Analiza wrażliwości

Analiza wrażliwości jest to analiza opłacalności projektu inwestycyjnego przy założeniu odchyleń wartości różnych zmiennych wchodzących w skład przedsięwzięcia (np. wartości sprzedaży, cen, kosztów itp.). Stanowi ważne narzędzie redukcji ryzyka decyzji podejmowanych w gospodarce rynkowej, zwłaszcza dotyczących zyskowności inwestowania. Założeniem tej metody jest, iż przyszłości nie da się przewidzieć i w związku z tym rzeczywiste wartości poszczególnych zmiennych uwzględnianych w rachunku inwestycji będą się odchylały od tych założonych. Głównym zadaniem analizy wrażliwości jest obliczanie punktu zwrotnego, który oznacza zrównanie się kosztu sprzedawanego wyrobu z dochodami. Analiza wrażliwości nazywana bywa również w literaturze anglojęzycznej what if analysis, ponieważ odpowiada na pytanie: "Jak zmieni się efektywność projektu przy zmianie wielkości parametru wejściowego?"

Analiza typu "what if" - daje odpowiedź na pytanie "co się stanie, jeżeli..".. Metoda ta pozwala na zbadanie wrażliwości określonych parametrów na zmiany wartości odpowiednich czynników wpływających na ich wartość.

("Zastosowanie metody Analizy wrażliwości w badaniach identyfikacyjnych modelu silnika z turbodoładowaniem" Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie)

TL;DR

Analiza wrażliwości jest narzędziem oceny ryzyka inwestycji, które pozwala na zbadanie wpływu różnych czynników na efektywność projektu. Jest użyteczna w podejmowaniu decyzji i obliczaniu granic opłacalności. Może być wykorzystywana w różnych dziedzinach nauki. Istnieje wiele zastosowań analizy wrażliwości, takich jak badanie wpływu zmian wartości zmiennych, obliczanie granicznego poziomu zastosowania czynników, analiza przyszłych zmian podstawowych zmiennych, a także ocena realizacji wariantu decyzyjnego.

Wprowadzenie

Analiza wrażliwości jest jednym z najpopularniejszych narzędzi oceny ryzyka, jest ona wykorzystywana w wielu dziedzinach nauki, nie tylko związanych z przedsiębiorstwem. Główną jej zaletą jest możliwość sprawdzenia jak poszczególne zmienne wpływają na efektywność inwestycji, co pozwala zmniejszyć ryzyko projektu.

"Ryzyko pojedynczego przedsięwzięcia inwestycyjnego analizuje się bez uwzględnienia pozostałej działalności przedsiębiorstwa. Jego badanie polega na określeniu, jak dana inwestycja wpływa na wynik finansowy oraz analizie wrażliwości realizowanego projektu na zmiany głównych parametrów oceny jego opłacalności, takich jak: stopa dyskontowa, struktura i koszt kapitału, wartość przepływów pieniężnych itp". ("Analiza wrażliwości w ocenie ryzyka projektów inwestycyjnych w przedsiębiorstwie z branży kosmetycznej" Sładkiewicz D.)

Można wyodrębnić dwa aspekty analizy wrażliwości:

• ustalenie wpływu zmian wartości wybranych zmiennych,
• ustalenie takich wartości wybranych zmiennych, dla których NPV równa będzie zeru.

Przykładowe zmienne, które mogą być poddane analizie:

• liczba pracowników,
• ceny za oferowane usługi,
• wielkość sprzedażym,
• koszty operacyjne,
• czas funkcjonowania projektu

Należy jednak pamiętać, iż w analizie wrażliwości powinna być poddawana modyfikacji tylko jedna zmienna, podczas gdy pozostałe parametry powinny pozostać niezmienione. Dzięki temu można określić, który z wybranych czynników oddziałuje na projekt inwestycyjny w największym stopniu.

Zastosowania analizy wrażliwości

1. Analiza wrażliwości jest jednym z etapów podejmowania decyzji. Pozwala ocenić, jak zmieniłby się wybór optymalnej decyzji, gdyby uległy zmianie podstawowe wielkości ekonomiczne lub warunki działania. Analiza wrażliwości jest przydatna, gdyż:

• pozwala uwypuklić podstawowe cechy problemu mające wpływ na decyzję,
• umożliwia ocenę wpływu na funkcje celu zmian czynników, których zachowania menedżer nie jest pewny,
• pozwala dojść do optymalnych rozwiązań w przypadku decyzji powtarzających się w nieznacznie zmodyfikowanych warunkach.

