Ryzyko zawodowe

Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, które są niepożądane i powodują straty. Szczególnie zagrożenia zawodowe, występujące w środowisku pracy lub sposobu wykonywania tej pracy i wywołujące niekorzystne skutki zdrowotne u pracowników (Górska E., Kossobudzka-Górska A.,2011).

Ocena ryzyka zawodowego jest podejmowana aby zidentyfikować prawdopodobne urazy i uszkodzenia ciała pracowników, ustalenia przyczyn zagrożenia, sposobów jego zlikwidowania, a przy braku takiej możliwości - ustalenia środków zapobiegawczych i ochronnych, tak aby zagrożenie mogło być kontrolowane. Jest to systematyczne badanie różnych aspektów pracy (Górska E., Kossobudzka-Górska A.,2011).

Ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzać gdy w przedsiębiorstwie:

• tworzone są nowe stanowiska pracy,
• wprowadzane są zmiany na istniejących już stanowiskach pracy,
• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczanego poziomu czynników środowisk pracy, oceny ryzyka, itp.,
• zmieniono regulacje co do zastosowania środków ochrony,
• na terenie przedsiębiorstwa pracują inne firmy zewnętrzne, które stwarzają zagrożenie pracownikom tego przedsiębiorstwa (Romanowska-Słomka I., Słomka A., 2008).

TL;DR

Ryzyko zawodowe to niepożądane zdarzenia związane z pracą, które powodują straty. Ocena ryzyka zawodowego jest niezbędna do identyfikacji zagrożeń i ustalenia środków ochrony. Istnieje wiele metod oceny ryzyka, takich jak analiza zagrożeń, matryca ryzyka czy ocena czynników mierzalnych. Procedura oceny ryzyka składa się z pięciu kroków: ustalenie zagrożeń, ocena rodzajów ryzyka, podjęcie decyzji dotyczących działań zapobiegawczych, wprowadzenie tych działań i monitorowanie. Etapy oceny ryzyka zawodowego to analiza ryzyka, ustalenie dopuszczalności ryzyka i planowanie działań.

Metody oceny ryzyka zawodowego

Konieczność analizy ryzyka na stanowiskach pracy wynika z postanowień Kodeksu Pracy i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej o ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. Celem oceny ryzyka na stanowisku pracy jest uświadomienie pracodawcom i pracownikom zagrożeń występujących na poszczególnych stanowiskach pracy. Identyfikacja tych zagrożeń i ich skali pozwala na skuteczniejszą ochronę przed nimi. W literaturze występuje wiele metod oceny ryzyka na stanowisku pracy oto najpopularniejsze z nich:

1. Wstępna analiza zagrożeń - PHA (Preliminary Hazard Analysis). Metoda ta pozwala na oszacowanie stopnia ryzyka na podstawie dwóch parametrów:

• S - stopień szkód,
• P - prawdopodobieństwo zaistnienia szkody.

W = S * P

1. Metoda RISK SCORE. Jest to jakościowa metoda oceny ryzyka. Do obliczania poziomu ryzyka wykorzystywane są trzy parametry:

• S - możliwe skutki zdarzenia (straty wynikłe w efekcie zaistnienia zdarzenia),
• E - ekspozycja na zagrożenie,
• P - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Oszacowane wartości poszczególnych parametrów przedstawia się w formie tabel.

1. Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002). Jest metodą pozwalającą na jakościowe oszacowanie ryzyka zawodowego. Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw odbywa się w skali trójstopniowej dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Wyniki tej analizy są przedstawiane w postaci macierzy. Dzięki swej przejrzystości pozwala na proste i szybkie zaprojektowanie działań profilaktycznych.

• Ocena ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych (wg normy PN-N-18002). Ideą tej metody jest zmierzenie poziomu czynnika szkodliwego (np.: zapylenie, hałas) i porównanie z wartościami wzorcowymi. Na tej podstawie określany jest stopień ryzyka związanego z oddziaływaniem danego czynnika na stanowisku pracy.

Procedura oceny ryzyka zawodowego

W 2008 roku, Europejska Agencja Bezpieczeństwa i zdrowia w Pracy udostępniła procedurę oceny ryzyka zawodowego w 5 krokach:

• Krok 1 - ustalenie zagrożeń oraz osób zagrożonych - co może powodować zagrożenia, a także którzy pracownicy są na te zagrożenia narażeni.
• Krok 2 - ocena rodzajów ryzyka oraz uporządkowanie ich według ważności - oszacowanie, które z rodzajów ryzyka są najważniejsze.
• Krok 3 - podjęcie decyzji odnośnie działań zapobiegawczych - ustalenie środków, które są konieczne do eliminowania lub kontroli zagrożenia.
• Krok 4 - podjęcie działania - wprowadzenie wcześniej ustalonych środków zapobiegawczych i ochronnych zgodnie z listą ważności zagrożenia. Następnie ustalenie kto, co i kiedy robi, deadline zakończenia poszczególnych zadań oraz terminy przydzielenia środków na wprowadzenie działań.
• Krok 5 - monitorowanie i przegląd - regularna aktualizacja oceny ryzyka zawodowego, szczególnie przy istotnych zmianach w organizacji lub w rezultacie dochodzenia w związku z wypadkiem, czy sytuacją grożącą wypadkiem w miejscu pracy (Górska E., Kossobudzka-Górska A.,2011).

Etapy oceny ryzyka zawodowego

Zgodnie z normą 18002:2011 w procedurze oceny ryzyka zawodowego można wyróżnić trzy główne etapy:

• proces analizy ryzyka zawodowego, który polega na zbieraniu informacji do oceny tego ryzyka, rozpoznania zagrożeń, oszacowanie prawdopodobieństwa ich wystąpienia, oraz możliwych rozmiarów strat, kiedy ono wystąpi,
• ustalenie dopuszczalności ryzyka, czyli określenie czy dopuszczalne jest wystąpienie tego ryzyka czy nie,
• planowanie, a następnie realizacja działań eliminujących lub obniżających poziom ryzyka zawodowego (Górska E., Kossobudzka-Górska A.,2011)

Ryzyko zawodowe — artykuły polecane

Ocena ryzyka — Zarządzanie bezpieczeństwem pracy — Strategie postępowania z ryzykiem — Arkusz analizy ryzyka — Zarządzanie ryzykiem — Ryzyko technologiczne — Plan kadrowy - rodzaje — Ocena środowiska pracy — Ewaluacja projektu

Bibliografia

• Romanowska-Słomka I., Słomka A. (2008), Zarządzanie ryzykiem zawodowym, Wydawnictwo Tarbonus, Kraków-Tarnobrzeg
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Uzarczyk J. (2006), Czynniki Szkodliwe i Uciążliwe w Środowisku Pracy, ODDK, Gdańsk
• Górska E., Kossobudzka-Górska A. (2011), Ocena ryzyka zawodowego

Autor: Jakub Kowalewski, Patrycja Marszałek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.