Akcja uprzywilejowana

Akcja uprzywilejowana - jest akcją przynoszącą dodatkowe przywileje dla grupy akcjonariuszy. Akcja uprzywilejowana jest akcją imienną. Przywileje, które posiada w chwili zbycia akcji przechodzą na nabywcę, chyba że statut spółki akcyjnej przewiduje jej wygaśnięcie wówczas staje się akcją na okaziciela.

Przywileje akcyjne mogą dotyczyć różnych praw bądź przywilejów w zależności obszaru geograficznego:

• W Europie kontynentalnej (także w Polsce) akcja uprzywilejowana w przeważającej części daje możliwość oddania dwóch głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy (dwukrotność akcji zwykłej). Warto zauważyć, że do 2000r. akcjonariusze uprzywilejowani mogli cieszyć się aż pięciokrotnie większą siłą głosu. W tym przypadku prawo do dywidendy było i jest takie same dla każdego z akcjonariuszy.
• W krajach anglosaskich mamy do czynienia z przywilejem dywidendy. Daje on prawo do otrzymywania wyższej dywidendy w stosunku do akcji zwykłej. Natomiast taka dywidenda nie może być wyższa aniżeli 150% dywidendy należącej się akcjonariuszom posiadającym akcję zwykłą. W niektórych sytuacjach nieocenionym przywilejem może okazać się nie tylko wyższa dywidenda, ale także pierwszeństwo w jej wypłacie, w przypadku kiedy dane przedsiębiorstwo boryka się z problemami finansowymi i zalega w wypłacie dywidendy. Nie jest im jednak wypłacana cała dywidenda, ale pewien procent od wartości nominalnej. Takie ograniczenie chroni interesów akcjonariuszy zwykłych oraz nie pozwala doprowadzić do sytuacji, w której zostanie im wypłacona nieuzasadniona bądź nadmierna dywidenda. Pod względem prawa głosu nie mają oni żadnych dodatkowych korzyści. Mogą jedynie decydować w sprawie podziału zysku i określeniu, w jakim stopniu dywidenda będzie pokrywała się z wypracowanym zyskiem.[A. Sopoćko 2010, s. 25,26]

Dodatkowo:

• Uprzywilejowanie co do udziału w masie likwidacyjnej, akcjonariusze uprzywilejowani jako pierwsi uzyskują zwrot wniesionych przez nich wpłat na akcje.
• Przywileje akcyjne, akcje założycielskie przewidujące przywileje dla akcjonariuszy obejmujących akcje pierwszej emisji [ M. Bączyk, M. H. Koziński, M. Michalski, W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, 2000, s. 106].

Co więcej, statut spółki może przyznać danemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia, które dodatkowo można uzależnić od spełnienia warunku, upływu określonego czasu itp. (art. 354 ksh)

Akcje uprzywilejowane są wynikiem połączenia cech akcji zwykłych i obligacji. W kolejności przy podziale zysków oraz przy likwidacji spółki, właściciele tych akcji ustępują jedynie posiadaczom instrumentów dłużnych, jednak mają pierwszeństwo przed zwykłymi. Akcje uprzywilejowane należy emitować w sytuacji, gdy emisja zwykłych akcji jest zbyt droga, najlepiej wtedy, gdy spółka jest poważnie zadłużona i emisja akcji zwykłych mogłaby się stać przyczyną utraty kontroli nad spółką.

Akcje te wg kodeksu handlowego dają dodatkowe uprawnienia w zakresie:

• prawa głosu,
• dywidendy,
• podziału majątku w razie likwidacji spółki.

Większość akcji uprzywilejowanych ma charakter kumulatywny. Oznacza to, że jeżeli wypłata dywidendy nie nastąpiła w roku poprzednim, musi ona zostać wypłacona, zanim będzie można wypłacić dywidendę również posiadaczom akcji zwykłych. Akcje uprzywilejowane mogą zawierać klauzulę wykupu przez emitenta, która bywa przydatna przy spadku stóp procentowych, ponieważ wykupienie wysoko oprocentowanych akcji uprzywilejowanych umożliwia spółce rezygnację z wypłaty dywidend według stopy, która w porównaniu z malejącymi stopami procentowymi innych form finansowania stała się zbyt wysoka. Wysokość dywidendy za akcje uprzywilejowane jest wyliczana wg określonej stopy procentowej względem łącznej wartości nominalnej takich akcji. Koszt emisji powiązany jest ze zmianami stóp procentowych.

