Zarządzanie bezpieczeństwem pracy

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy jest metodą zarządzania ryzykiem zawodowym w danym przedsiębiorstwie czy organizacji. Postrzegane jako proces podejmowania decyzji w zakresie uwzględnienia kryteriów bezpieczeństwa, a także jako proces spełniający założony stan na akceptowalnym poziomie ryzyka przez pracowników

Bezpieczeństwo i higienę pracy można zdefiniować jako stan warunków pracy i jej organizacji oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Bezpieczeństwo powiązane jest z ochroną życia, natomiast higiena to ochrona zdrowia.System zarządzania BHP jest podsystemem systemu zarządzania organizacją. Obejmuje on cele, strukturę, odpowiedzialność, zasady postępowania, procesy wraz z opisującymi je procedurami oraz metody i narzędzia niezbędne dla wdrożenia i utrzymania systemu.

W ostatnich latach problematyką systemów zarządzania zajęły się organizacje normalizacyjne, czego efektem jest szereg norm wydawanych początkowo przez organizacje narodowe (BS 8800, PN-N-18001), a później międzynarodowe (OHSAS 18001).

TL;DR

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy to metoda zarządzania ryzykiem zawodowym w przedsiębiorstwie. Norma PN-N-18001 określa wymagania dotyczące skutecznego systemu zarządzania BHP. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy ma na celu zapewnienie wygody i bezpieczeństwa pracownikom. Ustawy regulują oznakowanie i zabezpieczenie miejsc pracy oraz środki ochrony. Projektowanie dobrze zabezpieczonych miejsc pracy i eliminacja zagrożeń jest kluczowa. Warto także zapobiegać wypadkom poprzez analizę przyczyn i badania częstości ich występowania. Mikroklimat i czynniki środowiskowe powinny być dostosowane do wymogów przedsiębiorstwa. Zwalczanie pyłów i substancji toksycznych oraz ochrona przed drganiami mechanicznymi i hałasem są ważnymi aspektami bezpieczeństwa pracy.

Norma PN-N-18001

Norma PN-N-18001 została opracowana przez Komitet Techniczny nr 276 do spraw Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy i zatwierdzona przez prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego 3 listopada 2004 roku. Podstawowym celem normy jest wspomaganie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy poprzez określenie wymagań dotyczących skutecznego systemu zarządzania bhp. (J.Ejdys 2010, s. 127)

Norma PN-N-18001 może być zastosowana wtedy, gdy przedsiębiorstwo jest zainteresowane wdrożeniem, utrzymaniem oraz doskonaleniem systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy, zadeklaruje działania według przyjętej normy, dąży do uzyskania potwierdzenia ze strony zewnętrznej organizacji. Według zapisów punktu 4.4.3. normy, organizacja powinna utrzymywać oraz udokumentować procedury określania konkretnych potrzeb w zakresie przeprowadzenia szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Programy szkoleniowe należy dostosowywać do poszczególnych grup pracowników.Model ciągłego doskonalenia, charakterystyczny dla norm zintegrowanych systemów zarządzania, jest w nicg bardzo podobny do modelu z pozostałych norm z tym, że zastosowano go do problematyki bezpieczeństwa pracy. Metody zapewnienia bezpieczeństwa przez pracodawców są ściśle związane ze strategią zarządzania w przedsiębiorstwie.

Można zatem wyróżnić:

• strategię proaktywną opierającą na stworzeniu bezpiecznego miejsca oraz warunków do pracy
• strategię reaktywną czyli wszelkie działania związane z badaniami powypadkowymi, opieką medyczną

Cele zarządzania bezpieczeństwem pracy

Celem zarządzania bezpieczeństwem pracy jest zapewnienie wygody, satysfakcji, dobrego samopoczucia, poczucia komfortu i spełnienia zawodowego. Podczas projektowania dowolnego stanowiska pracy zawsze należy pamiętać o występowaniu szkodliwych, niebezpiecznych bądź uciążliwych czynnikach (fizyczne, chemiczne, psychofizyczne i biologiczne).

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy powinno być jednym z głównych celów funkcjonowania firmy ze względu na:

• negacja przez społeczeństwo wypadków, które mają miejsce w czasie pracy
• społeczeństwo, które wymaga bezpiecznej pracy i unikania ingerencji w środowisko naturalne
• związek pomiędzy zarządzaniem bezpieczeństwem, a zarządzaniem biznesem, ponieważ aby osiągnąć bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy organizacje dążą do ich zintegrowania z działaniami zmierzającymi do efektywności produkcyjnej

(J.Ejdys 2012, s. 136)

W myśl ustawy o bezpieczeństwie i ochronie pracy każde miejsce pracy, w którym może wystąpić zagrożenie dla pracowników, winno być odpowiednio oznakowanie i zabezpieczone, niezbędne są również środki ochrony zbiorowej i indywidualnej czy urządzenia ochronne. Przykładowo na terenie budowy wszystkie otwory i wgłębienia muszą być zakryte przykrywami lub oznakowane zgodnie z Polskimi Normami. To samo dotyczy niebezpiecznych przejść i miejsc grożących potknięciem upadkiem czy uderzeniem. Nie wolno też zapomnieć odpowiednim oznakowaniu i zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych. Za bezpieczeństwo i higienę pracy odpowiada bezpośrednio dyrektor przedsiębiorstwa tudzież dyrektor budowy czy organizator. Natomiast w pomieszczeniach, obowiązkiem pracodawcy jest utrzymanie czystości czy montaż włączników alarmowych, blokady drzwi, przycisków spowalniających czy płytek zezwalających. Winny być przeprowadzane okresowe remonty oraz kontrole czujników i urządzeń zabezpieczających przed kradzieżą czy włamaniem itp. Pracownik nie tylko musi czuć się bezpieczny fizyczne ale również psychicznie. Ważne jest również urozmaicenie pracy oraz odpowiedni dopływ świeżego powietrza, oświetlenie czy stosowna temperatura pracownikom wykonującym czynności przy taśmie montażowej itp.

Regulacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Ustawy dokładnie dokładnie regulują dopuszczalną wilgotność, dopuszczalny hałas, naświetlenie czy nachylenie ścieżek czy też kąty pod jakimi mogą się przemieszczać ręce pracownika podczas pracy przy biurku komputerowym czy taśmie montażowej. Teraz chciałabym dokładniej omówić kilka aspektów jak dokładnie wygląda proces projektowania dobrze zabezpieczonego miejsca pracy. Eliminacja zagrożeń wiążących się z pracą w warunkach zrobotyzowanych wiąże się z przewidywaniem i układaniem wszelkich niepomyślnych scenariuszy, po czym wprowadza się odpowiednie środki które zapewnią pracownikom daleko idące bezpieczeństwo (budowa osłon; alarmy; czujniki; konsole sterujące usytuowane w odpowiednim oddaleniu; okresowe kontrole konserwacyjno sprawdzające itd). Podczas pracy z robotami ważne jest tez ich ustawienie, ponieważ może okazać się, że konieczna jest współpraca robotów czy innych urządzeń.

Kolejne są zagrożenia urazowe - indywidualne lub zbiorowe, lekkie, ciężki, inwalidzkie itd. Przyczyno powstania wypadku może być zmęczenie, niska samoocena, depresja, nierozwaga pracownika, wadliwe urządzeni, narzędzia czy źle zorganizowane stanowisko pracy. Profilaktyka przedwypadkowa zaleca nie tylko usunięcie zagrożeń, ale przede wszystkim niedopuszczenie do ich powstania. Winny być przeprowadzane badania częstości występowania wypadków, kontrole stanowisk roboczych i zawsze analizy przyczyn wypadków.

Badania zależności między mikroklimatem a wymogami psychofizycznymi człowieka są niezbędnym czynnikiem pozwalającym prawidłowo zaprojektować stanowisko pracy. Wszystkie czynniki mikroklimatu definiuje ustawa, ale należy pamiętać iż powinno być one dostosowane do wymogów danego przedsiębiorstwa. Istnieje tutaj wiele modeli badających wymierność jakości środowiska pracy, jak na przykład: model termoregulacji organizmu człowieka, wskaźniki komfortu cieplnego. Pracodawca zobowiązany jest tutaj w szczególności do organizowania przerw rekreacyjnych, ograniczania pracy w szczególnie trudnych mikroklimatycznie warunkach czy do montażu specjalnych urządzeń klimatyzujących.

Do metod i sposobów zwalczania pyłów przemysłowych można zaliczyć na przykład umieszczanie uciążliwych maszyn w pomieszczeniach zamkniętych, stosowanie bezpyłowego transportu, perforowanie tzw. Procesów mokrych, prawidłowa eksploatacja maszyn i urządzeń czy tez stosowanie urządzenie nie powodujących pylenia. Podobnie wygląda sprawa w przypadku zabezpieczania przed zatruciami substancjami trującymi. Przeprowadza się tutaj szereg badań chemicznych a wyniki badań porównuje się do wartości normatywnych. Na stanowiskach roboczych dużym zagrożeniu substancjami toksycznymi winno się stosować wentylacje, hermetyzacje, ubiory ochronne indywidualne.

Trzeba tutaj uwzględnić całą serie działań zapobiegawczo ochronnych podczas pracy w warunkach dużych drgań mechanicznych, wysokiego hałasu, sztucznego oświetlenia (rękawice ochronne, okulary, stosowanie światła rozproszonego, nauszniki itd).

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy — artykuły polecane

Dobra praktyka produkcyjna — Ocena ryzyka — Ocena środowiska pracy — Walidacja — Szkolenie BHP — OHSAS 18001 — Kierunki wdrażania ergonomii — Ryzyko zawodowe — Dokumentacja systemu zarządzania jakością

Bibliografia

• Chomątowska B. (2011), Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Ejdys J. (2010), Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i higieny pracy w organizacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockie, Białystok
• Ejdys J., Kobylińska U., Lulewicz-Sas A. (2012), Zintegrowane systemy zarządzania jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem pracy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok
• Knapik S. (red.) (1996), Ergonomia i ochrona pracy, Wydawnictwo AGH, Kraków
• Łukasik Z. (2014), Zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury krytycznej, Logistyka-nauka, Nr 4
• Pawłowska Z. (2006), Jak oceniać funkcjonowanie przedsiębiorstwa w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy?, Bezpieczeństwo pracy, Nr 2
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Sadłowska-Wrzesińska J. (2014) Bezpieczeństwo behawioralne (BBS), Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) i dialog społeczny - współczesne wyzwania bezpieczeństwa pracy, Innowacje w zarządzaniu i inżynierią produkcji, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Karolina Podgórska, Dominika Krótkopad

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.