1. Analiza ta pozwala obliczyć graniczny poziom zastosowania poszczególnych czynników, które zapewniają osiągnięcie określonego progu rentowności. Umożliwia ona uzyskanie informacji, jakie są dopuszczalne odchylenia poszczególnych zmiennych objaśniających, przy których przedsięwzięcie inwestycyjne jest jeszcze opłacalne. Może mieć ona zastosowanie w rozważeniu potencjalnego wpływu różnych struktur cen i kosztów, które mogą być związane z różnymi systemami produkcji lub operacji.
2. Analiza wrażliwości (sensitivity analisys) według Brighama jest techniką analityczną, polegającą na badaniu wpływu przyszłych zmian podstawowych zmiennych na opłacalność projektu inwestycyjnego. Analiza wrażliwości odpowiada na pytanie - "O ILE ZMIENI SIĘ WARTOŚĆ ZMIENNEJ OBJAŚNIANEJ, JEŚLI WARTOŚĆ ZMIENNEJ OBJAŚNIAJĄCEJ ZMIENI SIĘ O x%?"
3. Zgodnie z literaturą przedmiotu, analiza wrażliwości jest najczęściej wykonywana za pomocą metody NPV (wartości bieżącej netto). Metoda ta pozwala określić, o ile zmieni się poziom opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego (zmienna objaśniana), jeżeli wartość konkretnej niezależnej zmiennej objaśniającej zmieni się o 1 %, a pozostałe zmienne objaśniające pozostaną na poprzednim poziomie

$ww={\dfrac {\tfrac {NPV_{i}-NPV_{b}}{NPV_{b}}}{\tfrac {Z_{i}-Z_{b}}{Z_{b}}}}$

gdzie:

• $ww$ - współczynnik wrażliwości NPV na jednoprocentową zmianę wartości zmiennej objaśniającej Z,
• $Z_{i}$ - i-ta wartość zmiennej objaśniającej ($Z_{i}=1,01Z_{b}$ lub $Z_{i}=0,99Z_{b}$),
• $NPV_{i}$ - wartość NPV przy i-tej wartości zmiennej $Z_{i}$,
• $Z_{b}$ - wartość bazowa zmiennej Z,
• $NPV_{b}$ - wartość NPV dla zmiennej $Z_{b}$.

Inne zastosowanie analizy wrażliwości

Analiza wrażliwości może również obejmować ocenę realizacji wybranego wariantu decyzyjnego; celem jest wówczas sprawdzenie, czy pożądany stan rzeczy został osiągnięty. Jeżeli tak to zarząd może być zadowolony, że dokonano właściwego wyboru. Jeżeli zaś nie, to należy zadać sobie następujące pytania:

1. Jakie były tego przyczyny?

2. Czy kontekst decyzyjny został prawidłowo rozpoznany?

3. Czy wyznaczono właściwy cel?

4. Czy zostały rozpatrzone wszystkie warianty?

5. Czy w świetle oceny ex post przedsiębiorstwo zmodyfikowałoby swoją pierwotną decyzję?

Analiza wrażliwości — artykuły polecane

Ekonomia menedżerska — Modele podejmowania decyzji — Finansowa ocena projektu — Prognozowanie przychodów i kosztów — VAR — Predykcja — Symulacja — Analiza progowa — RAROC

Bibliografia

• Brigham E. (2005), Podstawy zarządzania finansami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Danilecki K. (2012), Zastosowanie metody Analizy wrażliwości w badaniach identyfikacyjnych modelu silnika z turbodoładowaniem, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Szczecin
• Dyczkowski M. (2008), Analiza wrażliwości jako element rozszerzonej oceny efektywności przedsięwzięć informatycznych. [w:] Systemy wspomagania organizacji SWO.
• Herman M. i in. (2003), Analiza i ocena nowych projektów inwestycyjnych Warszawa
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Krawczyk E., Wrzesińska J. (2009), Zastosowanie analizy wrażliwości do oceny ryzyka opłacalności budowy i eksploatacji informatycznego katastru nieruchomości, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 74
• Miejski Zakład Gospodarki Odpadami komunalnymi (2018), Analiza wrażliwości i ryzyka, Konin
• Mielcarek J. (2008), Analiza wrażliwości w rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Target, Poznań
• Pawlak M. (2012), Metody analizy ryzyka w ocenie efektywności projektów inwestycyjnych, Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania, nr 30
• Rogowski W. (2004), Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Samuelson W., Marks S. (1998), Ekonomia menedżerska, Wydawnictwo PWE, Warszawa
• Sładkiewicz D. (2018), Analiza wrażliwości w ocenie ryzyka projektów inwestycyjnych w przedsiębiorstwie z branży kosmetycznej Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław
• Ziarkowski R. (2004), Opcje rzeczowe oraz ich zastosowanie w formułowaniu i ocenie projektów inwestycyjnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice
• Żwirbla A. (2015), Nowe podejście do analizy progu rentowności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Patrycja Celej, Adrianna Piechnik, Anna Strzelczyk, Gabriela Słabniak