Ekologia

Ekologia to nauka zajmująca się badaniem zależności pomiędzy organizmami a środowiskiem oraz wzajemnych przystosowań i współzależności pomiędzy samymi organizmami. można wyróżnić dwa składniki środowiska osobnika: środowisko abiotyczne (na które składają się czynniki takie jak temperatura, wilgotność, prędkość wiatru czy kwasowość podłoża), oraz środowisko biotyczne, na które składają się oddziaływania ze wszystkimi innymi osobnikami (w tym oddziaływania o charakterze konkurencji, drapieżnictwa, pasożytnictwa czy kooperacji). Termin ekologia wprowadził jako pierwszy, niemiecki biolog i ewolucjonista, Ernst Haeckel w 1869 roku Obecnie terminy "ekologia" i "ekologiczny" są bardzo popularne, choć w większości przypadków mają sens bardzo ogólny i niesprecyzowany, odnoszący się głównie do sozologii, czyli nauki o ochronie środowiska. W potocznym języku ekologia to również to, co jest zgodne z naturą, zdrowe i bezpieczne tak dla człowieka jak i dla przyrody. I wreszcie ekologie rozumie się jako styl i sposób myślenia i działania

TL;DR

Ekologia jest nauką badającą zależności między organizmami a środowiskiem, a także wzajemne dostosowania i współzależności między organizmami. Istnieje wiele rodzajów ekologii, które skupiają się na różnych aspektach badawczych. Ekologia zajmuje się badaniem ekosystemów i ma na celu zrozumienie relacji między społeczeństwem a przyrodą. Ekonomia musi uwzględnić ochronę środowiska, aby zachować równowagę między rozwojem ekonomicznym a ochroną przyrody.

Różne rodzaje ekologii

W obrębie ekologii można wyróżnić szereg dziedzin albo charakteryzujących się specyficzną tematyką, albo prezentujących określone podejście do analizowanych problemów. Na przykład, ekologia behawioralna zajmuje się wyjaśnianiem prawidłowości rządzących zachowaniem się zwierząt. Ekologia fizjologiczna wyjaśnia, jak procesy fizjologiczne zachodzące na poziomie pojedynczych organizmów mogą wpływać na przebieg procesów ekologicznych. Przedmiotem zainteresowań ekologii ewolucyjnej jest ewolucyjne podłoże określonych zjawisk ekologicznych. Rozwijająca się ostatnio ekologia molekularna stosuje metody biologii molekularnej do badania i wyjaśniania zjawisk ekologicznych

Przedmiot zainteresowania ekologów

Można wyróżnić cztery wyraźnie wyodrębniające się poziomy zjawisk, stanowiące przedmiot zainteresowania ekologów:

• oddziaływania ze środowiskiem na poziomie osobników
• reakcje populacji na czynniki środowiska, manifestujące się m.in. zmianami ich liczebności
• zmiany na poziomie biocenoz rozumianych jako grupa populacji zasiedlających określony teren
• procesy w obrębie ekosystemów (rozumianych jako biocenozy wraz z ich środowiskiem abiotycznym), takie jak przepływ energii, funkcjonowanie sieci pokarmowych czy krążenie materii

Obszar badań

Ekologia zajmuje się wyłącznie badaniem ekosystemów, korzystając z dorobku biologii oraz innych nauk o środowisku (ekologia jako nauka interdyscyplinarna). Początkowo zainteresowanie ekologii skupione było na badaniu warunków istnienia organizmów żywych. W połowie XX wieku rozszerzono zakres badań obejmując nimi człowieka - tworząc nurt tzw. "ekologii człowieka" (pojęcie w 1922 roku wprowadził H.H. Barrow). W latach 70-tych zapoczątkowano "ekologię społeczną", uwzględniając w badaniach przyrodniczych społeczeństwo jako całość. Ekologia społeczna ma za zadanie poznać relacje występujące między społeczeństwem a przyrodą, tak by móc utrzymać równowagę w ich wzajemnym funkcjonowaniu.

"Podstawowym teoretycznym założeniem ekologii jest teza o wzajemnym powiązaniu wszystkich układów w przyrodzie poprzez procesy wymiany materii i energii" . Wszelkie powiązania ulegają ciągłym przemianom (na skutek zmian fizycznym, chemicznych, biologicznych i antropologicznych), powodując że na miejsce starych ekosystemów powstają nowe, o zmienionym charakterze, lepiej dostosowane do nowych warunków. Ekologia dostarcza:

• wiedzy, na temat mechanizmów samoregulacji przyrody,
• teoretycznych przesłanek umożliwiających przewidywanie negatywnych skutków oddziaływania człowieka na przyrodę,
• strategii działania dla ochrony środowiska.

Ekologia a ekonomia

Ekonomia jako nauka zajmuje się czterema podstawowymi zagadnieniami: produkcją, podziałem, wymianą oraz konsumpcją. Z punktu widzenia ekologii - zainteresowanie skupione jest na produkcji, a zwłaszcza na jej strukturach technologicznych bazujących na stosunku człowieka do przyrody. Przyroda dostarcza człowiekowi podstawowych składników i warunków jego działalności. W latach 80-90tych ubiegłego stulecia zwrócono uwagę na niszczycielską działalność gospodarczą i kulturalną, hamującą warunki naturalnej samoregulacji przyrody. Uświadomiono sobie wówczas istnienie wzajemnych zależności pomiędzy człowiekiem a środowiskiem, tworzących jednolitą strukturę, której naruszenie jednego z komponentów wywołuje negatywne oddziaływanie na pozostałe. Zagrożenie środowiska i konieczność jego ochrony postawiły przed ekonomią nowe zadania "uwzględniające sprawy środowiska jako naturalnego warunku dobrobytu społeczeństwa" . Potrzeba zharmonizowania rozwoju ekologicznego z mechanizmami ekonomicznym, by te mogły jak najefektywniej wykorzystywać, a jednocześnie chronić bogactwo przyrody.

Ekologia — artykuły polecane

Sozologia — Socjotechnika — Holizm — Antropologia kulturowa — Ochrona środowiska — Psychologia społeczna — Homogenizacja kultury — Środowisko przyrodnicze — Teoria systemów — Wykres rozrzutu

Bibliografia

• Babik W. (2015), Ekologia informacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Banaszak J., Wiśniewski H. (2005), Podstawy Ekologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
• Górka K., Poskrobko B., Radecki W. (2001), Ochrona środowiska-problemy społeczne ekonomiczne i prawne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mackenzie A., Ball A. (2005), Krótkie wykłady - Ekologia, Wydawnictwo PWN, Warszawa
• Semkow J. (1980), Ekonomia a ekologia, PWN, Warszawa
• Sztumski W. (2010), Ekologia ciszy jako element sozologii systemowej wzbogacający koncepcję rozwoju zrównoważonego, Problemy ekorozwoju, Vol.5, No.2
• Sztumski W. (2011), Ekologia przestrzeni, Problemy ekorozwoju, Vol.6 No.1

Autor: Anna Pulchny, Mateusz Kędziora