega na stosowaniu w danym przedsiębiorstwie w sposób ciągły jednakowych i tych samych zasad grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, dokonywania odpisów amortyzacyjnych, ustalania wyniku finansowego. Realizacja tej zasady ma wpływ na porównywalność informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym w przekroju poszczególnych okresów sprawozdawczych. Realizacja tej zasady polega na tym, że każdy bilans końcowy (sporządzany na koniec okresu sprawozdawczego) jest jednocześnie bilansem otwarcia w nowym okresie sprawozdawczym.
• zasadę memoriału - polega na tym, że przychody i koszty uważa się za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie ich wpływu lub wydatku pieniężnego
• zasadę kasową - polega na zaliczaniu do przychodów danego okresu tylko tych przychodów, które nastąpiły w wyniku rzeczywistego wpływu środków pieniężnych do kasy lub na rachunek bankowy przedsiębiorstwa. To samo dotyczy poniesionych kosztów.
• zasadę współmierności - zasada ta łączy się z zasadą memoriałową, polega na tym, że koszty wywołujące określone przychody muszą być ujęte w rachunkowości w tym samym okresie, w którym zostały ujęte te przychody. Dotyczy to głównie kosztów bezpośrednich na przykład kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów.
• zasadę ostrożności - polega na zachowaniu rozwagi przy dokonywaniu wyceny poszczególnych składników majątku takich jak na przykład należności, przewidywane koszty czy przychody.
• zasadę istotności - polega na tym, że rozwiązania rachunkowości prezentują informację, które mają ważne znaczenie dla podjęcia decyzji
• zasadę przewagi treści nad formą - przestrzeganie tej zasady polega na prezentowaniu zgromadzonej w rachunkowości informacji zgodnie z rzeczywistością
• zasadę prawdziwego i rzetelnego obrazu - polega na tym, że rachunkowość musi odzwierciedlać rzetelny, a więc rzeczywisty i wiarygodny obraz stanu majątkowego konkretnego podmiotu gospodarczego

Zasada memoriałowa — artykuły polecane

Zasady rachunkowości — Odpisy aktualizujące należności — Konto wynikowe — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa — Zasada współmierności — Sprawozdanie finansowe — Zasada ciągłości — Ustawa o rachunkowości — Rachunkowość finansowa

Bibliografia

• Iwin-Garzyńska J. (red.) (2012), Wybrane problemy ustalania dochodu w świetle prawa podatkowego i bilansowego, Opodatkowanie przedsiębiorstw Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 52 Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin
• Kiziukiewicz T. (red) (2013), Charakter Międzynarodowych Standardów Rachunkowości Sektora Publicznego i ich przydatność, Problemy współczesnej rachunkowości. Tom 2 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 61
• Messner Z. (2003), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice
• Micherda B. (red.) (2012), Podstawy rachunkowości: aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Zaleska M. (2012), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa przez analityka bankowego, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa
• Zarzecki D. (red.) (2014), Nadrzędne zasady rachunkowości a wartość bilansowa przedsiębiorstwa Narzędzia zarządzania finansami Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 67

Autor: Iga Skrobot

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.