TL;DR

Akcje uprzywilejowane to akcje, które dają dodatkowe przywileje ich posiadaczom, takie jak większa siła głosu na walnym zgromadzeniu czy wyższa dywidenda. Mają one pierwszeństwo przed zwykłymi akcjami przy podziale zysków i likwidacji spółki. Wadami emisji akcji uprzywilejowanych są wyższe koszty emisji i brak możliwości odliczeń podatkowych. Koszt kapitału dla akcji uprzywilejowanych jest ustalany na podstawie oczekiwanej stopy zwrotu, zależnej od wysokości dywidendy. Ceny tych akcji są trudne do określenia, ponieważ zazwyczaj nie są notowane na giełdzie.

Zalety emisji akcji uprzywilejowanych

• poprawa wskaźnika relacji zadłużenia do kapitału własnego,
• właściciele akcji uprzywilejowanych nie mogą spowodować upadłości spółki,
• w odróżnieniu od zadłużenia, które zawsze wymaga spłaty oprocentowania, nie ma obowiązku wypłat dywidendy za te akcje.
• do ich zabezpieczenia spółka nie musi używać aktywów, jak to jest w sytuacji przy finansowaniu długiem,
• brak daty zapadalności oraz wymogu funduszu amortyzacyjnego,
• emisja tych akcji nie powoduje osłabienia kontroli nad spółką w przeciwieństwie do akcji zwykłych.

Wady emisji akcji uprzywilejowanych

• brak możliwości dokonania odliczeń podatkowych,
• koszty emisji są wyższe niż w przypadku obligacji,
• konieczność zapewnienia wyższego niż obligacjom dochodu, ze względu na większe ryzyko dla posiadacza.

Koszt akcji uprzywilejowanych

Koszt kapitału można określić jako stopę zwrotu, którą się oczekuje w związku z zainwestowanym kapitałem, biorąc pod uwagę poziom ryzyka. Im to ryzyko jest większe, tym wyższa jest oczekiwana stopa zwrotu, a tym samym koszt kapitału. W przypadku emisji akcji dominującym czynnikiem, który wpływa na jego koszt jest wysokość dywidendy. W przypadku akcji uprzywilejowanych co do dywidendy (wyłączając inne formy uprzywilejowania) można mówić o swoistej rencie dożywotnej (jest to stała dywidenda nieuzależniona od wyniku finansowego). W literaturze można znaleźć wzór: $P={\frac {D}{k}}$

gdzie:

D - stała wartość dywidendy

P- rynkowa cena akcji uprzywilejowanej

k - koszt akcji uprzywilejowanej

Należy pamiętać, że ten wzór można stosować w istniejącym dotychczasowym kapitale akcyjnym. Jeśli mamy do czynienia z nową emisją akcji, to dodatkowo musimy uwzględnić jej nowy koszt. W takim przypadku cenę bieżącą należy pomniejszyć o ten koszt. W odróżnieniu od akcji zwykłych, akcje uprzywilejowane zazwyczaj nie są przedmiotem obrotu giełdowego, dlatego trudno jest wyznaczyć ich cenę rynkową opierając się na kursach akcji, które są notowane na giełdzie. W związku z tym często zastępuje się ją ceną sprzedaży akcji [P. Bartkiewicz, M. Szczepański 2016, s. 130,131]

Akcja uprzywilejowana — artykuły polecane

Formy wypłat dywidend — Rodzaje dywidend — Leasing nieruchomości — MBO — Polityka dywidend — Fundusz hedgingowy — LBO — Udział — REIT

Bibliografia

• Bartkiewicz P., Szczepański M. (2016), Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstw, Instrumenty-Metody-Przykłady-Zadania, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań
• Bączyk M. i in. (2000), Papiery wartościowe, Zakamycze, Kraków
• Bień W. (2008), Rynek papierów wartościowych, Wydawnictwo Difin, Warszawa
• Kwaśnicki L., Letolc P. (2011), Dopuszczalność i ograniczenia dokonywania zamiany akcji w spółce akcyjnej, Monitor Prawniczy
• Rodzinka J. (2015), Rynek kapitałowy, Instrumenty rynku kapitałowego, Instytut Badań i Analiz Finansowych, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
• Shim J. (1999), Dyrektor finansowy, Dom Wydawniczy ABC, Kraków
• Sopoćko A. (2010), Rynkowe instrumenty finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szumański A. (2006) System Prawa Prywatnego, Prawo papierów Wartościowych, C.H. Beck, Warszawa
• Wilczyński R. (2014), Uprzywilejowanie akcji co do prawa głosu w spółkach publicznych w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 804

Autor: Bogumiła Kaszowska, Artur Ognik, Monika Pęcek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.