Produkcja potencjalna

Produkcja potencjalna jest to wielkość produkcji, którą wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki produkcji zostały w pełni wykorzystane (Begg D. 2000, s. 4).

Podczas analizowania cykliczności wydarzeń ekonomicznych można dojść do wniosku, że zawsze istnieje dana wielkość produkcji, którą określić można produkcją potencjalną. Do wytworzenia takiej ilości produktu, przedsiębiorstwo w długim okresie będzie zmierzać.

Produkt potencjalny osiągnąć można poprzez optymalne wykorzystanie wszystkich czynników wytwórczych czyli pracy oraz kapitału. Można zatem powiedzieć, że rozmiary produkcji potencjalnej zależą od wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce oraz od efektywności ich wykorzystania (Białowolski P. 2005 s.37)

Wzrost potencjalny to maksymalne tempo, w którym gospodarka może wzrastać. Jest to wzrost zdolności produkcyjnych gospodarki, liczony w skali rocznej, czyli stopa wzrostu produkcji potencjalnej.

TL;DR

Produkcja potencjalna to ilość produkcji, którą wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki produkcji były w pełni wykorzystane. Wzrost potencjalny to maksymalne tempo wzrostu gospodarki. Czynniki wzrostu to wzrost zasobów produkcji i wzrost efektywności wykorzystania zasobów. Luka produkcji to różnica między faktycznym a potencjalnym poziomem produkcji. Produkcja faktyczna może być niższa od produkcji potencjalnej, gdy popyt jest niski. Marnotrawstwo w przedsiębiorstwach prowadzi do odbiegania od potencjalnej produkcji.

Czynniki wzrostu produkcji potencjalnej

Wzrost produkcji potencjalnej odbywa się poprzez:

• Wzrost zasobów produkcji takich jak praca, kapitał czy zasoby naturalne.

Wzrost pracy można osiągnąć np. poprzez wzrost kapitału ludzkiego na skutek zwiększenia liczby ludności, wzrostu liczby imigrantów. Pomnożenie kapitału natomiast osiągnąć można na skutek zmiany źródła finansowania, pojawienia się nowych inwestorów lub poprzez wzrost wpływów.

• Wzrost efektywności wykorzystania zasobów w wyniku postępu technicznego, podnoszenia poziomu kwalifikacji oraz usprawnień organizacyjnych.

Poprzez podnoszenie kwalifikacji pracowników, nakłady na ich wykształcenie i szkolenia zawodowe można zwiększyć efektywność wykorzystania kapitału ludzkiego. Również godziny pracy oraz jej ilość wykonywana przez zatrudnionych ma duże znaczenie w jakości pracy. Kolejnym ważnym czynnikiem mającym wpływ na efektywność wykorzystania czynników wytwórczych jest wzrost technologiczny oraz inwestycje poniesione na nowoczesne maszyny. Zaawansowane informatycznie rozwiązania gwarantują szybszy proces produkcji, oraz pozwalają zaoszczędzić dużą ilość zasobów produkcyjnych.

[Sloman, 2001, s. 289-294]

Ze względu na to, iż procesy wzrostu zasobów czynników produkcji są dość powolne, teoretyczne rozważania nad wzrostem produkcji potencjalnej prowadzi się w ramach analiz długookresowych [Begg, 2000, s. 4].

Zjawisko luki produkcji

W trakcie omawiania produktu potencjalnego warto zapoznać się ze zjawiskiem luki produktu nazywanej również luką popytową.

Luka produkcji to różnica między faktycznym poziomem uzyskanego PKB, a możliwym produktem potencjalnym. Wartość ta wyrażona jest w procentach. Współczesne teorie ekonomiczne głoszą, że powstające luki popytowe są wynikiem pojawiających się napięć na rynkach dóbr i czynników wytwórczych.

(Białowolski P. 2005 s.37-38)

Produkcja potencjalna, a produkcja faktyczna

Produkcja faktyczna oznacza produkcję rzeczywiście wytworzoną w gospodarce. Przy odpowiednio wysokim popycie na towary produkcja faktyczna może osiągnąć poziom produkcji potencjalnej, co oznacza pełne wykorzystanie czynników produkcji. Jeżeli natomiast popyt na towary jest niższy, co często się zdarza w gospodarce, to produkcja faktyczna odchyla się w dół od produkcji potencjalnej. Zasoby czynników produkcji są wówczas częściowo niewykorzystane.

[R. Milewski, 2003, s. 349].

Warto pamiętać, że produkcja potencjalna nie jest tożsama z określeniem produkcji maksymalnej. Produkcja potencjalna powstaje wtedy, gdy czynniki produkcji wykorzystane są w stopniu optymalnym, a nie stopniu maksymalnym.

Rodzaje marnotrawstwa w przedsiębiorstwach

Marnotrawstwo czyli nieporadność w gospodarowaniu zasobami, zbytnia rozrzutność lub też zużywanie materiałów bez pożytku prowadzi do znacznego odbiegania w ilości produkowanej od możliwej produkcji potencjalnej. Najczęstszymi rodzajami marnotrawstwa są:

• Oczekiwanie (Związane z bezczynnością np.: poprzez trudności w komunikacji między poszczególnymi szczeblami decyzyjnymi w przedsiębiorstwie.)
• Zbędny transport lub przewóz (Pojawia się np.: wskutek nieodpowiedniego rozmieszczenia maszyn, pomieszczeń produkcyjnych bądź też magazynów.)
• Nadmierne lub niewłaściwe przetwarzanie np.: na skutek stosowania zbyt dużej liczby niepotrzebnych procedur.
• Defekty (Poprzez produkowanie rzeczy wadliwych, a następnie ich naprawianie lub poprawianie.)
• Niewykorzystana kreatywność pracowników.(Poprzez niedopuszczanie pracowników do zgłoszenia nowych pomysłów lub utrudnianie im bądź też uniemożliwienie wprowadzenia ich w życie.)
• Marnowanie danych.
• Marnowanie czasu pracowników na stanowiskach menadżerskich.
• Marnowanie czasu na procedury biurowe.

(Burka I. 2012, s. 28-40)

Produkcja potencjalna — artykuły polecane

Postęp techniczny — Krzywa doświadczeń — Czynnik produkcji — Ekonomia skali produkcji — Efekt skali — Funkcja produkcji — Koniunktura gospodarcza — Granica możliwości produkcyjnych — Korzyści skali

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Białowolski P. (2005), Produkt potencjalny w Polsce w latach 1993-2004 na podstawie funkcji produkcji, Gospodarka narodowa, nr 5-6
• Burka I. (2012), O marnotrawstwie w literaturze nauk o zarządzaniu, Problemy jakości nr 7-8
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nogalski B., Niewiadomski P. (2017), Elastyczna produkcja czy pośrednictwo handlowe? Próba oceny wybranych transakcji w świetle przyjętego modelu biznesu, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i zarządzanie z. 108, Nr kol. 1983
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Julia Krzysztofek, Lucyna Fiutowska