Apodyktyczność

Apodyktyczność (gr. apodeiktikós 'wykazujący', łac. apodicticus, czyli ‘nieodparty, niezbity’) to cecha charakteryzująca człowieka, który nie toleruje sprzeciwu wobec swoich opinii czy poleceń, wymuszającego posłuszeństwo względem innych wszelkimi dostępnymi mu środkami, impulsywnie reagującego na wszelkie oznaki nieposłuszeństwa czy odstępstwa od jego woli, narzucający własne zdanie. Cecha ta charakteryzuje najczęściej liderów i kierowników posługujących się dyrektywnym stylem kierowania (autokratów).

TL;DR

Apodyktyczność to cecha charakteryzująca osoby, które nie tolerują sprzeciwu wobec swoich opinii czy poleceń. Jest często spotykana u liderów i kierowników, którzy stosują autokratyczny styl kierowania. Apodyktyczność może wynikać z wychowania oraz osobowości narcystycznej lub cholerycznej. Przeciwieństwem apodyktyczności jest demokratyczny styl kierowania, w którym kierownik angażuje podwładnych i deleguje swoje uprawnienia. Apodyktyczne osoby często wykazują cechy agresji, dogmatyzmu, braku empatii i zazdrości. Nie potrafią okazywać uczuć, lubią kontrolować innych i nie liczą się z ich zdaniem. Przeciwieństwem apodyktyczności jest pobłażliwość, liberalizm i brak wymagań.

Źródła apodyktycznego charakteru

Apodyktyczne usposobienie nie jest cechą wrodzoną. Praktycznie każdy obywatel może ją posiąść, a w większości przypadków dzieje się to podczas procesu wychowania. Narzucanie swojej woli, konieczność nieustannego kontrolowania innych oraz przekonanie o własnej nieomylności mogą być wzorcem przenoszonym przez kulturę i dodatkowo wzmacnianym w kręgu rodziny. Najczęściej przykład ten przekazywany jest przez starsze pokolenie - dzieci apodyktycznych rodziców od najmłodszych lat mają wpajane dane schematy zachowania. Tendencję do tej cechy przejawiają osoby o cholerycznym typie temperamentu, ludzie nerwowi, o narcystycznych cechach osobowości, przekonani o własnej wyjątkowości. W wielu przypadkach apodyktyczność bierze się z lęku.

Apodyktyczny kierownik

Kierownik autokrata (surowy) ustala cele grupy i wydaje rozkazy. Określa działalność poszczególnych grup, nie konsultuje swoich decyzji z podwładnymi, nie przekazuje im obszernych informacji, niechętnie korzysta z ich inicjatywy. Komunikacja z pracownikami jest przeważnie liniowa, głównie z góry na dół. Samodzielnie udziela nagan oraz pochwał. Zachowuje ciągły dystans w stosunkach z pracownikami. Kierownicy, którzy są autokratami, dzielą się na surowych, życzliwych i nieudolnych. Autokrata surowy często bywa apodyktyczny, lecz jest też sprawiedliwy w stosowaniu swych zasad. Działa zgodnie z przyjętymi regułami. Autokrata (nieudolny) jest despotyczny, a jego stosunek do pracowników zależy od chwilowego nastroju. Kontakty z podwładnymi są rzadkie, z dużą dozą nieufności.

Przeciwieństwem apodyktycznego kierownika jest kierownik demokrata, który rozumie swoją rolę koordynatora działalności firmy. Potrafi delegować swoje uprawnienia w taki sposób, by również w czasie jego nieobecności organizacja mogła sprawnie funkcjonować. Często zachęca podwładnych do podejmowania decyzji i czynnego angażowania się w rozwój przedsiębiorstwa. Wyznacza najważniejsze cele i zadania, pozostawia jednak pracownikom swobodę doboru metod ich realizacji. Istnieje atmosfera zaufania i wzajemnej akceptacji.

styl autokratyczny	styl demokratyczny
kierownik zachowuje całą władzę i odpowiedzialność podejmuje decyzje bez konsultacji z podwładnymi	kierownik deleguje spory zakres władzy, ale ostateczna odpowiedzialność ciąży na nim, od niego zależy dobór środków kontroli, które zapewnią realizację celu
zadania i sposób ich wykonania są określane przez kierownika	podwładni mają duży zakres swobody w podziale zadań i wyborze sposobu ich wykonania
komunikacja jest jednokierunkowa - "z góry do dołu"	komunikacja jest dwukierunkowa

Źródło: Style kierowania w małej firmie .

Charakterystyczne cechy

Na pierwszy rzut oka możemy nie wiedzieć, że mamy do czynienia z osobą apodyktyczną. Nie musi ona od razu wykazywać chęci do nadmiernego dominowania. Z upływem czasu te charakterystyczne cechy mogą nam ujawnić skrywane oblicze:

• Agresja - uważa, że najlepszym rozwiązaniem sytuacji jest użycie przemocy: fizycznej lub symbolicznej. Reaguje silnie na kwestionowanie jego zasad, zawsze chce postawić na swoim.
• Dogmatyzm - odrzuca możliwość weryfikacji, bądź zmiany swojej opinii, przyjętych poglądów
• Brak skrupułów - cechuje go brak empatii, wrażliwości na potrzeby oraz emocje innych ludzi.
• Zazdrość - bywa zazdrosny, zaborczy.
• Nie potrafi w wyraźny sposób okazywać uczuć.
• Uwielbia rozkazywać innym, narzucać swoje zdanie. Samodzielnie ustanawia zasady oraz nakłada kary na każdego, kto jemu się sprzeciwi.
• Lubi kontrolować zachowanie innych osób, nie liczy się z ich zdaniem
• Nie liczy się ze zdaniem innych, nie słucha wskazówek, nie chce wsparcia ani pomocy, a z drugiej strony oczekuje jej w zaborczy sposób

Przeciwieństwa apodyktyczności

Apodyktyczną osobą nie jest człowiek:

• Pobłażliwy: tolerancja, wyrozumiałość
• Liberalny: nieuznający przymusu, tolerancyjny
• Niewymagający, uległy, pozwalający na wszystko

Apodyktyczność — artykuły polecane

Autokracja — Typowe błędy kierownictwa — Lider — Styl autokratyczny — Style kierowania wg Lewina, Lippitta i White — Przywództwo — Styl liberalny — Konflikt — Styl kierowania

Bibliografia

• Dukaj I. (2008), Style kierowania w małej firmie, Internetowe Wydawnictwo e-bookowo
• Hryniewicz T., Olejniczak K., Widła-Domaradzki Ł. (2011), Style kierowania w centralnej administracji publicznej na tle stylów kierowania w wybranych środowiskach organizacyjnych. Przegląd Organizacji, nr 12
• Mieszajkina E. (2016), Ocena stylów kierowania w małych firmach Lubelszczyzny, Organizacja i Zarządzania, nr 4 (36)
• Olechnowicz-Czubińska M. (2014), Style kierowania menedżerów na przykładzie firmy pożyczkowej Partner Pożyczki Sp. z oo., Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie, (62)

Autor: Gabriela Macięga