Agrobiznes

Agrobiznes - definiowany jest jako zestaw aktywności człowieka pośrednio lub bezpośrednio powiązanych z wytwarzaniem produktów żywnościowych, obejmujący działania związane z pozyskiwaniem surowców pierwotnych, ich przetwarzaniem oraz produkcją gotowej żywności.

Pojęcie "agrobiznes" po raz pierwszy pojawiło się w roku 1957 w pracy pt. A Concept of Agribusiness, wprowadzone przez amerykańskich naukowców: J. Davisa oraz R. Goldberga. Według nich agrobiznes to "system zintegrowania farmerów amerykańskich z jednostkami ich zaopatrzenia, przetwórstwa i dystrybucji żywności, który pozwala ustanowić skuteczną kontrolę nad wszystkimi wzajemnie od siebie zależnymi ogniwami,... ". (A. Woś 1996, s. 22-24)

Biorąc pod uwagę obie definicje należy podkreślić, iż:

- agrobiznes to proces społeczny,

- tworzy złożoną strukturę wielu niezależnych wobec siebie podmiotów,

- działalność uczestników agrobiznesu przenika i uzupełnia się wzajemnie.

Agrobiznes jest również definiowany jako dziedzina wiedzy i badań naukowych.

TL;DR

Agrobiznes to zestaw działań związanych z produkcją żywności, od pozyskiwania surowców po przetwarzanie i dystrybucję. Pojęcie to wprowadzono w 1957 roku w USA, gdzie zauważono potrzebę zintegrowania rolników z firmami zaopatrującymi w środki produkcji i przetwarzający ich surowce. W Polsce struktura agrobiznesu kształtowała się wraz z rozwojem gospodarki powojennej. Po przejściu na gospodarkę wolnorynkową, pojęcie agrobiznesu zaczęło odgrywać większą rolę jako podsystem gospodarki narodowej. Agrobiznes obejmuje "zaopatrzenie", "rolnictwo" i "przetwórstwo i obrót". Wraz z wejściem Polski do UE, polski agrobiznes musiał dostosować się do wymagań unijnych, co przyczyniło się do jego rozwoju i poprawy jakości produktów.

Geneza Agrobiznesu

Koncepcja agrobiznesu pojawiła się w latach pięćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych, kiedy to procesy dotąd związane z farmą tj. magazynowanie, przetwarzanie oraz dystrybucja płodów rolnych przesunęły się poza jej obszar. Powstały prężnie rozwijające się przedsiębiorstwa zaopatrujące rolników w potrzebne im narzędzia i produkty. Jednocześnie tworząc ich rynek zbytu. Zatem dochodzi tutaj do dwustronnej zależności. Pojęciem tym zajął się R.A. Goldberg opracowując tablicę przepływów międzygałęziowych, czyli przepływem dóbr i usług pomiędzy gospodarką narodową, a poszczególnymi częściami agrobiznesu. Dzięki J.H. Davis i R.A. Goldberg powstała teoria agrobiznesu, która potem miała służyć jako sposób wygrania ze strukturalnym kryzysem rolnictwa USA. Po latach kryzysu i wojny dostrzeżono wagę zintegrowania rolników z firmami zaopatrującymi w środki produkcji, czy też przetwarzającymi ich surówce (F. Kapusta 2008, s. 36-37)

Agrobiznes w Polsce

Kształtowanie struktury i funkcjonowania polskiego sektora agrobiznesu następowało wraz z przechodzeniem gospodarki powojennej przez kolejne fazy rozwoju.

W gospodarce scentralizowanej mieliśmy do czynienia z dobrze zorganizowanym kompleksem gospodarki żywieniowej łączącym poszczególne działy gospodarki narodowej zajmujące się wytwarzaniem i dystrybucją żywności. Wśród nich możemy wyróżnić:

- produkcję rolną (obejmującą również rolnictwo ekologiczne),

- leśnictwo i łowiectwo,

- rybołówstwo i rybactwo śródlądowe,

- przetwórstwo pierwotne surowców rolniczych i przemysł spożywczy,

- obrót produktami rolnymi i gotową żywnością (z uwzględnieniem skupu, przechowywania i transportu)

- przemysł wytwarzający środki produkcji dla rolnictwa i przemysłu spożywczego,

- usługi dla rolnictwa,

- handel żywnością

- agroturystyka,

- oraz inne, związane z szeroko rozumianym rynkiem rolnym.

