Państwowa Inspekcja Handlowa

Państwowa Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa, którego działanie reguluje USTAWA z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej.

Zadania Inspekcji handlowej:

• kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą,
• kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z wymaganiami określonymi w przepisach,
• kontrola produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa,
• kontrola substancji chemicznych, preparatów chemicznych, wyrobów i detergentów przeznaczonych dla konsumentów,
• kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług,
• kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
• kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów o bateriach i akumulatorach,
• podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów,
• organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich,
• prowadzenie poradnictwa konsumenckiego,
• inne zadania wynikające z USTAWY z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej oraz innych ustaw.

TL;DR

Państwowa Inspekcja Handlowa jest organem kontrolnym, odpowiedzialnym za ochronę interesów konsumentów i interesów gospodarczych państwa. Jej zadania obejmują kontrolę legalności działalności przedsiębiorców, kontrolę wyrobów i produktów pod kątem zgodności z wymaganiami prawnymi, mediację w sporach konsumenckich oraz prowadzenie poradnictwa konsumenckiego. Inspektorzy mają szerokie uprawnienia kontrolne, a naruszenie przepisów podlega karze. Inspekcja Handlowa została zreformowana w 2000 roku, a jej kompetencje przejął Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Sposób powołania

Prezes UOKiK, odpowiada bezpośrednio przez Prezesem RM. Jest powoływany spośród osób wyłonionych w drodze otwartego konkurencyjnego naboru. Wojewódzki inspektor jest powoływany i odwoływany przez prezesa Urzędu, za jego zgodą. Zastępców inspektora powołuje i odwołuje wojewoda na wniosek inspektora, po zasięgnięciu opinii prezesa Urzędu.

Organizacja Inspekcji

Działalnością Inspekcji Handlowej kieruje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (wykorzystując centralę UOKiK oraz delegatury). Prezes urzędu opracowuje kierunki działania Inspekcji oraz okresowe plany kontroli. W celu wykonania zmierzonych kontroli opracowuje on programy kontroli o znaczeniu krajowym lub ponadwojewódzkim oraz innych kontroli wykonywanych na jego zlecenie. Sprawy dotyczące się zasad organizacji wojewódzkich inspektoratów formułuje w drodze rozporządzenia Prezes Rady Ministrów.

Zadania inspekcji wykonuje:

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (organ wyższego stopnia)
• Wojewoda przy pomocy Kierownika Wojewódzkiej Inspekcji Handlowej (wojewódzki inspektor)

Organy Inspekcji wykonują zadania określone w ustawie na podstawie okresowych planów kontroli, ale mogą też podejmować kontrole nieplanowane (na wniosek Prezesa Urzędu), jeżeli wymaga tego interes konsumentów lub interes gospodarczy państwa. Kierunki działania Inspekcji oraz okresowe plany kontroli opracowuje Prezes Urzędu.

Kompetencje

Do zakresu kompetencji działania Prezesa Urzędu należy w szczególności:

• organizowanie i koordynowanie kontroli o znaczeniu krajowym,
• sprawowanie kontroli realizacji przez wojewódzkich inspektorów zadań i kompetencji określonych w ustawie i przepisach odrębnych,
• wydawanie wytycznych i zaleceń zapewniających jednolitość postępowania Inspekcji oraz nadzór nad ich realizacją,
• organizowanie szkolenia inspektorów,
• opracowywanie projektów aktów prawnych regulujących problematykę należącą do zakresu działania Inspekcji,
• inne zadania wynikające z USTAWY z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej oraz innych ustaw.

Kompetencje wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej:

Do zakresu kompetencji oprócz zadań i kompetencji określonych w ustawie w art. 3 należy:

• sporządzanie rocznych sprawozdań z działalności inspekcji i przekładanie ich prezesowi Urzędu i wojewodom,

sporządzanie rocznych sprawozdań z działalności inspekcji i przekładanie ich prezesowi Urzędu i wojewodom,

• prowadzenie listy rzeczoznawców do spraw jakości produktów lub usług,
• dokonanie w drodze postanowienia zabezpieczenia dowodów na czas niezbędny do realizacji zadań kontroli,
• możliwość kierowania do kontrolowanego lub jednostki nadrzędnej wystąpienia pokontrolnego informującego o innych stwierdzonych uchybieniach,
• zawierającego wnioski o ich usunięcie,
• kierowanie wystąpienia pokontrolnego do producenta lub importera produktów badanych w toku kontroli, jeżeli jest to niezbędne do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości,
• jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, podejmuje on działania mediacyjne w celu polubownego zakończenia sporu cywilnoprawnego między konsumentem a przedsiębiorcą.

