System kursów walutowych

System kursu walutowego jest to zbiór zasad ustalanych przez dane państwo, które decydują o sposobie ustalania kursu walutowego. Inaczej jest to sposób interwencji państwa na rynku walutowym. We współczesnym świecie wyróżniamy trzy podstawowe systemy walutowe. Systemy walutowe z kursem arbitralnym, systemy walutowe z kursem stałym oraz systemy walutowe z kursem zmiennym.

TL;DR

System kursu walutowego to zbiór zasad ustalanych przez państwo, które decydują o sposobie ustalania kursu walutowego. Wyróżniamy trzy podstawowe systemy: kurs arbitralny, stały i zmienny. Kurs walutowy to cena pieniądza jednego kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju. Kursy walutowe mają wpływ na gospodarkę i codzienne życie. W historii występowały różne systemy, takie jak system waluty złotej, sztabowo-złotowy, Bretton Woods i system wielodewizowy. Obecnie Międzynarodowy Fundusz Walutowy pełni ważną rolę w stabilizacji kursów walutowych.

Definicja kursu walutowego

Kurs walutowy to cena pieniądza danego kraju lub grupy krajów, wyrażona w pieniądzu innego kraju lub grupy krajów. Wyznacza go punkt przecięcia podaży z popytem na zagraniczne środki płatnicze. Wysokość kursu walutowego wpływa na gospodarkę jak również na codzienne życie, przykładem może być dolar amerykański. Gdy dolar traci na wartości w relacji do innych walut, zagraniczne dobra i usługi drożeją natomiast, gdy obserwujemy wzrost wartości dolara zagraniczne dobra i usługi stają się tańsze.

Rodzaje kursów walutowych

Kurs zmienny to cena pieniądza danego kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju. System kursów zmiennych dzielimy na system kursów zmiennych kontrolowanych tak zwane dirty floating oraz system kursów zmiennych nie kontrolowanych tak zwane clear floating. Kurs zmienny kontrolowany występuje wówczas, gdy odpowiednia władza monetarna (bank centralny) interweniuje w celu stabilizacji kursu. Przykładem może być zakup zagranicznych dewiz w razie spadku wartości waluty danego kraju lub sprzedaż zagranicznych dewiz, gdy widoczny jest wzrost kursu waluty narodowej danego kraju. Kurs zmienny nie kontrolowany charakteryzuje się brakiem interwencji władz monetarnych na rynku walutowym.

Kurs stały to również cena pieniądza danego kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju z tą różnicą, że odpowiednia władza monetarna jest zobligowana utrzymywać wahania kursu w wyznaczonych granicach tak zwanych widełkach.

Kurs arbitralny (sztywny) to cena pieniądza danego kraju, którą ustala odpowiednia władza wobec pieniądza innego kraju. Wyznaczona cena nie ulega wahaniom przez dłuższy okres czasu. Obecnie kursy arbitralne stosowane są w krajach, w których niemożliwa jest wymiana waluty narodowej.

Historia systemów walutowych

• System waluty złotej

Uznawany za pierwszy ogólnoświatowy system walutowy. W XIX wieku wiele państw by ustabilizować swoją walutę i wzmocnić ją wprowadziło system oparty na złocie, tzw. monometalizm (system, w którym kruszec występował zarówno w roli towaru jak i pieniądza). Występował tzw. parytet złota, czyli wyznaczano wartość danej waluty do wartości tego kruszcu. Następnie natomiast ustalano kurs wymiany jednej waluty na drugą, obliczając stosunek ich parytetów względem siebie. System ten cechowały: bardzo ograniczone możliwości wahań kursów, pełna swoboda wymienialności waluty na złoto, wiarygodność oraz bezpieczeństwo systemu płatności w dewizach. System ten obowiązywał do wybuchu I Wojny Światowej (1914r.). Państwa objęte działaniami wojennymi, by sfinansować artylerię oraz wojsko emitowały ogromne ilości pieniędzy, które nie miały pokrycia w złocie. W wyniku czego doszło do załamania systemu