Gospodarka wolnorynkowa, akcentująca aspekty biznesowe doprowadziła do ewolucji gospodarki żywnościowej i pojawienia się nowego pojęcia - agrobiznesu, jako podsystemu gospodarki narodowej (K. Firlej 2005, s. 118-123)

Agrobiznes w kontekście aktywności podmiotów gospodarczych

Rolnictwo było znane jako odrębny dział gospodarki właściwie 200 lat temu, łączyło się ono nie tylko z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, ale również z wytwarzaniem, a także sprzedażą dóbr takich jak nawozy, produkty żywnościowe, narzędzia. Wraz z postępem technologicznym rolnictwo zmieniało znaczenie z pierwotnego gospodarstwa rolnego, służącemu tylko własnym potrzebom, na rolnictwo komercyjne, nastawionym również na zyski ze sprzedaży niewykorzystanych dóbr. Agrobiznes jako aktywny podmiot gospodarczy zaznacza swoją obecność w przedstawionych powyżej sferach produkcji materiałowej i usług. Podmioty gospodarcze zajmują się jedną z tych sfer, łączą niektóre z nich tworząc tym samym konglomeraty, spółki holdingowe. Istnieje zależność pomiędzy rolnikami a właścicielami przedsiębiorstw, zarówno jedni jak i drudzy kupują od siebie i sprzedają produkty. Agrobiznes stwarza wielkie pole do rozwoju, ponieważ istnieje możliwość wytwarzania z surowców odnawialnych nie tylko produktów służących konsumpcji, ale także innych szeroko pojętych produktów. Zatem możemy go określić jako subsystem gospodarki. Firmy najczęściej zajmujące się nim są przynależne do wszystkich form organizacyjno-prawnych, przede wszystkim są to firmy małe i rodzinne. Zajmują się one działalnością gospodarczą, którą można podzielić na trzy grupy tj.:

- "zaopatrzenie" - obejmuje produkcję i dystrybucję środków i usług w

- "rolnictwo" - działania służące powstawaniu produktów rolniczych i usług

- "przetwórstwo i obrót" - przetwarzanie produktów powstałych z płodów rolnych, a także ich skup, składowanie i dystrybucja.

Wszystkie te agregaty są ze sobą bardzo zależne. Silnie ze sobą współpracują poprzez wzajemne świadczenie usług. "Prawidłowością jest, że w miarę rozwoju agrobiznesu udział rolnictwa maleje, a wzrasta udział zaopatrzenia oraz przetwórstwa i obrotu". (F. Kapusta 2001, s. 46-47)

Wraz z wejściem Polski w struktury Unii Europejskiej zaistniała konieczność dostosowania rodzimego agrobiznesu do wymagań wspólnotowych, określonych w dyrektywach. Zaowocowało to znacznym rozwojem wielu sektorów, poprawą jakości, zwiększeniem możliwości eksportowych i ogólnie lepszym funkcjonowaniem naszej gospodarki na rynkach międzynarodowych.

Agrobiznes — artykuły polecane

Prosument — Innowacyjna teoria przedsiębiorstwa — Stosunki międzynarodowe — Biznes — Badania i rozwój — System gospodarczy — Orientacje przedsiębiorstw w marketingu — Konurbacja — Rynek nabywcy

Bibliografia

• Firlej K. (2005), Analiza perspektywiczna sektora agrobiznesu w aspekcie rozwoju obszarów wiejskich, AE w Krakowie, Roczniki Naukowe, tom VII, zeszyt 4
• Firlej K. (2005), Doskonalenie agrobiznesu w Polsce na konkurencyjnym rynku
• Firlej K. (2006), Doskonalenie agrobiznesu w polsce na konkurencyjnym rynku, Roczniki Naukowe, nr 6
• Firlej K. (2008), Rozwój przemysłu rolno-spożywczego w sektorze agrobiznesu i jego determinanty
• Kapusta F. (2001), Teoria Agrobiznesu, Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław
• Kapusta F. (2008), Agrobiznes, Difin, Warszawa
• Woś A. (1996), Agrobiznes. Makroekonomika, Wydawnictwo KEY TEXT, Warszawa

Autor: Anna Pulchny, Paulina Faliszewska