Postępowanie kontrolne

Wedle artykułu 13.1. ustawy o Inspekcji handlowej kontrolę wszczyna i prowadzi inspektor po okazaniu legitymizacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wydanego przez wojewódzkiego inspektora. Kontrolę przeprowadza się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności przez kontrolowanego. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne, za zgodą kontrolowanego, mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu Inspekcji, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.

Upoważnienie o którym mowa zawiera min.:

• oznaczenie organu kontroli,
• wskazanie podstawy prawnej,
• datę i miejsce wystawienia,
• imię, nazwisko i stanowisko kontrolującego oraz numer jego legitymacji służbowej,
• oznaczenie kontrolowanego,
• określenie przedmiotu i zakresu kontroli,
• określenie daty rozpoczęcia kontroli i przewidywanej daty jej zakończenia,
• podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji,
• pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

Uprawnienia inspektora w trakcie kontroli:

• badać akta, dokumenty, ewidencje i informacje w zakresie objętym kontrolą oraz żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela sporządzenia niezbędnych kopii oraz urzędowego tłumaczenia na język polski dokumentów sporządzonych w języku obcym;
• dokonywać oględzin terenów, obiektów, pomieszczeń, środków przewozowych, produktów i innych rzeczy w zakresie objętym kontrolą,
• badać przebieg określonych czynności,
• legitymować osoby w celu stwierdzenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,
• żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela niezwłocznego usunięcia uchybień porządkowych i organizacyjnych,
• żądać od kontrolowanego oraz jego przedstawiciela udzielenia w wyznaczonym terminie pisemnych i ustnych wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli,
• przesłuchiwać osoby w charakterze strony, świadka lub biegłego, jeżeli jest to niezbędne dla wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy,
• zasięgać opinii biegłych, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,
• zabezpieczać dowody, produkty, pomieszczenia i środki przewozowe,
• pobierać nieodpłatnie próbki produktów do badań,
• sprawdzić rzetelność obsługi poprzez dokonanie zakupu produktu lub usługi,
• zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą.

Przepisy karne

Wedle artykułów 38 i 39 ustawy o Inspekcji handlowej osoby, który podlegają obowiązkowi a nie wykonują decyzji wydanych przez organ Inspekcji lub z jego upoważnienia inspektora podlegają karze do 360 stawek dziennych. Osoby, które usuwają produkty bądź dowody, które zostały zabezpieczone podczas kontroli podlegają karze do 360 stawek dziennych. Osoby, które utrudniają bądź uniemożliwiają przeprowadzenie czynności kontroli podlegają karze do 30 dni aresztu lub kary pieniężnej do wysokości 5000 zł. Nie usunięcie uchybień zauważonych przez inspektora podczas kontroli podlega karze do 5000 zł.

Reformy

Dawniej zagadnienia związane z inspekcją handlową regulowała Ustawa z dnia 25 lutego 1958 r. o Inspekcji Handlowej. W 2000 r. wprowadzono nową ustawę o Inspekcji Handlowej, a w 2008 r. dokonano kolejnych zmian, które weszły w życie od 2009 r. Zniesiony został Główny Inspektor Inspekcji Handlowej, będący organem Inspekcji Handlowej, a likwidacji uległ Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej. Kompetencje przejął Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wiązało się to z koniecznością zmian strukturalnych w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Utworzono w ramach UOKiK Departament Inspekcji Handlowej, który przejął zadania realizowane do tej pory przez Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej.

Państwowa Inspekcja Handlowa — artykuły polecane

Urząd celny — Rzecznik konsumentów — Administrator bezpieczeństwa informacji — SANEPID — Najwyższa Izba Kontroli — Ustawa o ochronie danych osobowych — Doradztwo podatkowe — Radca prawny — Prawo lotnicze

Bibliografia

• Chmaj M. (2012), Administracja rządowa w Polsce, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o zniesieniu Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej, o zmianie ustawy o Inspekcji Handlowej oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2008 nr 157 poz. 976
• Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej. Dz.U. 2001 nr 4 poz. 25

Autor: Michał Ostrowski, Patryk Grabiński