• System waluty sztabowo - złotowej

W systemie waluty złotej wiodącą rolę w gospodarce pełniła Wielka Brytania. Po zniszczeniach spowodowanych I Wojną Światową jej miejsce realnie pragnęły zająć Stany Zjednoczone. Wielka Brytania jednak chcąc przywrócić prestiż funta doprowadziła do reaktywacji systemu waluty złotej, jednak w nieco innym kształcie niż obowiązującym wcześniej. Główna różnica polegała na bardzo ograniczonej możliwości wymiany waluty na złoto. Zostało to zawężone do transakcji opiewających na bardzo duże sumy pieniędzy oraz eksportowych. Bank Anglii ograniczył wymiany walut do sztab złota. Z tego powodu dla zwykłych obywateli złoto było nieosiągalne i posługiwano się banknotami. Wielki Kryzys w latach 1929-1933 doprowadził do zawieszenia wymienialności na złoto m.in. funta i dolara i do upadku systemu sztabowo - złotego. Wśród przyczyn niepowodzenia wymienia się: nieodpowiednie dobranie parytetów, dwie waluty rezerwowe, brak zdecydowanej postawy Stanów Zjednoczonych w przejęciu przewodzenia w systemie, nieodporność na szoki (konkurencyjne dewaluacje walut).

• System z Bretton Woods

Podczas konferencji w lipcu 1944r. w Bretton Woods, w Stanach Zjednoczonych, 44 państwa podpisały porozumienie, ustanawiające nowy system walutowy. Konferencja ta powołała również do życia Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy - instytucje nadal pełniące bardzo ważne role w zakresie stabilizacji kursów walutowych oraz ochrony rynków finansowych. System ten nakazywał wprowadzenie polityki monetarnej, według której kursy mogły wahać się w przedziale jednoprocentowym. W teorii kursy miały być wyznaczane według parytetu złota. Ustalono wartość 35 dolarów za uncję złota. Kursy walut wyznaczano w stosunku do dolara, którego kurs był stabilny, ponieważ wyznaczany był do złota lub bezpośrednio do tego kruszcu. Z czasem rola dolara na świecie rosła, było go coraz więcej (jego podaż rosła szybciej od ilości złota na rynku), aż w pewnym momencie obrona ustalonego kursu dolara do uncji stała się niemożliwa i doszło do załamania systemu w 1971r. Jedną z przyczyn było zawieszenie wymienialności dolara na złoto przez Stan Zjednoczone. W tym samym roku doszło do pierwszej dewaluacji dolara, druga nastąpiła 1972r. W 1973r. upłynniono kursy walut większości państw należących do Międzynarodowego Funduszu Walutowego

• System wielodewizowy

Jest to system obecnie obowiązujący. Zakłada on płynność walut krajów wysoko rozwiniętych. Podstawą wymienialności waluty jest zdywersyfikowanie rezerw dewizowych, co sprzyja i ułatwia transakcje pomiędzy krajami. Jest on znacznie bezpieczniejszy od poprzednich, ponieważ zmiany kursów walut mogą różnie na siebie wpływać (zarówno pozytywnie jak i negatywnie). Kurs uwzględnia takie czynniki jak sytuacja ekonomiczna kraju, bilans płatniczy, jego pozycje wśród innych państw. Obecnie ważną rolę w kwestii kursów walutowych oraz ich stabilizacji i kontroli pełni Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Jego głównym zadaniem jest pilnowanie ekonomicznej stabilizacji krajów oraz udzielanie im pomocy (kredytów)w zamian za obietnicę dokonania reform, zmierzających do niedopuszczenia podobnej sytuacji w przyszłości

System kursów walutowych — artykuły polecane

Unia walutowa — Pegging — Rynek walutowy — Strefa Euro — Kryzys walutowy — Rezerwy dewizowe — Polityka kursu walutowego — Agregat M0 — Wielki kryzys

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Bożyk P., Misala J., Puławski M. (2002), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kosztowniak A., Misztal P., Pszczółka I., Szelągowska A. (2009), Finanse i rozliczenia międzynarodowe, C.H. Beck, Warszawa
• Mikita M. (2016), Międzynarodowy system walutowy przyszłości, Optimum. Studia Ekonomiczne
• Świerkocki J. (2011), Zarys Ekonomii Międzynarodowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Williamson J. (1985), On the system in Bretton Woods, The American Economic Review, nr 75(2)
• Zabielski K. (2011), Finanse Międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Żuchowska, D. (2012), The evolution of the contemporary international monetary system-integration or disintegration?. Ekonomia i Prawo. Economics and Law, 10(3), 13-30

Autor: Nina Roś, Anna Klęczar