Sprzedaż ratalna

Według kodeksu cywilnego sprzedażą na raty jest sprzedaż dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny. Sprzedaż ta według ujęcia kodeksowego stanowi przykład umowy jednostronnie profesjonalnej, w której sprzedawcą jest profesjonalista (dokonujący czynności w ramach przedsiębiorstwa), natomiast kupującym jest osoba fizyczna. W zakresie w jakim osoba fizyczna nabywająca rzecz na raty nie działa w związku ze swoją działalnością gospodarczą lub zawodową, sprzedaż na raty należy traktować jako szczególny przypadek sprzedaży konsumenckiej, uregulowanej w ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.W takiej sytuacji do sprzedaży na raty nie stosuje się zgodnie z regułą ustawową przepisy rękojmi lecz przepisy o zgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Z kolei w sytuacji kiedy kupujący nabywa rzecz w celu swojej działalności zawodowej, ale nie w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do sprzedaży ratalnej należy stosować także przepisy kodeksu cywilnego, wliczając przepisy o rękojmi (art. 584 i 587). Przepisy kodeksu na temat sprzedaży na raty nie odnosi się do sytuacji kiedy kupujący nabywa rzecz w ramach działalności swojego przedsiębiorstwa, czyli kiedy mamy do czynienia ze stosunkiem prawnym obustronnie profesjonalnym.

TL;DR

Sprzedaż na raty to forma umowy, w której sprzedawcą jest profesjonalista, a kupującym osoba fizyczna. Jeśli kupujący nie działa w ramach działalności gospodarczej, sprzedaż na raty jest traktowana jako sprzedaż konsumencka. W przypadku sprzedaży na raty nie stosuje się przepisów rękojmi, lecz przepisy o zgodności towaru z umową. Jeśli kupujący nabywa rzecz w celu działalności zawodowej, do sprzedaży ratalnej stosuje się przepisy o rękojmi. Sprzedający i kupujący mają określone obowiązki i prawa, np. kupujący może zapłacić raty przed terminem płatności, a sprzedawca może odstąpić od umowy w przypadku zaległości w płatnościach. Sprzedaż na raty jest związana z miejscem sprzedaży i jest finansowana przez firmy specjalizujące się w usługach finansowych. Klienci powinni dokładnie czytać umowy i zaznajomić się z warunkami kredytu. Sprzedawcy informują o możliwości zakupu na raty, a resztę czynności przejmuje agencja sprzedaży ratalnej.

Obowiązki i prawa sprzedającego i kupującego

Umowa sprzedaży na raty nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi. Kupujący może również zapłacić raty przed terminem płatności. W razie przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów Narodowego Banku Polskiego. Istnieje możliwość wymagania przez sprzedającego natychmiastowego zapłacenia całej należnej kwoty. Aby tak się stało muszą być spełnione warunki:

• zastrzeżenie tej możliwości było uczynione na piśmie przy zawarciu umowy,
• kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat,
• łączna suma zaległych rat przewyższa jedną piątą część umówionej ceny.

Sprzedawca może odstąpić od umowy z powodu niezapłacenia ceny tylko wtedy, gdy:

• kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat,
• łączna suma zaległych rat przewyższa jedną piątą część umówionej ceny.

W wypadku spełnienia tych warunków sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zastrzeżeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Przepisy zawarte powyżej stosuje się także w wypadkach, gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank, jeżeli kredyt ten ma być spłacony ratami, a rzecz została kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu. Innym istotnym przepisem jest to, że podobnie jak w przypadku klasycznej umowy sprzedaży odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy ponosi wyłącznie sprzedawca.

Umowa sprzedaży na raty jest uregulowana w rozdziale IV Kodeksu Cywilnego - Zobowiązania część szczegółowa (art. 535 - art. 626).

Sprzedaż na raty jest bezpośrednio związana z miejscem sprzedaży. Kredyt jest udzielany w momencie zawierania transakcji sprzedaży przez działających w sklepie przedstawicieli firm specjalizujących się tego typu usługach finansowych. Firma finansująca transakcje rozlicza zapłatę za towar ze sklepem, natomiast klient spłaca udzielony mu kredyt w ratach o ustalonej w umowie wielkości. Jest to bardzo wygodna forma kredytowania zakupów (ze względu na uproszczone formalności), nie wymaga się specjalnych zabezpieczeń, a kredyt udzielany jest od ręki. Systemy sprzedaży ratalnej korzystają z kredytu bankowego, a do odsetek należących się bankowi dokładają własną marżę zysku. Klientom zaleca się skrupulatny czytanie umów i zaznajomienie się ze wszystkimi warunkami udzielonego kredytu. Rolą sprzedawców w takiej sytuacji jest jedynie poinformowanie nabywców o możliwości zakupu na raty - od momentu wystawienia dokumentów sprzedażowych resztę czynności przejmuje na siebie przedstawiciel agencji sprzedaży ratalnej (H. Szulce 2008, s. 157).

Sprzedaż ratalna — artykuły polecane

Gwarancja — Gwarancja ubezpieczeniowa — Niezgodność towaru z umową — Poręczyciel — Gwarant — Umowa agencyjna — Odstąpienie od umowy — Termin płatności — Prawa konsumenta

Bibliografia

• Koszowski M. (2011), Waga, istota i charakterystyka umowy sprzedaży wraz z uwzględnieniem pojęcia sprzedaży konsumenckiej, Rocznik Nauk Prawnych, nr 2, Lublin
• Lehmann K. (2015), Vademecum Konsumenta, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa
• Lemkowski M. (2007), Odsetki cywilnoprawne, Wolters Kluwer, Kraków
• Okolski J. (red.) (2008), Prawo handlowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Szczurek Z. (2012), Prawo cywilne dla studentów administracji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Szulce H., Chwałek J., Ciechomski W. (2014), Ekonomika handlu. Podręcznik, WSiP Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Wasilik K. (2014), Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów - konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona, art. 1 (6)

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Bartłomiej Piróg, Martyna Pirga